Giăng 12
1 Sáu ngày trước lễ Vượt Qua, Chúa Giê-xu đến làng Bê-tha-ni, vào nhà La-xa-rơ—người mà Chúa đã kêu sống lại.
Jesus, however, six days before the Passover, came to Bethany, where Lazarus was whom He had raised from the dead.
2 Anh em La-xa-rơ mời Chúa Giê-xu dự tiệc. Ma-thê phục vụ, còn La-xa-rơ ngồi bàn tiếp Chúa và các tân khách.
So they gave a dinner there in honour of Jesus, at which Martha waited at table, but Lazarus was one of the guests who were with Him.
3 Ma-ri lấy một cân dầu cam tùng nguyên chất rất quý đổ lên chân Chúa Giê-xu, rồi lấy tóc mình lau. Hương thơm ngào ngạt khắp nhà.
Availing herself of the opportunity, Mary took a pound weight of pure spikenard, very costly, and poured it over His feet, and wiped His feet with her hair, so that the house was filled with the fragrance of the perfume.
4 Nhưng Giu-đa Ích-ca-ri-ốt, môn đệ sau này phản Chúa, nói:
Then said Judas (the Iscariot, one of the Twelve--the one who afterwards betrayed Jesus),
5 “Chai dầu thơm ấy giá khoảng một năm làm công. Sao cô không đem bán nó lấy bạc bố thí cho người nghèo?”
"Why was not that perfume sold for 300 shillings and the money given to the poor?"
6 Anh nói thế không phải vì thương người nghèo, nhưng vì anh là tên trộm cắp, và từ khi anh giữ túi tiền nên thường quen thói lấy tiền trong túi.
The reason he said this was not that he cared for the poor, but that he was a thief, and that being in charge of the money-box, he used to steal what was put into it.
7 Chúa Giê-xu phán: “Đừng quấy rầy cô ấy. Cô ấy dành chai dầu này cho ngày mai táng Ta.
But Jesus interposed. "Do not blame her," He said, "allow her to have kept it for the time of my preparation for burial.
8 Các con có dịp giúp đỡ người nghèo luôn, nhưng không có Ta ở bên mình mãi mãi.”
For the poor you always have with you, but you have not me always."
9 Nghe tin Chúa Giê-xu đang ở làng Bê-tha-ni, người Do Thái kéo đến rất đông, ngoài mục đích gặp Chúa, họ còn muốn thấy La-xa-rơ là người Chúa kêu sống lại.
Now it became widely known among the Jews that Jesus was there; but they came not only on His account, but also in order to see Lazarus whom He had brought back to life.
10 Các thầy trưởng tế hay tin liền quyết định giết La-xa-rơ,
The High Priests, however, consulted together to put Lazarus also to death,
11 vì nhiều người Do Thái nhân La-xa-rơ sống lại đã bỏ họ và tin nhận Chúa Giê-xu.
for because of him many of the Jews left them and became believers in Jesus.
12 Hôm sau, được tin Chúa Giê-xu trên đường lên Giê-ru-sa-lem sắp vào thành, một đoàn dân đông đảo về dự lễ Vượt Qua,
The next day a great crowd of those who had come to the Festival, hearing that Jesus was coming to Jerusalem,
13 liền lũ lượt kéo ra đường, mỗi người cầm cành cây cọ đi đón Chúa. Dân chúng nô nức tung hô: “Chúc tụng Đức Chúa Trời! Phước cho Đấng nhân danh Chúa Hằng Hữu mà đến! Hoan hô Vua Ít-ra-ên!”
took branches of the palm trees and went out to meet Him, shouting as they went, "God save him! Blessings on him who comes in the name of the Lord--even on the King of Israel!"
14 Chúa Giê-xu gặp một lừa con liền cỡi đi, đúng như lời tiên tri đã nói:
And Jesus, having procured a young ass, sat upon it, just as the Scripture says,
15 “Dân chúng Giê-ru-sa-lem, đừng sợ hãi! Vì Vua các ngươi đang ngự đến, cỡi trên lưng lừa con.”
"Fear not, Daughter of Zion! See, thy King is coming riding on an ass's colt."
16 Lúc ấy, các môn đệ Chúa chưa hiểu. Nhưng sau khi Chúa Giê-xu được vinh quang, họ nhớ lại và nhận thấy bao nhiêu lời tiên tri đều ứng nghiệm ngay trước mắt họ.
The meaning of this His disciples did not understand at the time; but after Jesus was glorified they recollected that this was written about Him, and that they had done this to Him.
17 Những người chứng kiến việc Chúa Giê-xu gọi La-xa-rơ ra khỏi mộ, khiến ông sống lại từ cõi chết, cũng tường thuật chuyện ấy cho mọi người nghe.
The large number of people, however, who had been present when He called Lazarus out of the tomb and brought him back to life, related what they had witnessed.
18 Đó là lý do dân chúng ùn ùn kéo ra nghênh đón Chúa—vì họ đã nghe về những phép lạ này.
This was also why the crowd came to meet Him, because they had heard of His having performed that miracle.
19 Các thầy Pha-ri-si bảo nhau: “Chúng ta thất bại rồi! Tất cả dân chúng đều theo ông ấy hết!”
The result was that the Pharisees said among themselves, "Observe how idle all your efforts are! The world is gone after him!"
20 Trong đoàn dân lên Giê-ru-sa-lem dự lễ Vượt Qua, có vài người Hy Lạp.
Now some of those who used to come up to worship at the Festival were Greeks.
21 Họ đến tìm Phi-líp, người làng Bết-sai-đa, xứ Ga-li-lê. Họ nói: “Thưa ông, chúng tôi xin được gặp Chúa Giê-xu.”
They came to Philip, of Bethsaida in Galilee, with the request, "Sir, we wish to see Jesus."
22 Phi-líp bàn với Anh-rê, rồi hai người đến trình với Chúa Giê-xu.
Philip came and told Andrew: Andrew and Philip told Jesus.
23 Chúa Giê-xu đáp: “Đã đến giờ Con Người trở về nhà vinh quang rồi.
His answer was, "The time has come for the Son of Man to be glorified.
24 Ta quả quyết với các người, nếu hạt lúa kia không được gieo vào lòng đất và chết đi, nó chỉ là một hạt giống lẻ loi. Nhưng nếu chết đi, nó sinh sôi nẩy nở rất nhiều.
In most solemn truth I tell you that unless the grain of wheat falls into the ground and dies, it remains what it was--a single grain; but that if it dies, it yields a rich harvest.
25 Ai quý chuộng mạng sống mình sẽ mất nó. Ai hy sinh tính mạng trong đời này, sẽ được sự sống vĩnh cửu. (aiōnios g166)
He who holds his life dear, is destroying it; and he who makes his life of no account in this world shall keep it to the Life of the Ages. (aiōnios g166)
26 Ai phục vụ Ta đều phải theo Ta, vì Ta ở đâu, người phục vụ Ta cũng ở đó. Ai phục vụ Ta sẽ được Cha Ta tôn trọng.
If a man wishes to be my servant, let him follow me; and where I am, there too shall my servant be. If a man wishes to be my servant, the Father will honour him.
27 Bây giờ linh hồn Ta phiền não quá. Ta có thể nói: ‘Xin Cha cho Con thoát khỏi giờ này’ không? Không, chính vì việc ấy mà Ta xuống trần gian.
Now is my soul full of trouble; and what shall I say? Father, save me from this hour. But for this purpose I have come to this hour.
28 Thưa Cha, xin Danh Cha được ngợi tôn!” Bỗng có tiếng vang dội từ trời: “Ta đã làm vinh hiển rồi, Ta sẽ còn làm vinh hiển nữa.”
Father, glorify Thy name." Thereupon there came a voice from the sky, "I have glorified it and will also glorify it again."
29 Nghe tiếng ấy, dân chúng đứng chung quanh tưởng là tiếng sấm, trong khi những người khác lại bảo một thiên sứ đã nói chuyện với Ngài.
The crowd that stood by and heard it, said that there had been thunder. Others said, "An angel spoke to him."
30 Chúa Giê-xu giải thích: “Tiếng ấy vang ra không phải vì Ta mà vì các người.
"It is not for my sake," said Jesus, "that that voice came, but for your sakes.
31 Đã đến lúc thế gian bị xét xử, và Sa-tan, kẻ thống trị thế gian bị trục xuất.
Now is a judgement of this world: now will the Prince of this world be driven out.
32 Còn Ta, khi bị treo lên khỏi mặt đất, Ta sẽ kéo mọi người đến cùng Ta.”
And I-- if I am lifted up from the earth--will draw all men to me."
33 Chúa nói câu này để chỉ Ngài sẽ chết cách nào.
He said this to indicate the kind of death He would die.
34 Đám đông thắc mắc: “Chúng tôi hiểu từ Thánh Kinh cho biết Đấng Mết-si-a sống vĩnh viễn. Sao Thầy nói Con Người sẽ chết. Con Người này là ai?” (aiōn g165)
The crowd answered Him, "We have heard out of the Law that the Christ remains for ever. In what sense do you say that the Son of Man must be lifted up? Who is that Son of Man?" (aiōn g165)
35 Chúa Giê-xu đáp: “Các người chỉ còn hưởng ánh sáng trong một thời gian ngắn. Vậy hãy bước đi khi còn ánh sáng. Khi bóng đêm phủ xuống, các người sẽ chẳng nhìn thấy gì.
"Yet a little while," He replied, "the light is among you. Be faithful to the light that you have, for fear darkness should overtake you; for a man who walks in the dark does not know where he is going.
36 Hãy tin cậy ánh sáng đang khi còn ánh sáng; để các người trở nên con cái của ánh sáng.” Nói xong những điều đó, Chúa Giê-xu đi và lánh khỏi họ.
In the degree that you have light, believe in the Light, so that you may become sons of Light." Jesus said this, and went away and hid Himself from them.
37 Dù Chúa Giê-xu đã làm bao nhiêu phép lạ trước mắt, người Do Thái vẫn không tin Ngài.
But though He had performed such great miracles in their presence, they did not believe in Him--
38 Thật đúng như lời Tiên tri Y-sai đã nói: “Lạy Chúa Hằng Hữu, ai tin lời giảng của chúng con? Ai thấy được cánh tay uy quyền của Chúa Hằng Hữu?”
in order that the words of Isaiah the Prophet might be fulfilled, "Lord, who has believed our preaching? And the arm of the Lord--to whom has it been unveiled?"
39 Nhưng dân chúng không thể tin, vì như Y-sai đã nói:
For this reason they were unable to believe--because Isaiah said again,
40 “Chúa khiến mắt họ đui mù và lòng họ cứng cỏi chai đá— để mắt họ không thể thấy, lòng họ không thể hiểu, và họ không thể quay về với Ta để Ta chữa lành cho họ.”
"He has blinded their eyes and made their minds callous, lest they should see with their eyes and perceive with their minds, and should turn, and I should heal them."
41 Y-sai nói tiên tri về Chúa Giê-xu, vì ông đã được chiêm ngưỡng và nói về vinh quang của Đấng Mết-si-a.
Isaiah uttered these words because he saw His glory; and he spoke of Him.
42 Tuy nhiên, có nhiều người trong giới lãnh đạo Do Thái tin Chúa mà không dám công nhận, vì sợ phái Pha-ri-si khai trừ.
Nevertheless even from among the Rulers many believed in Him. But because of the Pharisees they did not avow their belief, for fear they should be shut out from the synagogue.
43 Họ thích được loài người tán tụng hơn là Đức Chúa Trời khen ngợi.
For they loved the glory that comes from men rather than the glory that comes from God.
44 Chúa Giê-xu nói lớn với đoàn dân: “Ai tin Ta, không chỉ tin Ta, nhưng tin Đức Chúa Trời, Đấng đã sai Ta.
But Jesus cried aloud, "He who believes in me, believes not so much in me, as in Him who sent me;
45 Ai thấy Ta là thấy Đấng đã sai Ta.
and he who sees me sees Him who sent me.
46 Ta đến như ánh sáng chiếu rọi trong thế gian tối tăm này, vì vậy ai tin Ta sẽ không còn lẩn quẩn trong bóng tối nữa.
I have come like light into the world, in order that no one who believes in me may remain in the dark.
47 Người nào nghe lời Ta mà không vâng giữ, Ta cũng không kết tội, vì lần này Ta đến thế gian không phải để kết tội, nhưng để cứu chuộc.
And if any one hears my teachings and regards them not, I do not judge him; for I did not come to judge the world, but to save the world.
48 Nhưng ai chối bỏ Ta, không chịu tiếp nhận lời Ta đều sẽ bị kết tội, chính lời Ta nói hôm nay sẽ kết tội họ trong ngày phán xét.
He who sets me at naught and does not receive my teachings is not left without a judge: the Message which I have spoken will judge him on the last day.
49 Ta không nói theo ý Ta. Nhưng Cha là Đấng sai Ta đã truyền cho Ta nói.
Because I have not spoken on my own authority; but the Father who sent me, Himself gave me a command what to say and in what words to speak.
