Ða-ni-ên 3
1 Vua Nê-bu-cát-nết-sa cho đúc một pho tượng bằng vàng, cao hai mươi bảy mét, ngang hai mét bảy mươi, dựng trong đồng bằng Đu-ra thuộc tỉnh Ba-by-lôn.
King Nebuchadnezzar made a gold statue that was sixty cubits tall and six cubits wide. He set it up in the Plain of Dura in the province of Babylon.
2 Vua ra lệnh triệu tập tất cả các thượng thư, quan chỉ huy, tổng trấn, quân sư, thủ quỷ, chánh án, phán quan, và các quan địa phương để cử hành lễ khánh thành pho tượng mà vua đã dựng lên.
Then Nebuchadnezzar sent messages out to gather together the provincial governors, regional governors, and local governors, together with the counselors, treasurers, judges, magistrates, and all the high officials of the provinces to come to the dedication of the statue that he had set up.
3 Đến ngày lễ khánh thành, có đông đủ các quan chức đến và đứng sắp hàng trước pho tượng Vua Nê-bu-cát-nết-sa đã dựng lên.
Then the provincial governors, regional governors, and local governors, together with the counselors, treasurers, judges, magistrates, and all the high officials of the provinces gathered together to the dedication of the statue that Nebuchadnezzar had set up. They stood before it.
4 Viên quan hướng dẫn lớn tiếng truyền lệnh: “Người dân các quốc gia, dân tộc, hãy nghe lệnh vua truyền!
Then a herald loudly shouted, “You are commanded, peoples, nations, and languages,
5 Khi nào các ngươi nghe kèn, sáo, đàn tam thập lục, đàn cầm, đàn hạc, tiêu, và các nhạc khí bắt đầu cử nhạc, thì tất cả phải lập tức quỳ xuống đất và thờ lạy pho tượng vua Nê-bu-cát-nết-sa đã dựng.
that at the time you hear the sound of the horns, flutes, zithers, lyres, harps, and pipes, and all kinds of music, you must fall down and prostrate yourselves to the golden statue that King Nebuchadnezzar has set up.
6 Người nào bất tuân sẽ bị xử tử lập tức, bằng cách ném vào lò lửa cháy hừng.”
Whoever does not fall down and worship, at that very moment, will be thrown into a blazing furnace.”
7 Vì vậy khi vừa nghe tiếng các nhạc khí trổi lên, các cấp lãnh đạo của các quốc gia, dân tộc đều đồng loạt quỳ xuống, thờ lạy pho tượng vàng Vua Nê-bu-cát-nết-sa đã dựng lên.
So when all the peoples heard the sounds of the horns, flutes, zithers, lyres, harps, and pipes, and all kinds of music, all the peoples, nations, and languages fell down and prostrated themselves to the golden statue that Nebuchadnezzar the king had set up.
8 Khi ấy, các chiêm tinh gia đến tố cáo những người Giu-đa,
Now at this time certain Chaldeans came and brought accusations against the Jews.
9 họ tâu với vua Nê-bu-cát-nết-sa: “Hoàng đế vạn tuế!
They said to Nebuchadnezzar the king, “King, live forever!
10 Muôn tâu, vua đã ra lệnh cho mọi người, khi nghe tiếng kèn, sáo, đàn tam thập lục, đàn cầm, đàn hạc, tiêu, và các thứ nhạc khí đều phải quỳ xuống, thờ lạy thần tượng bằng vàng,
You, king, have made a decree that every person who hears the sounds of the horns, flutes, zithers, lyres, harps, and pipes, and all kinds of music, must fall down and prostrate himself to the golden statue.
11 nếu ai bất tuân sẽ bị xử tử bằng cách ném vào lò lửa hừng.
Whoever does not fall down and worship must be thrown into a blazing furnace.
12 Muôn tâu, có mấy người Giu-đa vua đã cử lên cai trị tỉnh Ba-by-lôn, tên là Sa-đơ-rắc, Mê-sác, và A-bết-nê-gô, đã không đếm xỉa gì đến lệnh vua. Họ đã không chịu thờ lạy các thần của vua, cũng chẳng thèm quỳ lạy thần tượng vàng vua đã dựng.”
Now there are certain Jews whom you have appointed over the affairs of the province of Babylon; their names are Shadrach, Meshach, and Abednego. These men, king, pay no attention to you. They will not worship or serve your gods, or prostrate themselves before the golden statue you have set up.”
13 Vua Nê-bu-cát-nết-sa nổi giận, lập tức ra lệnh điệu Sa-đơ-rắc, Mê-sác, và A-bết-nê-gô đến.
Then Nebuchadnezzar, filled with anger and rage, commanded that Shadrach, Meshach, and Abednego be brought to him. So they brought these men before the king.
14 Vừa thấy mặt họ, vua Nê-bu-cát-nết-sa tra hỏi: “Này, Sa-đơ-rắc, Mê-sác, và A-bết-nê-gô, có phải các ngươi không chịu thờ lạy các thần ta và quỳ lạy thần tượng vàng ta đã dựng không?
Nebuchadnezzar said to them, “Have you made your minds up, Shadrach, Meshach, and Abednego, that you will not worship my gods or prostrate yourselves to the golden statue that I have set up?
15 Bây giờ, vừa khi nghe tiếng kèn, sáo, đàn tam thập lục, đàn cầm, đàn hạc, tiêu, và các thứ nhạc khí, các ngươi hãy quỳ xuống, thờ lạy thần tượng ta đã dựng. Nếu không tuân lệnh, các ngươi sẽ lập tức bị ném vào lò lửa hừng. Lúc ấy, thần nào có thể giải cứu các ngươi khỏi tay ta?”
Now if you are ready—when you hear the sounds of the horns, flutes, zithers, lyres, harps, and pipes, and all kinds of music—to fall down and prostrate yourselves to the statue that I have made, all will be well. But if you do not worship, you will immediately be thrown into a blazing furnace. Who is the god who is able to rescue you out of my hands?”
16 Sa-đơ-rắc, Mê-sác, và A-bết-nê-gô đáp: “Muôn tâu vua Nê-bu-cát-nết-sa, thiết tưởng không cần chúng tôi phải tự bào chữa.
Shadrach, Meshach, and Abednego answered the king, “Nebuchadnezzar, we have no need to answer you in this matter.
17 Nếu vua ném chúng tôi vào lò lửa, Đức Chúa Trời mà chúng tôi phục vụ thừa khả năng giải cứu chúng tôi khỏi lò lửa và khỏi tay vua.
If there is an answer, it is that our God whom we serve is able to keep us safe from the blazing furnace, and he will rescue us out of your hand, king.
18 Dù Chúa quyết định không giải cứu lần này, chúng tôi cũng giữ vững ý định quyết không thờ lạy các thần của vua và pho tượng vàng vua đã dựng. Kính xin vua biết cho điều ấy.”
But if not, let it be known to you, king, that we will not worship your gods, and we will not prostrate ourselves to the golden statue you set up.”
19 Vua Nê-bu-cát-nết-sa vô cùng giận dữ, biến sắc mặt, nhìn Sa-đơ-rắc, Mê-sác, và A-bết-nê-gô với thái độ đổi hẳn. Vua ra lệnh thêm nhiên liệu cho lò lửa tăng nhiệt độ gấp bảy lần,
Then Nebuchadnezzar was filled with rage; the look on his face changed against Shadrach, Meshach, and Abednego. He commanded that the furnace should be heated seven times hotter than it was normally heated.
20 và thét bảo các chiến sĩ mạnh nhất trong quân đội trói chặt Sa-đơ-rắc, Mê-sác, và A-bết-nê-gô, quăng ngay xuống lò lửa cháy hực.
Then he commanded some very strong men in his army to tie up Shadrach, Meshach, and Abednego and to throw them into the blazing furnace.
21 Ba người ấy bị trói luôn với áo lớn, áo choàng, khăn xếp và các triều phục khác, rồi bị ném vào giữa lò lửa nóng kinh khiếp.
They were tied up still wearing their robes, tunics, turbans, and other clothing, and they were thrown into the blazing furnace.
22 Vì nhà vua ra lệnh phải thi hành tối khẩn và lò lửa lại nóng quá độ, nên trong khi hấp tấp tuân lệnh, những người lính ném ba người ấy cũng bị lửa táp mà chết.
Because the king's command was strictly followed and the furnace was very hot, the flames killed the men who took up Shadrach, Meshach, and Abednego.
23 Sa-đơ-rắc, Mê-sác, và A-bết-nê-gô rơi xuống ngay giữa lò lửa hừng.
These three men, Shadrach, Meshach, and Abednego, fell into the blazing furnace while they were tied up.
24 Thình lình, Vua Nê-bu-cát-nết-sa đứng phắt dậy, vô cùng sửng sốt nói với các quân sư: “Có phải chúng ta chỉ ném ba người bị trói vào lò lửa hay không?” Quân sư thưa: “Muôn tâu, đúng là ba người.”
Then Nebuchadnezzar the king was amazed and stood up quickly. He asked his advisors, “Did we not throw three men tied up into the fire?” They replied to the king, “Certainly, king.”
25 Nhà vua nói lớn: “Đây, ta lại thấy bốn người không bị trói đi giữa lò lửa hừng, không ai bị cháy cả. Hình dáng người thứ tư giống như một vị thần linh!”
He said, “But I see four men who are not tied up walking around in the fire, and they are not hurt. The brilliance of the fourth is like a son of the gods.”
26 Rồi vua Nê-bu-cát-nết-sa tiến lại, kêu to: “Sa-đơ-rắc, Mê-sác, và A-bết-nê-gô, đầy tớ của Đức Chúa Trời Chí Cao! Hãy bước ra đây!” Sa-đơ-rắc, Mê-sác, và A-bết-nê-gô từ lò lửa bước ra.
Then Nebuchadnezzar came near the door of the blazing furnace and called out, “Shadrach, Meshach, and Abednego, servants of God Most High, come out! Come here!” Then Shadrach, Meshach, and Abednego came out of the fire.
27 Các thượng thư, quan chỉ huy, tổng trấn, và quân sư xúm lại khám xét ba người ấy, nhưng đều nhìn nhận rằng ngọn lửa chẳng đốt được thân thể của ba người, một sợi tóc cũng không sém, một chiếc áo cũng không nám, cả đến mùi khét của lò lửa cũng không dính vào thân thể họ!
The provincial governors, regional governors, other governors, and the king's counselors who had gathered together saw these men. The fire had not hurt their bodies; the hair on their heads was not singed; their robes were not harmed; and there was no smell of fire on them.
28 Vua Nê-bu-cát-nết-sa tuyên bố: “Hãy ngợi tôn Đức Chúa Trời của Sa-đơ-rắc, Mê-sác, và A-bết-nê-gô! Chúa đã sai thiên sứ giải cứu đầy tớ Ngài là những người tin cậy Ngài, không sợ lệnh vua, và sẵn sàng hy sinh tính mạng để giữ vững lập trường, không phục vụ và thờ lạy thần nào khác ngoài Đức Chúa Trời của mình.
Nebuchadnezzar said, “Let us praise the God of Shadrach, Meshach, and Abednego, who has sent his messenger and given his message to his servants. They trusted in him when they set aside my command, and they gave up their bodies rather than worship or prostrate themselves to any god except their God.
29 Vì thế, ta ra nghị định này: Trong tất cả các dân tộc, quốc gia, ngôn ngữ, nếu người nào xúc phạm đến Đức Chúa Trời của Sa-đơ-rắc, Mê-sác, và A-bết-nê-gô sẽ bị xé ra từng mảnh, nhà cửa nó sẽ trở thành đống gạch đổ nát. Vì không có thần nào khác có quyền giải cứu như thế này!”
Therefore I make a decree that any people, nation, or language that speaks anything against the God of Shadrach, Meshach, and Abednego must be torn apart, and that their houses must be made into rubbish heaps because there is no other god who is able to save like this.”
30 Vua thăng chức cho Sa-đơ-rắc, Mê-sác, và A-bết-nê-gô trong tỉnh Ba-by-lôn.
Then the king promoted Shadrach, Meshach, and Abednego in the province of Babylon.
