Công Vụ Các Sứ đồ 19
1 Trong khi A-bô-lô ở Cô-rinh-tô, Phao-lô đi lên các xứ miền Bắc, rồi xuống Ê-phê-sô. Gặp một số tín hữu,
Enquanto Apolo permanecia em Corinto, Paulo [saiu dos lugares na Frígia e na Galácia que ele estava visitando], e viajou pela província da [Ásia ]rumo a Éfeso. Lá encontrou algumas pessoas que [se afirmavam ]cristãos.
2 ông hỏi: “Khi tin Chúa, anh em đã nhận được Chúa Thánh Linh chưa?” Họ đáp: “Chúng tôi chưa bao giờ nghe nói về Chúa Thánh Linh cả.”
Ele lhes perguntou: “Vocês receberam o Espírito Santo ao crerem [na mensagem de Deus?]” Os homens responderam: “Não, nós (excl) nem tínhamos ouvido que existia um Espírito Santo”.
3 Ông hỏi tiếp: “Thế anh em đã chịu báp-tem nào?” Họ đáp: “Báp-tem của Giăng.”
Então Paulo perguntou: “Então quando vocês foram batizados {quando [alguém ]batizou vocês}, o que significava/simbolizava esse ato?” As pessoas responderam: “Significava que nós (excl) acreditávamos no que João [o Batizador ]ensinava/dizia”.
4 Phao-lô giải thích: “Báp-tem của Giăng chỉ về sự ăn năn tội lỗi. Giăng đã dạy dân chúng tin Đấng đến sau mình, tức là tin Chúa Giê-xu.”
Paulo disse: “João batizava as pessoas que rejeitavam seu comportamento pecaminoso. Ele [também ]mandava que as pessoas acreditassem naquele que viria [após ]ele, e esse indivíduo foi Jesus”.
5 Họ liền chịu báp-tem nhân danh Chúa Giê-xu.
Portanto, quando aqueles homens ouviram isso, foram batizados {[Paulo/alguém] os batizou}, pois [afirmavam crer ][MTY] no Senhor Jesus.
6 Phao-lô đặt tay trên họ, Chúa Thánh Linh liền giáng xuống ngự vào lòng mỗi người, cho họ nói ngoại ngữ và lời tiên tri.
Depois disso, Paulo impôs as mãos n[a cabeça de cada um ]deles, e o [poder ]do Espírito Santo veio [habitar cada um ]deles. Como também, o [Espírito Santo ]os capacitava a falar em diversas línguas [MTY] que [eles não tinham aprendido ]e eles proferiram mensagens [que o Espírito Santo ]lhes revelava.
7 Số tín hữu Phao-lô làm báp-tem hôm ấy được mười hai người.
Havia uns doze homens [que Paulo/alguém batizou e que receberam o poder do Espírito Santo.]
8 Phao-lô vào hội đường, dạn dĩ nói về Chúa liên tiếp trong ba tháng. Ông giảng luận về Nước của Đức Chúa Trời và thuyết phục nhiều người tin Chúa.
Durante os próximos três meses, Paulo entrava [semanalmente, no ]dia [de descanso judaico, ]na casa de reuniões dos judeus [em Éfeso ]e lá falava com ousadia. Ele conseguia ensinar [os ouvintes, ]de uma forma convincente, como Deus desejava governar [MET] [a vida deles].
9 Nhưng có một số người cứng lòng không tin, trở mặt đả kích Đạo Chúa trước quần chúng. Phao-lô bỏ hội đường, đem các tín hữu về thảo luận riêng tại trường học Ti-ra-nu.
[Uns poucos daqueles que estavam reunidos na casa de reuniões acreditaram na mensagem sobre Jesus. ]Mas algumas das pessoas não quiseram acreditar naquela mensagem, nem [continuar ]ouvindo-a mais. Na presença de muitas outras pessoas, elas disseram coisas malévolas sobre a maneira [como nós (incl) recebemos a vida eterna de que Paulo pregava. ]Por isso Paulo deixou aquele grupo e levou consigo os cristãos [para se reunirem em outro local. ]Todos os dias Paulo se dirigia a um salão de conferências [cujo dono era/no qual palestrava ]um homem chamado Tirano.
10 Việc này được tiếp tục suốt hai năm, Phúc Âm được phổ biến rộng rãi đến nỗi dân chúng Tiểu Á, cả Do Thái và Hy Lạp đều nghe Đạo Chúa.
Durante dois anos, Paulo continuava ensinando o público naquele prédio. Assim, a maioria [HYP] dos judeus e gentios/não judeus que morava [na província de ]Ásia ouviu a mensagem sobre o Senhor [Jesus.]
11 Đức Chúa Trời cho Phao-lô quyền năng làm nhiều phép lạ.
Deus também deu a Paulo o poder [MTY] de fazer milagres surpreendentes.
12 Người ta chỉ cần lấy khăn tay, khăn choàng của ông đặt trên người bệnh thì bệnh liền hết, quỷ bị trục xuất.
[Se os doentes não conseguiam chegar até onde Paulo estava, eram levados e colocados sobre ]aqueles doentes [lenços ou aventais tocados por Paulo ]{[outros ]levavam [e colocavam sobre ]aqueles doentes lenços ou aventais que Paulo tinha tocado}. Como resultado disso, os doentes se curavam {ficavam sãos}, e se qualquer Espírito maligno perturbava alguma pessoa, esse Espírito saía [por causa da atividade de Paulo.]
13 Một nhóm người Do Thái đi từ nơi này đến nơi khác để trừ quỷ. Họ đi khắp nơi thử dùng Danh Chúa Giê-xu để chữa những người bị quỷ ám: “Nhân danh Chúa Giê-xu mà Phao-lô truyền giảng, ta trục xuất các ngươi!”
Houve também alguns judeus que viajavam por aquela região [até onde se encontravam pessoas controladas por espíritos malignos e ]eles mandavam os espíritos malignos saírem [daquelas pessoas. ]Em determinada ocasião, [certos judeus ]tentaram expulsar os espíritos malignos de umas pessoas, dizendo: “Eu mando, pela autoridade [MTY] do Senhor Jesus, o mesmo que Paulo anuncia, que saiam dessa pessoa!”
14 Bảy con trai của thầy trưởng tế Sê-va cũng làm như vậy.
Houve sete homens que assim procediam. Eles eram filhos de um homem judeu chamado Ceva, [que se dizia ]sacerdote principal.
15 Nhưng quỷ trả lời: “Ta biết Chúa Giê-xu và biết Phao-lô, còn các anh là ai?”
Mas [um dia, enquanto eles assim procediam, ]o Espírito maligno [se recusou a sair daquela pessoa. Pelo contrário, o Espírito ]disse a eles: “Conheço Jesus e sei que Ele [autorizou ]Paulo [a expulsar demônios]. Mas ninguém autorizou vocês/quem autorizou vocês [RHQ] a [procederem assim comigo]!?”
16 Người bị quỷ ám nhảy bổ vào đánh họ ngã rập, khiến họ phải vất quần áo chạy trốn, mình đầy thương tích.
[Depois de dizer isso, de repente ]o homem controlado pelo Espírito maligno pulou em cima dos sete judeus, [um após outro, ]e derrubou todos eles. O homem com o Espírito maligno surrou violentamente cada um desses homens. Rasgou e tirou a roupa deles, e eles ficaram feridos e sangrentos {e os feriu, os fazendo a sangrar}. Portanto, [cheios de medo, todos eles ]saíram correndo daquela casa.
17 Việc này đồn ra khắp thành Ê-phê-sô, người Do Thái và Hy Lạp đều khiếp sợ. Danh Chúa Giê-xu càng được tôn kính.
Todos os habitantes de Éfeso, tanto judeus como gentios/não judeus, ouviram aquilo que tinha acontecido. Por isso ficaram medrosos/assustados. O Senhor Jesus [MTY] foi honrado{Eles honraram o Senhor Jesus [MTY] [porque se deram conta de que Ele era sumamente/muito poderoso].}
18 Nhiều tín hữu đến xưng tội, khai ra những việc xấu họ đã làm.
[Naquela altura, ]enquanto outros cristãos escutavam, muitos cristãos confessaram suas antigas práticas malévolas.
19 Có những thầy phù thủy đem sách tà thuật gom lại đốt trước công chúng. Số sách trị giá độ 50.000 miếng bạc.
Vários daqueles que praticavam [anteriormente ]a feitiçaria levaram à praça pública os pergaminhos [contendo instruções para magias ]e os queimaram lá. Quando foi somado o valor total daqueles pergaminhos, descobriu-se que o valor deles todos seria de 50.000 valiosas moedas de prata.
20 Đạo Chúa ngày càng phát triển mạnh mẽ.
Como resultado, muitas mais pessoas ouviram [MTY] a mensagem sobre o Senhor [Jesus ]e essa mensagem [transformou ]poderosamente [a vida delas].
21 Sau thời gian ấy, Phao-lô có ý định đi thăm xứ Ma-xê-đoan và xứ A-chai trước khi về Giê-ru-sa-lem. Ông nói: “Sau đó tôi còn phải đến thủ đô La Mã nữa.”
Depois de acontecer tudo isso, Paulo resolveu ir a Jerusalém, mas também resolveu visitar [novamente os cristãos nas províncias ]de Macedônia e Acaia antes de continuar sua viagem. Paulo disse: “Depois de chegar a Jerusalém, devo ir também a Roma”.
22 Phao-lô sai hai phụ tá là Ti-mô-thê và Ê-rát sang Ma-xê-đoan trước, trong khi ông còn ở lại Tiểu Á.
Ele mandou dois dos seus ajudantes à sua frente até a Macedônia. Eles [se chamavam ]Timóteo e Erasto. Mas Paulo mesmo ficou algum tempo mais [na cidade de Éfeso, ]na [província ]de Ásia.
23 Lúc ấy tại Ê-phê-sô có cuộc náo loạn lớn, nhằm chống lại công cuộc truyền bá Phúc Âm.
[Pouco depois], alguns dos habitantes de lá tentaram causar sérios [LIT] problemas para as pessoas que acreditavam na forma que [Deus revelou para nós (incl) recebermos a vida eterna. ]
24 Một người thợ bạc tên Đê-mê-triu làm đền thờ thần Đi-anh, đem lại thịnh vượng chung cho cả giới thủ công.
Houve um homem chamado Demétrio que fabricava pequenas imagens de prata. [Elas eram imagens/modelos ]do templo de uma [deusa chamada ]Diana. Demétrio e os demais homens [que fabricavam essas pequenas imagens ]lucravam muito [LIT] dinheiro [da compra daquelas imagens pelo público].
25 Một hôm, Đê-mê-triu triệu tập các đoàn thợ bạc và hô hào: “Các bạn đã biết nhờ nghề này mà chúng ta phát tài.
Demétrio convocou uma reunião dos seus artesãos e outros que fabricavam as pequenas imagens de prata, e lhes disse: “Homens, vocês sabem que nós (incl) ganhamos muito dinheiro nesta profissão.
26 Tuy nhiên, tên Phao-lô đã quyến rũ bao nhiêu người tại Ê-phê-sô và cả Tiểu Á. Ông ấy dám bảo các thần do tay người làm ra đều là giả tạo! Các bạn đã thấy tận mắt, nghe tận tai rồi.
Sabem também que esse tal de Paulo já persuadiu muitos habitantes de Éfeso [a deixarem de comprar as imagens que fabricamos. Agora nem os habitantes ]das muitas outras cidades de nossas províncias [querem comprar o nosso produto. ]Aquele sujeito diz às pessoas que os deuses que fabricamos [e cultuamos ]não são realmente deuses [e que não devemos adorá-los. ]
27 Như thế, nghề nghiệp chúng ta đã bị bêu xấu, mà đền thờ của nữ thần Đi-anh vĩ đại cũng bị khinh bỉ, và uy danh nữ thần mà Tiểu Á và cả thế giới tôn thờ sẽ tiêu tan!”
[Se as pessoas continuarem ouvindo-o], daqui a pouco nosso comércio se arruinará. Assim como, essas pessoas já não pensarão/dirão {não se pensará mais/não se dirá mais} que devem vir até o templo de Diana [para cultuá-la. Os habitantes de ]toda a província de Ásia e, [de fato], do mundo inteiro [HYP] honram/adoram [nossa grande ]deusa [Diana. Daqui a pouco se negará ]{[as pessoas ]negarão}a grandeza da Diana!”
28 Nghe xong, đám thợ bạc nổi giận, đồng thanh hô lớn: “Hoan hô nữ thần Đi-anh vĩ đại của người Ê-phê-sô!”
Todos os homens ali reunidos se zangaram [contra Paulo ]ao ouvirem as palavras de Demétrio. Então eles começaram a gritar: “É muito grande a deusa Diana de nós efésios! / A nossa deusa Diana é muito grande!”
29 Chẳng mấy chốc, cả thành phố đều náo động. Dân chúng cùng ùa đến rạp hát, bắt theo hai bạn đồng hành của Phao-lô là Gai-út và A-ri-tạc, người Ma-xê-đoan.
Muitos dos outros habitantes da cidade ouviram a gritaria e se [uniram a multidão. Também se zangaram contra Paulo ]e começaram a gritar. [Várias ]dessas pessoas pegaram dois homens que viajavam com Paulo. Eles se chamavam Gaio e Aristarco [e eram macedônios. Então a multidão inteira foi correndo, arrastando consigo esses dois homens, ]até o estádio municipal.
30 Phao-lô định ra tiếp xúc với đám đông, nhưng các tín hữu can ngăn.
Paulo quis entrar [no estádio e falar ]com o público, mas os demais cristãos não quiseram deixá-lo ir lá.
31 Một vài viên chức thành phố là bạn của Phao-lô, cũng sai người đến khuyên ông đừng mạo hiểm vào nhà hát.
Outrossim, alguns oficiais do governo daquela província, amigos de Paulo, [ouviram sobre aquilo que estava acontecendo. ]Por isso eles mandaram alguém avisá-lo [urgentemente ]para não entrar no estádio.
32 Bên trong, đám đông la ó, người la thế này, người la thế khác. Tất cả đều hỗn loạn. Phần đông chẳng hiểu vì sao mình đến đó.
A multidão [no estádio ]continuava gritando. Alguns indivíduos gritavam uma coisa, ao passo que outros gritavam algo diferente. Mas a maioria dos presentes nem entendia o motivo do comício.
33 Người Do Thái đẩy A-léc-xan-đơ tới trước và bảo ông phát biểu. Ông lấy tay ra hiệu định lên tiếng thanh minh.
Um dos [judeus ali se chamava Alexandre. Alguns ]dos judeus o empurraram para a frente do estádio, [para que ele se dirigisse à multidão]. Por isso Alexandre fez sinal com a mão à multidão, pedindo silêncio. Ele quis explicar que [os judeus ]não eram responsáveis [pelo motim. ]
34 Nhưng khi dân chúng thấy ông là người Do Thái liền đồng thanh gào thét suốt hai giờ: “Hoan hô nữ thần Đi-anh vĩ đại của người Ê-phê-sô! Hoan hô nữ thần Đi-anh vĩ đại của người Ê-phê-sô!”
Mas [muitos dos gentios/não judeus ]sabiam que Alexandre era judeu. [Eles sabiam também que os judeus não cultuavam a deusa Diana. Por isso os não judeus ali reunidos ]gritaram unidos [e ]sem interrupção durante umas duas horas: “Grande é [a deusa ]Diana, [a quem nós (incl) ]efésios [adoramos]”!
35 Cuối cùng viên thị trưởng yêu cầu mọi người yên lặng rồi lựa lời khuyên can: “Thưa cư dân Ê-phê-sô, mọi người đều biết Ê-phê-sô là trung tâm thờ phượng nữ thần Đi-anh vĩ đại. Tượng của nữ thần đã từ trời rơi xuống giữa chúng ta.
Então, depois de ter acalmado a multidão, o secretário da prefeitura disse ao grupo: “Meus co-cidadãos/companheiros cidadãos, todos os habitantes do mundo sabem/é certo, não é, que todas as pessoas sabem [RHQ] que [nós (incl) efésios ]guardamos o templo [onde cultuamos a grande deusa ]Diana. Do mesmo modo, [todos sabem que nós (incl) cuidamos da sagrada ]imagem [de nossa deusa ]que caiu do céu!
36 Không ai chối cãi được điều ấy nên quý vị phải bình tĩnh, đừng liều lĩnh.
Claro que todo o mundo sabe disso, e ninguém pode negar a verdade destas coisas. Portanto, vocês devem ficar calados agora. Não façam impensadamente nada que possa nos causar problemas/nada imprudente.
37 Vì những người quý vị bắt giải đến đây không trộm cắp vật thánh đền thờ, cũng không xúc phạm nữ thần chúng ta.
Vocês [não deviam ]ter trazido [aqui ]esses [dois ]homens, [pois eles não fizeram nada de mal. ]Eles não roubaram objetos de nossos templos e não disseram coisas negativas contra nossa deusa.
38 Vậy nếu Đê-mê-triu và các đoàn thợ bạc muốn kiện cáo ai, đã có tòa án và các phán quan xét xử. Cứ để họ đưa nhau ra tòa.
Portanto, se Demétrio e seus colegas artesãos quiserem acusar alguém [de algum delito, devem fazê-lo da maneira certa.] Existem tribunais [aos quais podem dirigir-se, se quiserem acusar alguém, ]e há juízes ali [nomeados pelo governo. ]Vocês podem acusar [qualquer pessoa ]à vontade [num desses tribunais. ]
39 Còn nếu quý vị muốn khiếu nại điều gì, sẽ có hội đồng hợp pháp giải quyết.
Mas se quiserem indagar sobre algum outro assunto, [devem pedir que ]seja resolvido {[que outros oficiais ]o resolvam} oportunamente quando aqueles oficiais se reunirem legalmente.
40 Vì không khéo chúng ta có thể bị chính quyền La Mã hạch tội về vụ rối loạn hôm nay, mà không có lý do nào để bào chữa cả!”
[Esta reunião nada tem de legal! ]Portanto, resolvam [este assunto de maneira legal ]porque, se [assim não fizermos (incl), ]temo que [o governador ]saberá deste barulho [que vocês fizeram ]e dirá {e se dirá} que nós (incl) tentávamos iniciar uma rebelião [contra o governo. ]Se ele me pedisse uma explicação dessa gritaria de vocês, eu nem poderia responder-lhe”.
41 Nói xong, ông cho giải tán đám đông.
Foi isso que o secretário da prefeitura disse [à multidão]. Depois ele mandou que todos voltassem [para suas casas. E todos assim fizeram.]
