II Các Vua 14
1 Năm thứ hai đời Giô-ách, con Giô-a-cha, vua Ít-ra-ên, A-ma-xia, con Giô-ách lên ngôi làm vua Giu-đa.
In the second year of Joash the son of Joachaz the king of Israel became Amazyahu, the son of Joash the king of Judah, king.
2 A-ma-xia được hai mươi lăm tuổi lúc lên ngôi, và cai trị hai mươi chín năm tại Giê-ru-sa-lem. Mẹ vua là Giô-a-đan quê ở Giê-ru-sa-lem.
Twenty and five years was he old when he became king, and twenty and nine years did he reign in Jerusalem. And his mother's name was Yeho'addan of Jerusalem.
3 A-ma-xia làm điều thiện trước mặt Chúa Hằng Hữu, nhưng không sánh bằng Đa-vít, tổ tiên vua. Vua noi gương cha mình là Giô-ách.
And he did what is right in the eyes of the Lord, yet not like David his father: in accordance with all that Joash his father had done, [so] did he.
4 Tuy nhiên vua vẫn không phá hủy các miếu thờ trên đồi, nên dân chúng vẫn còn cúng tế, và đốt hương tại những nơi ấy.
Nevertheless the high-places were not removed: as yet the people sacrificed and burnt incense on the high-places.
5 Khi đã bình định lãnh thổ và củng cố thế lực, A-ma-xia đem xử tử những người đã ám sát cha mình.
And it came to pass, when the kingdom was firmly established in his hand, that he slew his servants who had slain the king his father.
6 Nhưng vua không giết con của những người ấy, đúng theo lệnh của Chúa Hằng Hữu được chép trong Sách Luật Môi-se: “Cha sẽ không bị xử tử vì tội của con, và con cũng không bị xử tử vì tội của cha mẹ, nhưng mỗi người chỉ bị xử tử vì tội của mình.”
But the children of the murderers he put not to death: as it is written in the book of the law of Moses, that the Lord commanded, saying, The fathers shall not be put to death for the children, nor shall the children be put to death for the fathers; but every man shall be put to death for his own sin.
7 Trong một trận chiến tại thung lũng Muối, A-ma-xia giết 10.000 quân Ê-đôm và chiếm Sê-la, đổi tên thành là Giốc-then, tên này đến nay vẫn còn.
He it was that smote of Edom in the valley of salt ten thousand men, and seized Sela' in the war, and called its name Yoktheel until this day.
8 Sau đó, A-ma-xia sai sứ giả đến thách thức Giô-ách, con của Giô-a-cha, cháu Giê-hu, vua Ít-ra-ên: “Chúng ta thử giao chiến với nhau xem sao.”
Then sent Amazyah messengers to Jehoash, the son of Jehoachaz the son of Jehu, the king of Israel, saying, Come, let us look one another in the face.
9 Nhưng Giô-ách vua Ít-ra-ên sai sứ giả trả lời với A-ma-xia, vua Giu-đa: “Tại Li-ban, có một cây gai nhắn lời với cây bá hương: ‘Gả con gái anh cho con trai tôi đi!’ Nhưng có thú rừng đi qua giẫm nát cây gai.
And Jehoash the king of Israel sent to Amazyahu the king of Judah, saying, The thornbush that was in the Lebanon sent to the cedar that was in the Lebanon, saying, Give thy daughter to my son for wife. And there passed along the wild beasts that were in Lebanon, and trod down the thornbush.
10 Ngươi đánh bại Ê-đôm rồi sinh lòng kiêu căng. Sao không chịu ở nhà, mãn nguyện với chiến công ấy, lại còn muốn gây họa cho mình và cả nước Giu-đa, để cùng nhau suy sụp?”
Thou hast indeed smitten Edom, and thy heart hath lifted thee up: keep thy glory and stay in thy house; and why wilt thou meddle with misfortune, that thou mayest fall, thou, and Judah with thee?
11 Nhưng A-ma-xia không chịu nghe lời, nên Giô-ách kéo quân lên, giao chiến và đánh bại quân A-ma-xia ở Bết-sê-mết, thuộc đất Giu-đa.
But Amazyahu would not hear. Therefore Jehoash the king of Israel went up; and he and Amazyahu the king of Judah looked one another in the face at Beth-shemesh, which belongeth to Judah.
12 Quân Giu-đa bỏ chạy về nhà.
And Judah was defeated before Israel; and they fled every man to his tents.
13 Giô-ách, vua Ít-ra-ên bắt được A-ma-xia, vua Giu-đa, con Giô-ách, cháu A-cha-xia tại Bết-sê-mết. Rồi Giô-ách tiến đến Giê-ru-sa-lem, phá đổ tường thành dài khoảng 180 mét từ cổng Ép-ra-im cho đến cổng Góc.
And Jehoash the king of Israel caught Amazyahu the king of Judah, the son of Jehoash, the son of Achazyahu, at Beth-shemesh; and he came to Jerusalem, and made a breach in the wall of Jerusalem from the gate of Ephraim unto the corner-gate, four hundred cubits.
14 Giô-ách lấy hết vàng bạc, vật dụng trong Đền Thờ Chúa Hằng Hữu. Và trong cung vua, bắt nhiều người làm con tin rồi trở về Sa-ma-ri.
And he took all the gold and the silver, and all the vessels that were found in the house of the Lord, and in the treasures of the king's house, and the children of the chiefs as hostages, and returned to Samaria.
15 Các việc khác của Giô-ách, thế lực của vua, các trận chiến với vua A-ma-xia của Giu-đa đều được chép trong Sách Lịch Sử Các Vua Ít-ra-ên.
Now the rest of the acts of Jehoash which he did, and his mighty deeds, and how he fought with Amazyahu the king of Judah, behold, they are written in the book of the chronicles of the kings of Israel.
16 Giô-ách an giấc với tổ tiên, được chôn tại Sa-ma-ri cùng các vua Ít-ra-ên. Giê-rô-bô-am II, con Giô-ách lên kế vị.
And Jehoash slept with his fathers, and was buried in Samaria with the kings of Israel: and Jerobo'am his son became king in his stead.
17 Sau khi Giô-ách, con Giô-a-cha, vua Ít-ra-ên mất, A-ma-xia, vua Giu-đa còn sống mười lăm năm nữa.
And Amazyahu the son of Joash the king of Judah lived after the death of Jehoash, the son of Jehoachaz the king of Israel, fifteen years.
18 Các việc khác của A-ma-xia đều được chép trong Sách Lịch Sử Các Vua Giu-đa.
And the rest of the acts of Amazyahu, behold, they are written in the book of the chronicles of the kings of Judah.
19 Tại Giê-ru-sa-lem có âm mưu phản loạn, nên A-ma-xia bỏ chạy đi La-ki. Người ta đuổi theo đến La-ki, giết A-ma-xia tại đó.
Now they raised a conspiracy against him in Jerusalem: wherefore he fled to Lachish; but they sent after him to Lachish, and slew him there.
20 Xác vua được đặt lên lưng ngựa chở về Giê-ru-sa-lem và được chôn tại Thành Đa-vít cùng với tổ tiên.
And they brought him on horses: and he was buried at Jerusalem with his fathers in the city of David.
21 Toàn dân Giu-đa tôn A-xa-ria lên làm vua thế cho A-ma-xia, cha vua. Lúc ấy A-xa-ria được mười sáu tuổi.
And all the people of Judah took 'Azaryah, who was sixteen years old, and they made him king instead of his father Amazyahu.
22 Sau khi vua cha an giấc với tổ tiên, A-xa-ria xây thành Ê-lát và khôi phục chủ quyền thành này về cho nước Giu-đa.
He it was that built Elath, and brought it back to Judah, after the king slept with his fathers.
23 Vào năm thứ mười lăm đời A-ma-xia, con Giô-ách, vua Giu-đa, Giê-rô-bô-am II, con Giô-ách lên làm vua Ít-ra-ên và cai trị bốn mươi mốt năm tại Sa-ma-ri.
In the fifteenth year of Amazyahu the son of Joash the king of Judah became Jerobo'am the son of Joash the king of Israel king in Samaria, [for] forty and one years.
24 Vua làm điều ác trước mặt Chúa Hằng Hữu, không chịu từ bỏ tội lỗi của Giê-rô-bô-am, con Nê-bát, lôi kéo Ít-ra-ên phạm tội theo.
And he did what is evil in the eyes of the Lord: he departed not from all the sins of Jerobo'am the son of Nebat, who induced Israel to sin.
25 Giê-rô-bô-am khôi phục bờ cõi Ít-ra-ên từ Ha-mát đến Biển Chết, đúng như lời Chúa Hằng Hữu, Đức Chúa Trời của Ít-ra-ên, đã dùng đầy tớ Ngài là Tiên tri Giô-na, con trai A-mi-tai, người Gát-hê-phe loan báo trước.
He restored the boundary of Israel from the entrance of Chamath unto the sea of the plain; in accordance with the word of the Lord God of Israel, which he had spoken by means of his servant Jonah the son of Amitthai, the prophet, who was of Gathchepher.
26 Chúa Hằng Hữu thấy cảnh Ít-ra-ên bị hoạn nạn cay đắng, chẳng còn ai giúp đỡ,
For the Lord saw the affliction of Israel, which was very bitter; that the guarded was no more, and that the fortified was no more, and there was no helper for Israel.
27 nên Ngài dùng Giê-rô-bô-am II, con Giô-ách, giải cứu họ, và Chúa Hằng Hữu không hề có ý định xóa tên Ít-ra-ên trên đất.
And the Lord had not spoken that he would blot out the name of Israel from under the heavens; but he helped them by means of Jerobo'am the son of Joash.
28 Các việc khác của Giê-rô-bô-am II, thế lực người, các trận chiến, công cuộc khôi phục chủ quyền Đa-mách và Ha-mát, trước kia bị Giu-đa chiếm, đều được chép trong Sách Lịch Sử Các Vua Ít-ra-ên.
Now the rest of the acts of Jerobo'am, and all that he did, and his mighty deeds, how he warred, and how he brought back Damascus and Chamath, [which had belonged] to Judah, to Israel, behold, they are written in the book of the chronicles of the kings of Israel.
29 Giê-rô-bô-am II an giấc với tổ tiên, được chôn cùng các vua Ít-ra-ên. Xa-cha-ri, con vua lên ngôi kế vị.
And Jerobo'am slept with his fathers, with the kings of Israel: and Zechariah his son became king in his stead.
