Matta 27
1 Tang atⱪandila, pütün bax kaⱨinlar bilǝn hǝlⱪ aⱪsaⱪalliri Əysani ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪildurux üqün mǝsliⱨǝtlǝxti.
Sabah olunca bütün başkâhinlerle halkın ileri gelenleri, İsa'yı ölüm cezasına çarptırmak konusunda anlaştılar.
2 Ular uni baƣlap apirip, waliy Pontius Pilatusⱪa tapxurup bǝrdi.
O'nu bağladılar ve götürüp Vali Pilatus'a teslim ettiler.
3 Uningƣa satⱪunluⱪ ⱪilƣan Yǝⱨuda uning ɵlümgǝ ⱨɵküm ⱪilinƣanliⱪini kɵrüp, bu ixlarƣa puxayman ⱪildi wǝ bax kaⱨinlar bilǝn aⱪsaⱪallarƣa ottuz kümüx tǝnggini ⱪayturup berip:
İsa'ya ihanet eden Yahuda, O'nun mahkûm edildiğini görünce yaptığına pişman oldu. Otuz gümüşü başkâhinlere ve ileri gelenlere geri götürdü.
4 — Mǝn bigunaⱨ bir janning ⱪeni tɵkülüxkǝ satⱪunluⱪ ⱪilip gunaⱨ ɵtküzdüm, — dedi. Buningƣa bizning nemǝ karimiz? Ɵz ixingni bil! — deyixti ular.
“Ben suçsuz birini ele vermekle günah işledim” dedi. Onlar ise, “Bundan bize ne? Onu sen düşün” dediler.
5 Yǝⱨuda kümüx tǝnggilǝrni ibadǝthanining iqigǝ qɵriwǝtti wǝ u yǝrdin ketip, talaƣa qiⱪip, esilip ɵlüwaldi.
Yahuda paraları tapınağın içine fırlatarak oradan ayrıldı, gidip kendini astı.
6 Bax kaⱨinlar kümüx tǝnggilǝrni yiƣiwelip: — Bu hun tɵlümi bolƣan [tǝnggilǝrdur], ularni ibadǝthanining hǝzinisigǝ ⱪoyux ⱨaram, — deyixti.
Paraları toplayan başkâhinler, “Kan bedeli olan bu paraları tapınağın hazinesine koymak doğru olmaz” dediler.
7 Ular ɵzara mǝsliⱨǝtlixip, bu pullar bilǝn yaⱪa yurtluⱪlarƣa yǝrlik bolsun dǝp, sapalqining bir parqǝ etizliⱪini setiwaldi.
Kendi aralarında anlaşarak bu parayla yabancılar için mezarlık yapmak üzere Çömlekçi Tarlası'nı satın aldılar.
8 Xunga bu yǝr ⱨazirƣiqǝ «ⱪanliⱪ etiz» dǝp atilip kǝlmǝktǝ.
Bunun için bu tarlaya bugüne dek “Kan Tarlası” denilmiştir.
9 Xu ix bilǝn Yǝrǝmiya pǝyƣǝmbǝr tǝripidin burun eytilƣan munu bexarǝt ǝmǝlgǝ axuruldi: — «Israil hǝlⱪi uning üqün baⱨalap bekitkǝn baⱨasini, Yǝni ottuz kümüx tǝnggini ular elixti,
Böylece Peygamber Yeremya aracılığıyla bildirilen şu söz yerine gelmiş oldu: “İsrailoğulları'ndan kimilerinin O'na biçtikleri değerin karşılığı olan Otuz gümüşü aldılar; Rab'bin bana buyurduğu gibi, Çömlekçi Tarlası'nı satın almak için harcadılar.”
10 Wǝ Pǝrwǝrdigar manga kɵrsǝtkǝndǝk, Sapalqining etizini setiwelixⱪa hǝjlǝxti».
11 Əmdi Əysa waliyning aldiƣa turƣuzuldi. Waliy uningdin: — Sǝn Yǝⱨudiylarning padixaⱨimu? — dǝp soridi. Eytⱪiningdǝk, — dedi Əysa.
İsa valinin önüne çıkarıldı. Vali O'na, “Sen Yahudiler'in Kralı mısın?” diye sordu. İsa, “Söylediğin gibidir” dedi.
12 Lekin bax kaⱨinlar wǝ aⱪsaⱪallar uning üstidin ǝrz-xikayǝt ⱪilƣanda, u bir eƣizmu jawab bǝrmidi.
Başkâhinlerle ileri gelenler O'nu suçlayınca hiç karşılık vermedi.
13 Buning bilǝn Pilatus uningƣa: — Ularning sening üstüngdin ⱪilƣan xunqǝ kɵp xikayǝtlirini anglimaywatamsǝn? — dedi.
Pilatus O'na, “Senin aleyhinde yaptıkları bunca tanıklığı duymuyor musun?” dedi.
14 Biraⱪ u [Pilatusⱪa] jawabǝn [xikayǝtlǝrning] birsigimu jawab bǝrmidi. Waliy buningƣa intayin ⱨǝyran ⱪaldi.
İsa tek konuda bile ona yanıt vermedi. Vali buna çok şaştı.
15 Ⱨǝr ⱪetimliⱪ [ɵtüp ketix] ⱨeytida, waliyning halayiⱪ tǝlǝp ⱪilƣan bir mǝⱨbusni ularƣa ⱪoyup berix aditi bar idi.
Her Fısıh Bayramı'nda vali, halkın istediği bir tutukluyu salıvermeyi adet edinmişti.
16 Əyni waⱪitta, [rimliⱪlarning] Barabbas isimlik atiⱪi qiⱪⱪan bir mǝⱨbusi [zindanda] idi.
O günlerde Barabba adında ünlü bir tutuklu vardı.
17 Halayiⱪ jǝm bolƣanda, Pilatus ulardin: — Kimni silǝrgǝ ⱪoyup beriximni halaysilǝr? Barabbasnimu yaki Mǝsiⱨ dǝp atalƣan Əysanimu? — dǝp soridi
Halk bir araya toplandığında, Pilatus onlara, “Sizin için kimi salıvermemi istersiniz, Barabba'yı mı, Mesih denen İsa'yı mı?” diye sordu.
18 (qünki u [bax kaⱨin ⱪatarliⱪlarning] ⱨǝsǝthorluⱪi tüpǝylidin uni tutup bǝrgǝnlikini bilǝtti).
İsa'yı kıskançlıktan ötürü kendisine teslim ettiklerini biliyordu.
19 Pilatus «soraⱪ tǝhti»dǝ olturƣanda, ayali uningƣa adǝm ǝwǝtip: — U ⱨǝⱪⱪaniy kixining ixiƣa arilaxmiƣin. Qünki tünügün keqǝ uning sǝwǝbidin qüxümdǝ kɵp azab qǝktim, — dǝp hǝwǝr yǝtküzdi.
Pilatus yargı kürsüsünde otururken karısı ona, “O doğru adama dokunma. Dün gece rüyamda O'nun yüzünden çok sıkıntı çektim” diye haber gönderdi.
20 Lekin bax kaⱨinlar wǝ aⱪsaⱪallar bolsa halayiⱪni maⱪul ⱪilip, Barabbasni ⱪoyup berixni wǝ Əysani yoⱪitixni tǝlǝp ⱪildurdi.
Başkâhinler ve ileri gelenler ise, Barabba'nın salıverilmesini ve İsa'nın öldürülmesini istesinler diye halkı kışkırttılar.
21 Waliy jawabǝn ulardin yǝnǝ: — Silǝrgǝ bu ikkisining ⱪaysisini ⱪoyup beriximni halaysilǝr? — dǝp soridi. Barabbasni, — deyixti ular.
Vali onlara şunu sordu: “Sizin için hangisini salıvermemi istersiniz?” “Barabba'yı” dediler.
22 Pilatus ǝmdi: — Undaⱪ bolsa, Mǝsiⱨ dǝp atalƣan Əysani ⱪandaⱪ bir tǝrǝp ⱪilay? — dedi. Ⱨǝmmǝylǝn: — U krestlǝnsun! — deyixti.
Pilatus, “Öyleyse Mesih denen İsa'yı ne yapayım?” diye sordu. Hep bir ağızdan, “Çarmıha gerilsin!” dediler.
23 Pilatus: — Nemixⱪa? U zadi nemǝ yamanliⱪ ɵtküzüptu? — dǝp soridi. Biraⱪ ular tehimu ⱪattiⱪ warⱪirixip: U krestlǝnsun! — dǝp turuwelixti.
Pilatus, “O ne kötülük yaptı ki?” diye sordu. Onlar ise daha yüksek sesle, “Çarmıha gerilsin!” diye bağrışıp durdular.
24 Pilatus sɵzliwerixning biⱨudǝ ikǝnlikini, bǝlki buning orniƣa malimanqiliⱪ qiⱪidiƣanliⱪini kɵrüp, su elip, kɵpqilikning aldida ⱪolini yuƣaq: — Bu ⱨǝⱪⱪaniy adǝmning ⱪeniƣa mǝn jawabkar ǝmǝsmǝn, buningƣa ɵzünglar mǝs’ul bolunglar! — dedi.
Pilatus, elinden bir şey gelmediğini, tersine, bir kargaşalığın başladığını görünce su aldı, kalabalığın önünde ellerini yıkayıp şöyle dedi: “Bu adamın kanından ben sorumlu değilim. Bu işe siz bakın!”
25 Pütün hǝlⱪ jawabǝn: — Uning ⱪeni bizning üstimizgǝ wǝ balilirimizning üstigǝ qüxsun! — deyixti.
Bütün halk şu karşılığı verdi: “O'nun kanının sorumluluğu bizim ve çocuklarımızın üzerinde olsun!”
26 Buning bilǝn Pilatus Barabbasni ularƣa qiⱪirip bǝrdi. Əysani bolsa ⱪattiⱪ ⱪamqilatⱪandin keyin, krestlǝxkǝ [lǝxkǝrlirigǝ] tapxurdi.
Bunun üzerine Pilatus onlar için Barabba'yı salıverdi. İsa'yı ise kamçılattıktan sonra çarmıha gerilmek üzere askerlere teslim etti.
27 Andin waliyning lǝxkǝrliri Əysani uning ordisiƣa elip kirip, pütün lǝxkǝrlǝr topini bu yǝrgǝ uning ǝtrapiƣa yiƣdi.
Sonra valinin askerleri İsa'yı vali konağına götürüp bütün taburu başına topladılar.
28 Ular Əysani yalingaqlap, uqisiƣa pǝrǝng rǝnglik ton kiydürüxti.
O'nu soyup üzerine kırmızı bir kaftan geçirdiler.
29 Tikǝnlik xahqilarni ɵrüp bir taj yasap, bexiƣa kiydürdi wǝ ong ⱪoliƣa bir ⱪomuxni tutⱪuzdi. Andin uning aldiƣa tizlinip: «Yaxiƣayla, Yǝⱨudiylarning padixaⱨi!» dǝp mazaⱪ ⱪilixti.
Dikenlerden bir taç örüp başına koydular, sağ eline de bir kamış tutturdular. Önünde diz çöküp, “Selam, ey Yahudiler'in Kralı!” diyerek O'nunla alay ettiler.
30 Uningƣa tükürüxti, ⱪomuxni elip uning bexiƣa uruxti.
Üzerine tükürdüler, kamışı alıp başına vurdular.
31 Uni xundaⱪ mazaⱪ ⱪilƣandin keyin, tonni saldurup, uqisiƣa ɵz kiyimlirini kiydürdi wǝ krestlǝx üqün elip mengixti.
O'nunla böyle alay ettikten sonra kaftanı üzerinden çıkarıp kendi giysilerini giydirdiler ve çarmıha germeye götürdüler.
32 Ular taxⱪiriƣa qiⱪⱪinida, Kurini xǝⱨirilik Simon isimlik bir kixini uqritip, uni tutup kelip Əysaning krestini uningƣa mǝjburiy kɵtürgüzdi.
Dışarı çıktıklarında Simun adında Kireneli bir adama rastladılar. İsa'nın çarmıhını ona zorla taşıttılar.
33 Ular Golgota, yǝni «Bax sɵngǝk» degǝn yǝrgǝ kǝlgǝndǝ,
Golgota, yani Kafatası denilen yere vardıklarında içmesi için İsa'ya ödle karışık şarap verdiler. İsa bunu tadınca içmek istemedi.
34 [Əysaƣa] iqix üqün kǝkrǝ süyi arilaxturulƣan aqqiⱪ xarab bǝrdi; lekin u uni tetip baⱪⱪandin keyin, iqkili unimidi.
35 Lǝxkǝrlǝr uni krestligǝndin keyin, qǝk taxlixip kiyimlirini ɵzara bɵlüxüwaldi.
Askerler O'nu çarmıha gerdikten sonra kura çekerek giysilerini aralarında paylaştılar.
36 Andin u yǝrdǝ olturup uningƣa kɵzǝtqilik ⱪildi.
Sonra oturup yanında nöbet tuttular.
37 Ular uning bexining yuⱪiri tǝripigǝ «Bu Əysa, Yǝⱨudiylarning padixaⱨidur» dǝp yezilƣan xikayǝtnamǝ tahtiyini bekitti.
Başının üzerine, BU, YAHUDİLER'İN KRALI İSA'DIR diye yazan bir suç yaftası astılar.
38 [Əysa] bilǝn tǝng ikki ⱪaraⱪqimu krestkǝ mihlanƣan bolup, biri ong tǝripidǝ, yǝnǝ biri sol tǝripidǝ idi.
İsa'yla birlikte, biri sağında öbürü solunda olmak üzere iki haydut da çarmıha gerildi.
39 Bu yǝrdin ɵtkǝnlǝr baxlirini qayⱪixip, uni ⱨaⱪarǝtlǝp:
Oradan geçenler başlarını sallayıp İsa'ya sövüyor, “Hani sen tapınağı yıkıp üç günde yeniden kuracaktın? Haydi, kurtar kendini! Tanrı'nın Oğlu'ysan çarmıhtan in!” diyorlardı.
40 — Ⱪeni, sǝn ibadǝthanini buzup taxlap, üq kün iqidǝ ⱪaytidin yasap qiⱪidiƣan adǝm, ǝmdi ɵzüngni ⱪutⱪuzǝ! Hudaning Oƣli bolsang, kresttin qüxüp baⱪⱪina! — deyixti.
41 Bax kaⱨinlarmu, Tǝwrat ustazliri wǝ aⱪsaⱪallar bilǝn birgǝ uni mǝshirǝ ⱪilip:
Başkâhinler, din bilginleri ve ileri gelenler de aynı şekilde O'nunla alay ederek, “Başkalarını kurtardı, kendini kurtaramıyor” diyorlardı. “İsrail'in Kralı imiş! Şimdi çarmıhtan aşağı insin de O'na iman edelim.
42 — Baxⱪilarni ⱪutⱪuzuptikǝn, ɵzini ⱪutⱪuzalmaydu. U Israilning padixaⱨimix! Əmdi kresttin qüxüp baⱪsunqu, andin uningƣa etiⱪad ⱪilimiz.
43 U Hudaƣa tayanƣan! Huda uni ǝzizlisǝ, ⱨazir ⱪutⱪuzup baⱪⱪay! Qünki u: «Mǝn Hudaning Oƣli» degǝnidi, — deyixti.
Tanrı'ya güveniyordu; Tanrı O'nu seviyorsa, kurtarsın bakalım! Çünkü, ‘Ben Tanrı'nın Oğlu'yum’ demişti.”
44 Uning bilǝn tǝng krestlǝngǝn ⱪaraⱪqilarmu uni xundaⱪ ⱨaⱪarǝtlǝxti.
İsa'yla birlikte çarmıha gerilen haydutlar da O'na aynı şekilde hakaret ettiler.
45 Əmdi künning altinqi saitidin toⱪⱪuzinqi saitigiqǝ pütkül zeminni ⱪarangƣuluⱪ basti.
Öğleyin on ikiden üçe kadar bütün ülkenin üzerine karanlık çöktü.
46 Toⱪⱪuzinqi saǝtlǝrdǝ Əysa yuⱪiri awazda: «Eli, eli, lǝma sawaⱪtani?» yǝni «Hudayim, Hudayim, meni nemixⱪa taxliwǝtting?» dǝp ⱪattiⱪ nida ⱪildi.
Saat üçe doğru İsa yüksek sesle, “Eli, Eli, lema şevaktani?” yani, “Tanrım, Tanrım, beni neden terk ettin?” diye bağırdı.
47 U yǝrdǝ turƣanlarning bǝziliri buni anglap: Bu adǝm Ilyas [pǝyƣǝmbǝr]gǝ murajiǝt ⱪiliwatidu, — deyixti.
Orada duranlardan bazıları bunu işitince, “Bu adam İlyas'ı çağırıyor” dediler.
48 Ularning iqidin birǝylǝn dǝrⱨal yügürüp berip bir parqǝ bulutni ǝkelip, uni aqqiⱪ xarabⱪa qilap, ⱪomuxning uqiƣa selip uningƣa iqküzüp ⱪoydi.
İçlerinden biri hemen koşup bir sünger getirdi, ekşi şaraba batırıp bir kamışın ucuna takarak İsa'ya içirdi.
49 Biraⱪ baxⱪilar: — Tohta! Ⱪarap baⱪayli, Ilyas [pǝyƣǝmbǝr] kelip uni ⱪutⱪuzup ⱪalarmikin? — deyixti.
Öbürleri ise, “Dur bakalım, İlyas gelip O'nu kurtaracak mı?” dediler.
50 Əysa yuⱪiri awaz bilǝn yǝnǝ bir warⱪiridi-dǝ, roⱨini ⱪoyuwǝtti.
İsa, yüksek sesle bir kez daha bağırdı ve ruhunu teslim etti.
51 Wǝ mana, xu dǝⱪiⱪidǝ ibadǝthanining [iqkiri] pǝrdisi yuⱪiridin tɵwǝngǝ ikki parqǝ bɵlüp yirtildi. Yǝr-zemin tǝwrinip, taxlar yerilip,
O anda tapınaktaki perde yukarıdan aşağıya yırtılarak ikiye bölündü. Yer sarsıldı, kayalar yarıldı.
52 Ⱪǝbrilǝr eqildi (U tirilgǝndin keyin, [ɵlümdǝ] uhlawatⱪan nurƣun muⱪǝddǝs bǝndilǝrning tǝnlirimu tirildi; ular ⱪǝbrilǝrdin qiⱪti wǝ muⱪǝddǝs xǝⱨǝrgǝ kirip, u yǝrdǝ nurƣun kixilǝrgǝ kɵründi).
Mezarlar açıldı, ölmüş olan birçok kutsal kişinin cesetleri dirildi.
Bunlar mezarlarından çıkıp İsa'nın dirilişinden sonra kutsal kente girdiler ve birçok kimseye göründüler.
54 Əmdi Əysani kɵzǝt ⱪiliwatⱪan yüzbexi ⱨǝm yenidiki lǝxkǝrlǝr yǝrning tǝwrixini wǝ baxⱪa yüz bǝrgǝn ⱨadisilǝrni kɵrüp, intayin ⱪorⱪuxup: — U ⱨǝⱪiⱪǝtǝn Hudaning Oƣli ikǝn! — deyixti.
İsa'yı bekleyen yüzbaşı ve beraberindeki askerler, depremi ve öbür olayları görünce dehşete kapıldılar, “Bu gerçekten Tanrı'nın Oğlu'ydu!” dediler.
55 U yǝrdǝ yǝnǝ bu ixlarƣa yiraⱪtin ⱪarap turƣan nurƣun ayallarmu bar idi. Ular ǝslidǝ Əysaning hizmitidǝ bolup, Galiliyǝdin uningƣa ǝgixip kǝlgǝnidi.
Orada, olup bitenleri uzaktan izleyen birçok kadın vardı. Bunlar, Celile'den İsa'nın ardından gelip O'na hizmet etmişlerdi.
56 Ularning arisida Magdalliⱪ Mǝryǝm, Yaⱪup bilǝn Yüsüpning anisi Mǝryǝm, Zǝbǝdiyning oƣullirining anisimu bar idi.
Aralarında Mecdelli Meryem, Yakup ile Yusuf'un annesi Meryem ve Zebedi oğullarının annesi de vardı.
57 Kǝqⱪurun, Arimatiyaliⱪ Yüsüp isimlik bir bay kǝldi. Umu Əysaning muhlisliridin idi.
Akşama doğru Yusuf adında zengin bir Aramatyalı geldi. O da İsa'nın bir öğrencisiydi.
58 U Pilatusning aldiƣa berip, Əysaning jǝsitini tǝlǝp ⱪildi. Pilatus jǝsǝtni uningƣa tapxuruxⱪa ǝmr ⱪildi.
Pilatus'a gidip İsa'nın cesedini istedi. Pilatus da cesedin ona verilmesini buyurdu.
59 Yüsüp jǝsǝtni elip, pakiz kanap rǝht bilǝn orap kepǝnlidi
Yusuf cesedi aldı, temiz keten beze sardı, kayaya oydurduğu kendi yeni mezarına yatırdı. Mezarın girişine büyük bir taş yuvarlayıp oradan ayrıldı.
60 wǝ uni ɵzi üqün ⱪiyada oydurƣan yengi ⱪǝbrisigǝ ⱪoydi. Andin ⱪǝbrining aƣziƣa yoƣan bir taxni domilitip ⱪoyup, ketip ⱪaldi
61 (xu qaƣda Magdalliⱪ Mǝryǝm bilǝn yǝnǝ bir Mǝryǝmmu u yǝrdǝ, ⱪǝbrining udulida olturatti).
Mecdelli Meryem ile öteki Meryem ise orada, mezarın karşısında oturuyorlardı.
62 Əmdi ǝtisi, yǝni «Tǝyyarlax küni» ɵtkǝndin keyin, bax kaⱨinlar bilǝn Pǝrisiylǝr jǝm boluxup Pilatusning aldiƣa kelip:
Ertesi gün, yani Hazırlık Günü'nden sonraki gün, başkâhinlerle Ferisiler Pilatus'un önünde toplanarak, “Efendimiz” dediler, “O aldatıcının, daha yaşarken, ‘Ben öldükten üç gün sonra dirileceğim’ dediğini hatırlıyoruz.
63 — Janabliri, ⱨeliⱪi aldamqining ⱨayat waⱪtida: «Mǝn ɵlüp üqinqi küni tirilimǝn» degini esimizdǝ bar.
64 Xuning üqün, ⱪǝbri üqinqi künigiqǝ mǝⱨkǝm ⱪoƣdilixi üqün ǝmr bǝrgǝysiz. Undaⱪ ⱪilinmisa, muhlisliri kelip jǝsǝtni oƣrilap ketip, andin hǝlⱪⱪǝ: «U ɵlümdin tirildi» deyixi mumkin. Bundaⱪ aldamqiliⱪ aldinⱪisidinmu bǝttǝr bolidu, — deyixti.
Onun için buyruk ver de üçüncü güne dek mezarı güvenlik altına alsınlar. Yoksa öğrencileri gelir, cesedini çalar ve halka, ‘Ölümden dirildi’ derler. Son aldatmaca ilkinden beter olur.”
65 Pilatus ularƣa: — Bir guruppa kɵzǝtqi lǝxkǝrni silǝrgǝ tapxurdum. Ⱪǝbrini ⱪurbinglarning yetixiqǝ mǝⱨkǝm ⱪoƣdanglar, — dedi.
Pilatus onlara, “Yanınıza asker alın, gidip mezarı dilediğiniz gibi güvenlik altına alın” dedi.
66 Xuning bilǝn ular [kɵzǝtqi lǝxkǝrlǝr] bilǝn billǝ berip, taxni peqǝtlǝp, ⱪǝbrini muⱨapizǝt astiƣa ⱪoydi.
Onlar da askerlerle birlikte gittiler, taşı mühürleyip mezarı güvenlik altına aldılar.
