Padixaⱨlar 2 23
1 Padixaⱨ adǝmlǝrni ǝwǝtip, Yǝⱨuda bilǝn Yerusalemning ⱨǝmmǝ aⱪsaⱪallirini ɵz ⱪexiƣa qaⱪirtip kǝldi.
Tokosra Josiah el pangoneni mwet kol nukewa lun Judah ac Jerusalem,
2 Padixaⱨ Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ qiⱪti; barliⱪ Yǝⱨudadiki ǝr kixilǝr wǝ Yerusalemda turuwatⱪanlarning ⱨǝmmisi, kaⱨinlar bilǝn pǝyƣǝmbǝrlǝr, yǝni barliⱪ hǝlⱪ, ǝng kiqikidin tartip qongiƣiqǝ ⱨǝmmisi uning bilǝn billǝ qiⱪti. Andin u Pǝrwǝrdigarning ɵyidǝ tepilƣan ǝⱨdǝ kitabining ⱨǝmmǝ sɵzlirini ularƣa oⱪup bǝrdi.
ac elos tukeni som nu in Tempul, wi pac mwet tol ac mwet palu ac mwet nukewa saya — mwet kasrup ac mwet sukasrup oana sie. Tokosra el riti nufon book in wuleang se ma koneyukyak in Tempul ye mutalos nukewa.
3 Padixaⱨ tüwrükning yenida turup Pǝrwǝrdigarning aldida: — Pǝrwǝrdigarƣa ǝgixip pütün ⱪǝlbim wǝ pütkül jenim bilǝn Uning ǝmrlirini, ⱨɵküm-guwaⱨliⱪliri wǝ bǝlgilimilirini tutup, uxbu kitabta pütülgǝn ǝⱨdigǝ ǝmǝl ⱪilimǝn dǝp ǝⱨdigǝ ɵzini baƣlidi. Xuning bilǝn hǝlⱪning ⱨǝmmisimu ǝⱨdǝ aldida turup uningƣa ɵzini baƣlidi.
El tu sisken sru soko lun leum uh, ac oru sie wulela yurin LEUM GOD lah el ac fah aksol ac liyaung ma sap ac oakwuk lal ke insial kewa ac ngunal kewa, ac el ac fah moulkin kas nukewa ma oan ke wuleang sac, oana ke simla in book sac. Ac mwet nukewa wulela in wi pac liyaung wuleang sac.
4 Andin keyin padixaⱨ bax kaⱨin Ⱨilⱪiya bilǝn orun basar kaⱨinlarƣa wǝ ⱨǝm dǝrwaziwǝnlǝrgǝ: — Baalƣa, Axǝraⱨ butiƣa wǝ asmanning barliⱪ ⱪoxuniƣa atap yasalƣan barliⱪ ǝswab-üskünilǝrni Pǝrwǝrdigarning ɵyidin qiⱪiriwetinglar, dǝp ǝmr ⱪildi; u bularni Yerusalemning sirtida, Kidron etizliⱪida kɵydürdi wǝ küllirini Bǝyt-Əlgǝ elip bardi.
Na Josiah el sapkin Mwet Tol Fulat Hilkiah ac mwet tol ma kasrel, oayapa mwet topang ke nien utyak nu in Tempul, elos in usla ma nukewa ma oan in Tempul sac ma tuh orekmakinyuk ke alu nu sel Baal ac nu ke god mutan Asherah ac nu ke itu uh. Tokosra el esukak ma inge nukewa likin siti uh, apkuran nu ke Infahlfal Kidron, na el sapkin in utukla apat kac nu Bethel.
5 U Yǝⱨuda padixaⱨlirining Yǝⱨuda xǝⱨǝrliridiki «yuⱪiri jaylar»da ⱨǝmdǝ Yerusalemning ǝtrapliridiki «yuⱪiri jaylar»da huxbuy yanduruxⱪa tikligǝn but kaⱨinlirini, xuningdǝk Baalƣa, ⱪuyaxⱪa, ayƣa, yultuz türkümlirigǝ ⱨǝmdǝ asmanning barliⱪ ⱪoxuniƣa huxbuy yaⱪⱪuqilarni ixtin ⱨǝydiwǝtti.
El eisla orekma lun mwet tol su tokosra lun Judah elos tuh mosrwela in orek kisa ke loang lun mwet pegan in siti in acn Judah ac in acn ma oan apkuran nu Jerusalem, aok mwet tol nukewa su orek kisa nu sin Baal, nu ke faht, malem, planet, ac itu uh.
6 U Pǝrwǝrdigarning ɵyidin Axǝraⱨ butni elip qiⱪip Yerusalemning sirtiƣa elip berip, Kidron jilƣisiƣa apirip xu yǝrdǝ kɵydürüp kukum-talⱪan ⱪilip ezip, topisini addiy puⱪralarning ⱪǝbriliri üstigǝ qeqiwǝtti.
El moklela ma sruloala ke god mutan Asherah liki Tempul, ac usla liki siti uh nu ke Infahlfal Kidron. El esukak ac tuktukya nwe ke apatla, ac sisalik yen kulyuk lun mwet uh oan we.
7 Andin u Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ jaylaxⱪan bǝqqiwazlarning turalƣulirini qeⱪip ƣulatti; bu ɵylǝrdǝ yǝnǝ ayallar Axǝraⱨ butⱪa qedir toⱪuytti.
El kunausla nien muta in Tempul ma orekmakinyuk sin mukul ac mutan ma eis molin kosro lalos. (Pa inge acn se mutan uh ac tolongla nuknuk oa ma orekmakinyuk nu ke alu lun Asherah.)
8 U Yǝⱨuda xǝⱨǝrliridin barliⱪ kaⱨinlarni qaⱪirtip, ɵzigǝ yiƣdi. Andin u Gǝbadin tartip Bǝǝr-Xebaƣiqǝ kaⱨinlar huxbuy yaⱪidiƣan «yuⱪiri jaylar»ni buzup bulƣiwǝtti; u «dǝrwazilardiki yuⱪiri jaylar»ni qeⱪip buzdi; bular «Xǝⱨǝr baxliⱪi Yǝxuaning ⱪuwiⱪi»ning yenida, yǝni xǝⱨǝr ⱪuwiⱪiƣa kirix yolining sol tǝripidǝ idi
El use mwet tol su tuh muta in siti lun Judah nu Jerusalem, ac in acn nukewa in facl sac el aktaekye loang ma elos orek kisa kac. El oayapa kunausla loang ma sriyukla nu ke alu nu ke ma sruloala in luman nani uh, ma oan apkuran nu ke mutunpot su Joshua, governor lun siti uh, el tuh orala, su oan layen lasa ke mutunpot lulap ke mwet uh ac utyak nu in siti uh.
9 (ǝmdi «yuⱪiri jaylar»diki kaⱨinlarning Yerusalemda Pǝrwǝrdigarning ⱪurbangaⱨiƣa qiⱪixi qǝklǝngǝnidi; lekin ular dawamliⱪ ɵz ⱪerindaxliri bilǝn birgǝ pitir nanlardin yeyixigǝ muyǝssǝr idi).
Tia lela mwet tol inge in kulansap in Tempul, tusruktu elos ku in kang bread tia akpulol ma orekla nu sin mwet tol wialos.
10 Yosiya ⱨeqkim ɵz oƣli yaki ⱪizini Molǝkkǝ atap ottin ɵtküzmisun dǝp, Ⱨinnomning oƣlining jilƣisidiki Tofǝtnimu buzup bulƣiwǝtti.
Tokosra Josiah el oayapa aktaekyala Topheth, nien alu lun mwet pegan ke Infahlfal Hinnom, tuh mwet uh in tia sang wen ku acn natulos in mwe kisa firir nu sin god Molech.
11 Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ kiridiƣan yolning eƣizida Yǝⱨuda padixaⱨliri ⱪuyaxⱪa tǝⱪdim ⱪilip ⱪoyƣan atlarni xu yǝrdin yɵtkǝp, «ⱪuyax ⱨarwiliri»ni otta kɵydürdi (ular [ibadǝthanining] ⱨoyliliriƣa jaylaxⱪan, Natan-Mǝlǝk degǝn aƣwatning ɵyining yenida turatti).
El oayapa moklela horse ma tokosra lun Judah elos tuh kisakunla in mwe alu nu ke faht, ac el esukak chariot ma orekmakinyuk ke alu sac. (Ma inge oan ke inkul lun tempul apkuran nu ke mutunpot we, ac tia loes liki nien muta lal Nathan Melech, sie mwet pwapa fulat.)
12 Padixaⱨ yǝnǝ Yǝⱨuda padixaⱨliri Aⱨazning balihanisining ɵgzisidǝ saldurƣan ⱪurbangaⱨlarni wǝ Manassǝⱨ Pǝrwǝrdigarning ɵyining ikki ⱨoylisiƣa yasatⱪan ⱪurbangaⱨlarni qeⱪip kukum-talⱪan ⱪiliwǝtti; u ularning topisini u yǝrdin elip, Kidron jilƣisiƣa qeqiwǝtti.
Tokosra Josiah el kunausla loang ma tokosra lun acn Judah tuh musaela fin lohm sel Tokosra Ahaz ke inkul fulat lun tokosra, wi pac loang ma Tokosra Manasseh el tuh musaela luin kalkal luo ke Tempul. El lipikya loang inge nu ke ip srisrik, ac sisla nu Infahlfal Kidron.
13 Israilning padixaⱨi Sulayman Yerusalemning mǝxriⱪ tǝripigǝ wǝ «Ⱨalak teƣi»ning jǝnubiƣa Zidoniylarning yirginqlik buti Axtarot, Moabiylarning yirginqlik buti Kemox wǝ Ammonlarning yirginqlik buti Milkomƣa atap yasatⱪan «yuⱪiri jaylar»nimu padixaⱨ buzup bulƣiwǝtti.
Josiah el akkolukyela pac loang ma Tokosra Solomon el tuh musaela kutulap in acn Jerusalem layen eir in Fineol Olive, tuh in mwe alu nu ke ma sruloala Astarte, god mutan srungayuk lun Sidon, ac Chemosh god lun acn Moab, ac Molech god lun acn Ammon.
14 U but tüwrüklǝrni parqilap, Axǝraⱨ butlirini kesip yiⱪitip, ular turƣan yǝrlǝrni adǝm sɵngǝkliri bilǝn toldurdi.
Tokosra Josiah el kunausya sru eot uh nu ke ip srisrik, ac pakiya ma sruloala nukewa ke god mutan Asherah, na el afunla acn ma inge tu we meet ke srin mwet.
15 U yǝnǝ Israilni gunaⱨⱪa putlaxturƣan, Nibatning oƣli Yǝroboam Bǝyt-Əldǝ saldurƣan ⱪurbangaⱨ bilǝn «yuⱪiri jay»ni, ularni buzup qaⱪti, andin keyin «yuⱪiri jay»ni kɵydürüp kukum-talⱪan ⱪiliwǝtti, Axǝraⱨ butinimu kɵydürüwǝtti.
Josiah el oayapa kunausya nien alu in Bethel ma musaiyukla sel Tokosra Jeroboam wen natul Nebat, su tuh kolla mwet Israel in oru ma koluk. Josiah el rakinya loang sac, kunausya eot kac nu ke ip srisrik, ac tuktukya nwe ke mokutkuti. El oayapa esukak ma sruloala kacl Asherah.
16 Yosiya burulup ⱪarap, taƣdiki ⱪǝbrilǝrni kɵrüp, adǝm ǝwǝtip ⱪǝbrilǝrdiki sɵngǝklǝrni kolap qiⱪirip, ⱪurbangaⱨ üstidǝ kɵydürdi, xu yol bilǝn uni bulƣiwǝtti. Bu ixlar Pǝrwǝrdigarning kalamini yǝtküzüp, dǝl ularni aldin’ala bexarǝt ⱪilip jakarliƣan Hudaning adimining sɵzining ǝmǝlgǝ axuruluxi idi.
Na Josiah el ngetot ngetma nwe liyauk kutu kulyuk ma oan fin inging, ac El sap in pukpukyak sri kac, ac isisyak fin loang ah. El oru lumah se inge in aktaekyala loang sac, ac oru ma mwet palu tuh palyeak ke pacl loeloes meet ah, ke pacl in kufwa se ma Tokosra Jeroboam el tu pe loang sac. Tokosra Josiah el ngetnget nwe liyauk kulyuk se lun mwet palu se ma tuh palyeak ma inge.
17 Andin Yosiya: Kɵz aldimdiki bu ⱪǝbrǝ texi kimning? — dǝp soridi. Xǝⱨǝrdikilǝr uningƣa: Bu Yǝⱨudadin kǝlgǝn, silining Bǝyt-Əldiki ⱪurbangaⱨni buzƣan muxu ixlirini bexarǝt ⱪilƣan Hudaning adimining ⱪǝbrisi ikǝn, dedi.
El siyuk, “Lun su kulyuk se ingan?” Na mwet Bethel elos topuk ac fahk, “Ma lun mwet palu se ma tuku Judah me, ac palye ma kom oru nu ke loang se inge uh.”
18 Yosiya: — Uni ⱪoyunglar, ⱨeqkim uning sɵngǝklirini midirlatmisun, dǝp buyrudi. Xuning bilǝn ular uning sɵngǝkliri bilǝn Samariyǝdin kǝlgǝn pǝyƣǝmbǝrning sɵngǝklirigǝ ⱨeqkimni tǝgküzmidi.
Na Josiah el fahk, “Filiyana in oan. Sri kacl an ac tia wi mokleyuk.” Ouinge sri kacl ah tiana mokleyuk, ac tia pac mokleyuk sri ke mwet palu se ma tuku Samaria me.
19 Andin Yosiya Israilning padixaⱨliri Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipini ⱪozƣiƣan, Samariyǝning xǝⱨǝrliridǝ yasatⱪan «yuⱪiri jaylar»diki barliⱪ ɵylǝrni qaⱪti; u ularni Bǝyt-Əldǝ ⱪilƣandǝk ⱪilip, yoⱪatti.
In siti lun Israel nukewa, Tokosra Josiah el rakinya nien alu nukewa lun mwet pegan su tuh musala sin tokosra lun Israel ac akkasrkusrakye LEUM GOD. El oru nu ke loang nukewa ingan oana ma el tuh oru in acn Bethel.
20 U u yǝrlǝrdiki «yuⱪiri jaylar»ƣa has bolƣan ⱨǝmmǝ kaⱨinlarni ⱪurbangaⱨning üstidǝ ɵltürüp, ⱪurbanliⱪ ⱪildi, andin ularning üstigǝ adǝm sɵngǝklirini kɵydürdi; u ahirda Yerusalemƣa yenip bardi.
El uniya mwet tol nukewa lun mwet pegan fin loang ma elos tuh orek kisa kac, ac el esukak srin mwet uh fin loang inge nukewa. Na el folokla nu Jerusalem.
21 Padixaⱨ barliⱪ hǝlⱪⱪǝ yarliⱪ qüxürüp: — Bu ǝⱨdǝ kitabida pütülgǝndǝk, Hudayinglar Pǝrwǝrdigarƣa «ɵtüp ketix ⱨeyti»ni ɵtküzünglar, dǝp buyrudi.
Tokosra Josiah el sapkin mwet uh in oru akfulat lun Kufwen Alukela in akfulatye LEUM GOD lalos, oana ma simla in book in wuleang.
22 «Batur ⱨakimlar» Israilning üstidin ⱨɵküm sürgǝn künlǝrdin tartip, nǝ Israil padixaⱨlirining waⱪitlirida nǝ Yǝⱨuda padixaⱨlirining waⱪitlirida undaⱪ bir «ɵtüp ketix ⱨeyti» ɵtküzülüp baⱪmiƣanidi;
Wangin sie Kufwen Alukela akfulatyeyuk oana kufwa se inge sin kutena tokosra lun Israel ku lun Judah oe in pacl se ma mwet nununku elos tuh leumi mutunfacl sac nwe misenge.
23 Yosiya padixaⱨning sǝltǝnitining on sǝkkizinqi yilida, Pǝrwǝrdigarƣa atap bu «ɵtüp ketix ⱨeyti» Yerusalemda ɵtküzüldi.
Ouinge, Kufwen Alukela tufahna sifilpa akfulatyeyuk in acn Jerusalem, ke yac aksingoul oalkosr ma Tokosra Josiah el leum.
24 Xuningdǝk Yosiya Yǝⱨuda yurtida wǝ Yerusalemda pǝyda bolƣan jinkǝxlǝr wǝ palqilarni, tǝrafim mǝbudliri, ⱨǝrⱪandaⱪ butlar wǝ barliⱪ baxⱪa lǝnǝtlik nǝrsilǝrni zemindin yoⱪatti. Uning xundaⱪ ⱪilixining mǝⱪsiti, Ⱨilⱪiya kaⱨin Pǝrwǝrdigarning ɵyidin tapⱪan kitabta hatirilǝngǝn Tǝwrattiki sɵzlǝrgǝ ǝmǝl ⱪilixtin ibarǝt idi.
In akkeye ma sap su simla in book se ma Mwet Tol Fulat Hilkiah el tuh konauk in Tempul, Tokosra Josiah el orani mwet sramsram nu sin inut, mwet susfa, ma sruloala, mwe alyalu srisrik in lohm sin mwet, ac kutena ma saya ma mwet pegan elos alyalu nu kac, ac sisla ma inge nukewa liki acn Jerusalem ac liki facl Judah nufon.
25 Uningdǝk Musaƣa qüxürülgǝn ⱪanunƣa intilip pütün ⱪǝlbi, pütün jeni wǝ pütün küqi bilǝn Pǝrwǝrdigarƣa ⱪaytip, ɵzini beƣixliƣan bir padixaⱨ uningdin ilgiri bolmiƣanidi wǝ uningdin keyinmu uningƣa ohxax birsi bolup baⱪmidi.
Wangin sie tokosra oana el oemeet me, su kulansupu LEUM GOD ke insial ac ngunal ac ku lal nufon, ac akos ma sap nukewa lal Moses, oayapa wangin pac sie tokol oana el.
26 Lekin Pǝrwǝrdigarning aqqiⱪi Manassǝⱨning Ɵzini rǝnjitkǝn barliⱪ rǝzillikliri tüpǝylidin Yǝⱨudaƣa tutaxⱪandin keyin, Ɵzining xiddǝtlik ƣǝzipidin yanmidi.
Tusruktu ke sripen ma koluk nukewa Tokosra Manasseh el tuh oru meet, kasrkusrak lulap lun LEUM GOD lain Judah srakna oan ac soenna wanginla.
27 Pǝrwǝrdigar: — Israilni taxliƣandǝk Yǝⱨudanimu Ɵz kɵzümdin neri ⱪilimǝn wǝ Ɵzüm talliƣan bu xǝⱨǝr Yerusalemni wǝ Mǝn: — «Mening namim xu yǝrdǝ bolidu» degǝn xu ibadǝthanini tǝrk ⱪilimǝn, dedi.
LEUM GOD El fahk, “Nga ac oru nu sin Judah oana ke nga tuh oru nu sin Israel: Nga ac lusla mwet Judah liki ye mutuk, ac nga ac sisla acn Jerusalem, siti se nga tuh sulela, oayapa Tempul, acn se su nga tuh fahk mu mwet uh in alu nu sik we.”
28 Yosiyaning baxⱪa ǝmǝlliri ⱨǝm ⱪilƣanlirining ⱨǝmmisi «Yǝⱨuda padixaⱨlirining tarih-tǝzkiriliri» degǝn kitabta pütülgǝn ǝmǝsmidi?
Ma nukewa saya ma Tokosra Josiah el tuh orala, simla oasr in [Sramsram Matu Ke Tokosra Lun Judah.]
29 Uning künliridǝ Misirning padixaⱨi Pirǝwn-Nǝko Asuriyǝning padixaⱨiƣa ⱨujum ⱪilƣili Əfrat dǝryasiƣa bardi. U qaƣda Yosiya padixaⱨ Pirǝwn bilǝn soⱪuxuxⱪa qiⱪti; lekin Pirǝwn uni kɵrüp Mǝgiddoda uni ɵltürdi.
Ke pacl ma Josiah el tuh tokosra, Tokosra Neco lun Egypt el kol un mwet mweun lal som nwe ke Infacl Euphrates in tuh kasrel Tokosra Fulat lun Assyria. Tokosra Josiah el tuh srike in sikulya mwet mweun lun Egypt e Megiddo, tuh pa anwuki el ke mweun sac.
30 Hizmǝtkarliri uning ɵlükini jǝng ⱨarwisiƣa selip Mǝgiddodin Yerusalemƣa elip kelip, uni ɵz ⱪǝbrisidǝ dǝpnǝ ⱪildi. Yurt hǝlⱪi Yosiyaning oƣli Yǝⱨoaⱨazni mǝsiⱨ ⱪilip, atisining ornida padixaⱨ ⱪildi.
Mwet pwapa fulat lal elos filiya manol fin chariot soko ac folokunla nu Jerusalem, ac pukpuki el ke inkulyuk lun tokosra. Mwet Judah elos sulella Joahaz wen natul Josiah, ac mosrwella elan tokosra.
31 Yǝⱨoaⱨaz padixaⱨ bolƣanda yigirmǝ üq yaxta bolup, üq ay Yerusalemda sǝltǝnǝt ⱪildi. Uning anisining ismi Ⱨamutal idi; u Libnaⱨliⱪ Yǝrǝmiyaning ⱪizi idi.
Joahaz el yac longoul tolu ke el tokosrala lun Judah, ac el leum in Jerusalem ke malem tolu. Nina kial pa Hamutal acn natul Jeremiah, su mwet in siti Libnah.
32 Yǝⱨoaⱨaz bowiliri barliⱪ ⱪilƣanliridǝk, Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ rǝzil bolƣanni ⱪildi.
El fahsr tukun srikasrak koluk lun mwet matu lal somla, ac oru ma koluk lain LEUM GOD.
33 Əmdi Pirǝwn-Nǝko uning Yerusalemda sǝltǝnǝt ⱪilmasliⱪi üqün, uni Hamat yurtidiki Riblaⱨda solap ⱪoydi wǝ [Yǝⱨuda] zeminiƣa yüz talant kümüx bilǝn bir talant altun seliⱪ qüxürdi.
Pacl in leum lal safla ke pacl se Tokosra Neco lun Egypt el sruokilya ac kaprilya in siti Riblah in facl Hamath. Tokosra Neco el sap tuh facl Judah in moli takma nu sel ke paun itkosr tausin lumfoko ke silver, ac paun itngoul limekosr ke gold.
34 Andin Pirǝwn-Nǝko Yosiyaning oƣli Eliakimni atisining ornida padixaⱨ ⱪilip, ismini Yǝⱨoakimƣa ɵzgǝrtti. U Yǝⱨoaⱨazni ɵzi bilǝn Misirƣa elip kǝtti; Yǝⱨoaⱨaz Misirƣa kelip xu yǝrdǝ ɵldi.
Tokosra Neco el sraklalak Eliakim, wen natul Josiah, elan tokosrala lun Judah in aolul Josiah, ac ekulla inel Eliakim nu ke Jehoiakim. Tokosra Neco el usalla Joahaz nu Egypt, ac Joahaz el misa we.
35 Yǝⱨoakim kümüx bilǝn altunni Pirǝwngǝ bǝrdi; lekin Pirǝwnning xu buyruⱪini ijra ⱪilip pulni tapxurux üqün yurtⱪa ⱨǝrbir adǝmning qamiƣa ⱪarap baj-alwan ⱪoyƣanidi; altun wǝ kümüxni u yurtning hǝlⱪidin, ⱨǝrbirigǝ salƣan ɵlqǝm boyiqǝ Pirǝwn-Nǝkoƣa berixkǝ yiƣⱪanidi.
Tokosra Jehoiakim el eisani mani in tax sin mwet uh fal nu ke kasrup lun kais sie, in orala lupan mani se ma tokosra Egypt el sap in orekeni nu ke takma.
36 Yǝⱨoakim padixaⱨ bolƣanda yigirmǝ bǝx yaxta bolup, on bir yil Yerusalemda sǝltǝnǝt ⱪildi. Uning anisining ismi Zibidaⱨ idi; u Rumaⱨliⱪ Pǝdayaning ⱪizi idi.
Jehoiakim el yac longoul limekosr ke el tokosrala lun Judah, ac el leum in Jerusalem ke yac singoul sie. Nina kial pa Zebidah acn natul Pedaiah, sie mwet in siti srisrik Rumah.
37 Yǝⱨoakim bowiliri barliⱪ ⱪilƣanliridǝk Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ rǝzil bolƣanni ⱪilatti.
Jehoiakim el oru ma koluk lain LEUM GOD, oana ouiya koluk lun mwet matu lal somla.
