Пәнд-несиһәтләр 6
1 И оғлум, әгәр достуңға борун болған болсаң, Ят кишиниң қәрзини төләшкә қол беришип вәдә бәргән болсаң,
My son, if you have made yourself responsible for your neighbour, or given your word for another,
2 Әгәр өз сөзүңдин илинған болсаң, Өз вәдәң билән бағлинип қалсаң,
You are taken as in a net by the words of your mouth, the sayings of your lips have overcome you.
3 У йеқиниңниң қолиға чүшкәнлигиң үчүн, Амал қилип өзүңни униңдин қутқуз — Дәрһал йеқиниңниң йениға берип, өзүңни кәмтәр тутуп [шу иштин] халий қилишини өтүнүп сора.
Do this, my son, and make yourself free, because you have come into the power of your neighbour; go without waiting, and make a strong request to your neighbour.
4 Җәрән шикарчиниң қолидин қутулушқа тиришқандәк, Қуш овчиниң қолидин чиқишқа тиришқандәк, Қутулмиғичә ухлап ятма, Һәтта үгдәп арамму алма.
Give no sleep to your eyes, or rest to them;
Make yourself free, like the roe from the hand of the archer, and the bird from him who puts a net for her.
6 И һорун, чөмүлиниң йениға берип [униңдин үгән], Униң тирикчилик йоллириға қарап дана бол.
Go to the ant, you hater of work; give thought to her ways and be wise:
7 Уларниң башлиғи, әмәлдари, һөкүмдари йоқ болсиму,
Having no chief, overseer, or ruler,
8 Лекин улар язда жилниң еһтияҗи үчүн аш топливалиду, Һосул пәслидә озуқ тәйярливалиду.
She gets her meat in the summer, storing up food at the time of the grain-cutting.
9 И һорун, қачанғичә ухлап ятисән? Қачан орнуңдин турисән?
How long will you be sleeping, O hater of work? when will you get up from your sleep?
10 Сән: — Бирдәм көз жумувалай, бирдәм ухливалай, Бирдәм қолумни қоштуруп йетивалай, — дәйсән.
A little sleep, a little rest, a little folding of the hands in sleep:
11 Лекин ухлап ятқанда, мискинлик қарақчидәк келип сени басиду, Йоқсуллуқ худди қураллиқ булаңчидәк һуҗумға өтиду.
Then loss will come on you like an outlaw, and your need like an armed man
12 Әрзимәс, пәйли бузуқ адәм һәммила йәрдә ялған ейтип, пәсликни сөзләйду.
A good-for-nothing man is an evil-doer; he goes on his way causing trouble with false words;
13 У көз қисип, Путлири билән ишарә қилип, Бармақлири билән көрситиду;
Making signs with his eyes, rubbing with his feet, and giving news with his fingers;
14 Көңлидә алдамчилиқла ятиду, У дайим рәзилликниң койида болиду, Һәммила йәрдә җедәл-маҗира терийду.
His mind is ever designing evil: he lets loose violent acts.
15 Шуңа униңға бекитилгән балаю-қаза уни туюқсиз басиду, У бирақла давалиғусиз янҗилиду.
For this cause his downfall will be sudden; quickly he will be broken, and there will be no help for him.
16 Пәрвәрдигар нәпрәтлинидиған алтә нәрсә бар, Бәрһәқ, йәттә нәрсә Униңға жиркиничликтур.
Six things are hated by the Lord; seven things are disgusting to him:
17 Улар болса, Тәкәббурлуқ билән қарайдиған көз, Ялған сөзләйдиған тил, Бигуналарниң қенини төкүзидиған қол,
Eyes of pride, a false tongue, hands which take life without cause;
18 Сүйқәст ойлайдиған көңүл, Яманлиқ қилишқа тез жүгүрәйдиған путлар,
A heart full of evil designs, feet which are quick in running after sin;
19 Ялған сөзләйдиған сахта гувачи, Бурадәр-қериндашлири арисиға бөлгүнчилик салғучи кишидур.
A false witness, breathing out untrue words, and one who lets loose violent acts among brothers.
20 И оғлум, атаңниң әмригә әмәл қил; Анаңниң көрсәтмисидин чиқма.
My son, keep the rule of your father, and have in memory the teaching of your mother:
21 Уларниң сөзини қәлбиңгә теңип, Уларни бойнуңға марҗандәк қилип есивал.
Keep them ever folded in your heart, and have them hanging round your neck.
22 Йолға чиққиниңда улар сени йетәкләйду, Ухлиғиниңда улар сени сақлайду, Уйқидин ойғанғиниңда улар сени хәвәрләндүриду.
In your walking, it will be your guide; when you are sleeping, it will keep watch over you; when you are awake, it will have talk with you.
23 Чүнки [Худаниң] пәрмани йоруқ чирақ, Униң муқәддәс қануни нурдур; Тәрбийәниң тәнбиһлири болса һаятлиқ йолидур.
For the rule is a light, and the teaching a shining light; and the guiding words of training are the way of life.
24 Улар сени бузуқ хотундин сақлиғучи, Ят хотунниң шерин сөзлиридин жирақ қилғучидур.
They will keep you from the evil woman, from the smooth tongue of the strange woman.
25 Униң гузәллигигә көңлүңни бағлимиғин, Униң қаш-көз ойнитиши сени әсиргә алмисун.
Let not your heart's desire go after her fair body; let not her eyes take you prisoner.
26 Чүнки бузуқ аяллар түпәйлидин адәмләр бир парчә нанғиму зар болиду, Ят адәмниң [зинахор] аяли болса кишиниң қиммәтлик җенини өзигә ов қиливалиду.
For a loose woman is looking for a cake of bread, but another man's wife goes after one's very life.
27 Отни қойнуңға салсаң, Өз кийимиңни көйдүрмәмсән?
May a man take fire to his breast without burning his clothing?
28 Чоғниң үстидә дәссәп маңсаң путуңни көйдүрмәмсән?
Or may one go on lighted coals, and his feet not be burned?
29 Башқиларниң аяли билән бир орунда ятидиған киши шундақ болиду; Ким униңға тегип кәтсә ақивитидин қутулалмайду.
So it is with him who goes in to his neighbour's wife; he who has anything to do with her will not go free from punishment.
30 Ач қалғанда қосиғини тойғузуш үчүн оғрилиқ қилған кишини башқилар кәмситмәйду;
Men do not have a low opinion of a thief who takes food when he is in need of it:
31 Шундақ туруқлуқ у тутулуп қалса, Егисигә йәттини төләшкә тоғра келиду; У өз өйидики һәммә нәрсисини тапшуриду.
But if he is taken in the act he will have to give back seven times as much, giving up all his property which is in his house.
32 Һалбуки, башқиларниң хотуни билән зина қилғучи униңдинму [бәттәр болуп], толиму ғәпләтликтур; Ундақ қилғучи өз-өзини һалак қилиду.
He who takes another man's wife is without all sense: he who does it is the cause of destruction to his soul.
33 У зәхмәт йәйду, шәрмәндә болиду, Униң рәсваси һеч өчүрүлмәйду.
Wounds will be his and loss of honour, and his shame may not be washed away.
34 Чүнки күнләш оти әрни дәрғәзәпкә кәлтүриду, Интиқам алған күнидә у һеч рәһим қилмайду.
For bitter is the wrath of an angry husband; in the day of punishment he will have no mercy.
35 Төләм пули берәй десәңму у қобул қилмайду, Һәр қанчә соға-салам бәрсәңму уни бесиқтурғили болмайду.
He will not take any payment; and he will not make peace with you though your money offerings are increased.
