Пәнд-несиһәтләр 26
1 Язда қар йеғиш, Орма вақтида ямғур йеғиш қамлашмиғандәк, Иззәт-һөрмәт ахмаққа лайиқ әмәстур.
In the manner of snow in the summer, and rain at the harvest, so also is glory unfit for the foolish.
2 Ләйләп учуп жүргән қучқачтәк, Учқан қарлиғач йәргә қонмиғандәк, Сәвәпсиз қарғиш кишигә зиян кәлтүрәлмәс.
Like a bird flying away to another place, and like a sparrow that hurries away freely, so also a curse uttered against someone without cause will pass away.
3 Атқа қамча, ешәккә нохта лазим болғинидәк, Ахмақниң дүмбисигә таяқ лайиқтур.
A whip is for a horse, and a muzzle is for donkey, and a rod is for the back of the imprudent.
4 Ахмақниң әхмиқанә гепи бойичә униңға җавап бәрмигин, Җавап бәрсәң өзүң униңға охшап қелишиң мүмкин.
Do not respond to the foolish according to his folly, lest you become like him.
5 Ахмақниң әхмиқанә гепи бойичә униңға җавап бәргин, Җавап бәрмисәң у өзиниң ахмақлиғини әқиллиқ дәп чағлар.
Respond to the foolish according to his folly, lest he imagine himself to be wise.
6 Өз путини кесивәткәндәк, Өз бешиға зулмәт тилигәндәк, Ахмақтин хәвәр йоллашму шундақ бир иштур.
Whoever sends words by a foolish messenger has lame feet and drinks iniquity.
7 Токурниң карға кәлмигән путлиридәк, Ахмақниң ағзиға селинған пәнд-несиһәтму бекар болур.
In the manner of a lame man who has beautiful legs to no purpose, so also is a parable unfit for the mouth of the foolish.
8 Салғиға ташни бағлап атқандәк, Ахмаққа һөрмәт билдүрүшму әхмиқанә иштур.
Just like one who casts a stone into the pile of Mercury, so also is he who gives honor to the foolish.
9 Ахмақниң ағзиға селинған пәнд-несиһәт, Мәсниң қолиға санҗилған тикәндәктур.
In the manner of a thorn, if it were to spring up from the hand of a drunkard, so also is a parable in the mouth of the foolish.
10 Өз йеқинлирини қарисиға зәхимләндүргән оқячидәк, Ахмақни яки удул кәлгән адәмни яллап ишләткән ғоҗайинму охшашла зәхимләндүргүчидур.
Judgment determines cases. And whoever imposes silence on the foolish mitigates anger.
11 Ишт айлинип келип өз қусуғини ялиғандәк, Ахмақ ахмақлиғини қайтилар.
Like a dog that returns to his vomit, so also is the imprudent who repeats his foolishness.
12 Өзини дана чағлап мәмнун болған кишини көрдүңму? Униңға үмүт бағлимақтин ахмаққа үмүт бағлимақ әвзәлдур.
Have you seen a man who seems wise to himself? There will be greater hope held for the unwise than for him.
13 Һорун адәм: — «Ташқирида дәһшәтлик бир шир туриду, Кочида бир шир жүриду!» — дәп [өйдин чиқмас].
The lazy one says, “There is a lion along the way, and a lioness in the roads.”
14 Өз муҗуқида ечилип-йепилип турған ишиккә охшаш, Һорун кариватта йетип у яқ-бу яққа өрүлмәктә.
Just as a door turns upon its hinges, so also does the lazy one turn upon his bed.
15 Һорун қолини сунуп қачиға тиққини билән, Ғизани ағзиға селиштинму еринәр.
The lazy one conceals his hand under his arms, and it is a labor for him to move it to his mouth.
16 Һорун өзини пәм билән җавап бәргүчи йәттә кишидинму дана санар.
The lazy one seems wiser to himself than seven men speaking judgments.
17 Кочида келиветип, өзигә мунасивәтсиз маҗираға арилашқан киши, Иштниң қулиқини тутуп созғанға охшаш хәтәргә дучар болар.
Just like one who takes hold of a dog by the ears, so also is he who crosses impatiently and meddles in the quarrels of another.
18 Өз йеқинлирини алдап «Пәқәт чақчақ қилип қойдум!» дәйдиған киши, Отқашларни, оқларни, һәр хил әҗәллик қуралларни атқан тәлвигә охшайду.
Just as he is guilty who let loose the arrows and the lances unto death,
so also is the man who harms his friend by deceitfulness. And when he has been apprehended, he says, “I did it jokingly.”
20 Отун болмиса от өчәр; Ғәйвәт болмиса, җедәл бесилар.
When the wood fails, the fire will be extinguished. And when the gossiper is taken away, conflicts will be quelled.
21 Чоғлар үстигә чачқан көмүрдәк, От үстигә қойған отундәк, җедәлчи җедәлни улғайтар.
Just as charcoals are to burning coals, and wood is to fire, so also is an angry man who stirs up quarrels.
22 Ғәйвәтхорниң сөзлири һәр хил назу-немәтләрдәк, Кишиниң қәлбигә чоңқур сиңдүрүләр.
The words of a whisperer seem simple, but they penetrate to the innermost parts of the self.
23 Ялқунлуқ ләвләр рәзил көңүлләргә қошулғанда, Сапал қачиға күмүч һәл бәргәнгә охшаштур.
In the same manner as an earthen vessel, if it were adorned with impure silver, conceited lips are allied with a wicked heart.
24 Адавәт сақлайдиған адәм өчини гәплири билән япсиму, Көңлидә қат-қат сүйқәст сақлайду.
An enemy is known by his lips, though it is from his heart that he draws out deceit.
25 Униң сөзи чирайлиқ болсиму, ишинип кәтмигин; Қәлбидә йәттә қат ипласлиқ бардур.
When he will have lowered his voice, do not believe him, for there are seven vices in his heart.
26 У өчмәнлигини чирайлиқ гәп билән япсиму, Лекин рәзиллиги җамаәтниң алдида ашкарилинар.
Whoever covers hatred with deceit, his malice shall be revealed in the assembly.
27 Кишигә ора колиған өзи чүшәр; Ташни домилатқан кишини таш думилап қайтип келип уни янҗар.
Whoever digs a pit will fall into it. And whoever rolls a stone, it will roll back to him.
28 Сахта тил өзи зиянкәшлик қилған кишиләргә нәпрәтлинәр; Хушамәт қилғучи еғиз адәмни һалакәткә иштирәр.
A false tongue does not love truth. And a slippery mouth works ruin.
