Пәнд-несиһәтләр 25
1 Төвәндә баян қилинидиғанлириму Сулайманниң пәнд-несиһәтлири; буларни Йәһуданиң падишаси Һәзәкияниң ордисидикиләр көчүрүп хатирилигән: —
These are additional proverbs of Solomon, which were copied by the men of Hezekiah king of Judah:
2 Пәрвәрдигарниң улуқлуғи — Өзиниң қилған ишини ашкарилимиғинида; Падишаһларниң улуқлуғи — бир ишниң сирини йешәлигинидә.
It is the glory of God to conceal a matter and the glory of kings to search it out.
3 Әршниң егизлигини, Зиминниң чоңқурлуғини, Вә падишаларниң көңлидикини мөлчәрләп билгили болмас.
As the heavens are high and the earth is deep, so the hearts of kings cannot be searched.
4 Авал күмүчниң поқи айрилип тавланса, Андин зәргәр нәпис бир қача ясап чиқар.
Remove the dross from the silver, and a vessel for a silversmith will come forth.
5 Авал падишаниң алдидики рәзил хизмәткарлири қоғливетилсә, Андин униң тәхти адаләт үстигә қурулар.
Remove the wicked from the king’s presence, and his throne will be established in righteousness.
6 Падишаһниң алдида өзүңни һәмминиң алди қилип көрсәтмә, [Униң алдидики] әрбабларниң орнида турувалма;
Do not exalt yourself in the presence of the king, and do not stand in the place of great men;
7 Орнуңни өзүңдин жуқури җанабқа берип, униң алдида пәгаһқа чүшүрүлгиниңдин көрә, Өзгиләрниң сени төргә тәклип қилғини яхшидур.
for it is better that he says to you, “Come up here!” than that you should be demoted in the presence of the prince. Even what you have seen with your own eyes,
8 Алдирап дәваға бармиғин, Мабада берип, йеқиниң [үстүн чиқип] сени ләт қилса, қандақ қилисән?
do not bring hastily to court. Otherwise, what will you do in the end when your neighbor puts you to shame?
9 Йеқиниң билән муназириләшсәң, Башқиларниң сирини ачма.
Argue your case with your neighbor without betraying another’s confidence,
10 Болмиса, буни билгүчиләр сени әйипләйду, Сесиқ намдин қутулалмайсән.
lest the one who hears may disgrace you, and your infamy never go away.
11 Вақти-җайида қилинған сөз, Күмүч рамкиларға тизилған алтун алмилардур.
A word fitly spoken is like apples of gold in settings of silver.
12 [Қулаққа] алтун һалқа, нәпис алтундин ясалған зиннәт буюми ярашқандәк, Ақиланиниң агаһландуруши көңүл қойғанниң қулиқиға яришар.
Like an earring of gold or an ornament of fine gold is a wise man’s rebuke to a listening ear.
13 Худди орма вақтидики томузда [ичкән] қар сүйидәк, Ишәшлик әлчи өзини әвәткүчиләргә шундақ болар; У ғоҗайинлириниң көкси-қарнини яшартар.
Like the cold of snow in the time of harvest is a trustworthy messenger to those who send him; he refreshes the soul of his masters.
14 Ямғури йоқ булут-шамал, Ялған соғатни вәдә қилип махтанғучиға охшаштур.
Like clouds and wind without rain is the man who boasts of gifts never given.
15 Узунғичә сәвир-тақәт қилинса, һөкүмдарму қайил қилинар, Жумшақ тил сүйәкләрдинму өтәр.
Through patience a ruler can be persuaded, and a gentle tongue can break a bone.
16 Сән һәсәл тепивалдиңму? Уни пәқәт тойғучила йә, Көп йесәң яндуруветисән.
If you find honey, eat just what you need, lest you have too much and vomit it up.
17 Хошнаңниң босуғисиға аз дәссә, Улар сәндин тоюп, өч болуп қалмисун.
Seldom set foot in your neighbor’s house, lest he grow weary and hate you.
18 Ялған гувалиқ билән йеқиниға қара чаплиғучи, Худди гүрзә, қилич вә өткүр оққа охшаштур.
Like a club or sword or sharp arrow is a man who bears false witness against his neighbor.
19 Сунуқ чиш билән чайнаш, Токур пут [билән меңиш], Күлпәт күнидә вапасиз кишигә үмүт бағлиғандәктур.
Like a broken tooth or a foot out of joint is confidence in a faithless man in time of trouble.
20 Қиш күнидә кишиләрниң кийимини салдуруветиш, Яки суда үстигә аччиқ су қуюш, Қайғулуқ кишиниң алдида нахша ейтқандәктур.
Like one who removes a garment on a cold day or vinegar poured on a wound is one who sings songs to a heavy heart.
21 Дүшминиңниң қосиғи ач болса, Нан бәр; Уссиған болса су бәр;
If your enemy is hungry, give him food to eat, and if he is thirsty, give him water to drink.
22 Шундақ қилсаң, бешиға көмүр чоғини топлап салған болисән, Вә Пәрвәрдигар бу ишни саңа яндуриду.
For in so doing, you will heap burning coals on his head, and the LORD will reward you.
23 Шимал тәрәптин чиққан шамал қаттиқ ямғур елип кәлгәндәк, Чеқимчи шум чирайни кәлтүрәр.
As the north wind brings forth rain, so a backbiting tongue brings angry looks.
24 Соқушқақ хотун билән [азадә] өйдә биллә турғандин көрә, Өгүзниң бир булуңида [ялғуз] йетип-қопқан яхши.
Better to live on a corner of the roof than to share a house with a quarrelsome wife.
25 Уссап кәткән кишигә муздәк су берилгәндәк, Жирақ жуттин кәлгән хуш хәвәрму әнә шундақ болар.
Like cold water to a weary soul is good news from a distant land.
26 Петиқдилип сүйи лейип кәткән булақ, Сүйи булғиветилгән қудуқ, Рәзилләргә йол қойған һәққаний адәмгә охшаштур.
Like a muddied spring or a polluted well is a righteous man who gives way to the wicked.
27 Һәсәлни һәддидин зиядә йейиш яхши болмас; Бирақ улуқлуқни издәшниң өзи улуқ иштур.
It is not good to eat too much honey or to search out one’s own glory.
28 Өзини туталмайдиған киши, Вәйран болған, сепилсиз қалған шәһәргә охшайду.
Like a city whose walls are broken down is a man who does not control his temper.
