Пәнд-несиһәтләр 24
1 Яманларға рәшк қилма, Улар билән барди-кәлди қилишни арзу қилма;
Be not thou envious of wicked men, And desire not to be with them!
2 Чүнки уларниң көңли зораванлиқнила ойлар; Уларниң ағзи азар йәткүзүшни сөзләр.
For their heart studieth destruction, And their lips speak mischief.
3 Аилә болса даналиқ асасида бәрпа қилинар; Чүшиниш билән мустәһкәмлинәр.
Through wisdom is a house builded, And by understanding is it established;
4 Билим билән өйниң ханилири һәр хил қиммәтлик, есил гөһәрләргә толдурулар.
Yea, by knowledge are the chambers filled With all precious and goodly substance.
5 Дана адәм зор күчкә егидур; Билими бар адәм қудритини ашурар.
The wise man is strong; Yea, the man of understanding establisheth his strength.
6 Пухта несиһәтләр билән җәң қилғин; Ғәлибә болса Бирдин-бир Улуқ Мәслиһәтчи билән болар.
For by wise counsel shalt thou make war, And by the multitude of counsellors cometh success.
7 Даналиқ әқилсиз адәмгә нисбәтән толиму егиз, чүшиниксиздур; [Чоңлар] шәһәр дәрвазиси алдиға жиғилғанда у зуван ачалмас.
Wisdom is too high for the fool; He openeth not his mouth at the gate.
8 Әскиликни нийәтлигән адәм «сүйқәстчи» атилар.
He that deviseth to do evil Shall be called mischief-master.
9 Ахмақлиқтин болған нийәт гунадур; Һакавур киши адәмләргә жиркиничликтур.
The purpose of folly is sin; And a scoffer is an abomination to men.
10 Бешиңға еғир күн чүшкәндә җасарәтсиз болсаң, Күчсиз һесаплинисән.
If thy spirit faint in the day of adversity, Faint will be thy strength.
11 [Сәвәпсиз] өлүмгә тартилғанларни қутқузғин; Боғузлиниш хәвпидә турғанлардин ярдәм қолуңни тартма;
Deliver thou those who are dragged to death, And those who totter to the slaughter, —O keep them back!
12 Әгәр сән: «Бу иштин хәвиримиз йоқтур» десәң, Һәр адәмниң көңлини таразиға Салғучи буни көрмәсму? Җениңни һаят Сақлиғучи уни билмәсму? У һәр бир инсан балсиниң өз қилғанлири бойичә уларниң өзигә яндурмасму?
If thou sayst, “Behold, we knew it not!” Doth not he that weigheth the heart observe it? Yea, he that keepeth thy soul knoweth it. And he will render to every man according to his works.
13 И оғлум, һәсәл [тапсаң] истимал қил, у яхшидур. Һәрә көнигидин алған һәсәл болса татлиқ тетийду;
Eat honey, my son, for it is good, And the honeycomb, which is sweet to thy taste;
14 Даналиқ билән тонушсаң, уму көңлүңгә шуниңдәк болар; Уни тапқиниңда җәзмән яхши көридиған күнүң болиду, Арзу-үмүтүң бекарға кәтмәс.
So learn thou wisdom for thy soul! When thou hast found it, there shall be a reward, And thy expectation shall not be cut off.
15 И рәзил адәм, һәққанийниң өйигә йошурун һуҗум қилишни күтмә, Униң туралғусини булиғучи болма!
Plot not, O wicked man! against the habitation of the righteous; Spoil not his resting-place!
16 Чүнки һәққаний йәттә қетим жиқилип чүшәр, Бирақ ахири йәнә орнидин турар. Лекин рәзил киши күлпәт ичигә путлишип чүшәр.
For though the righteous fall seven times, yet shall he rise up again; But the wicked shall fall into mischief.
17 Рәқибиң жиқилип кәтсә хуш болуп кәтмә, Дүшминиң путлишип чүшсә шатланма;
Rejoice not when thine enemy falleth, And let not thy heart be glad when he stumbleth;
18 Пәрвәрдигар буни көргәндә, Бу қилиғиңни яхши көрмәй, Бәлким ғәзивини рәқибиңгә чүшүрмәслиги мүмкин.
Lest the LORD see, and it displease him, And he turn away his anger from him.
19 Яманлар [раваҗ тапса], беарам болуп кәтмә; Рәзилләргә рәшк қилма.
Fret not thyself on account of evil men, Neither be thou envious of the wicked;
20 Чүнки яманларниң келәчики йоқтур, Униң чириғиму өчүрүләр.
For there shall be no posterity to the evil man; The lamp of the wicked shall be put out.
21 И оғлум, Пәрвәрдигардин қорққин, падишаниму һөрмәт қил. Қутратқучилар билән арилашма.
My son, fear thou the LORD and the king; And mingle not with them that are given to change!
22 Бундақ кишиләргә келидиған балаю-апәт уштумтут болар, [Пәрвәрдигар билән падишаниң] уларни қандақ йоқитидиғанлиғини биләмсән?
For their calamity shall rise up suddenly, And their ruin, coming from them both, in a moment.
23 Буларму ақиланиләрниң сөзлиридур: — Сот қилғанда бир тәрәпкә ян бесиш қәтъий болмас.
These also are words of the wise. It is not good to have respect of persons in judgment.
24 Җинайәтчигә: «Әйипсиз сән» дәп һөкүм чиқарған кишигә, Хәлиқләр ләнәт ейтар; Әл-жутлар униңдин нәпрәтлинәр.
He that saith to the wicked, “Thou art righteous,” Him shall the people curse; Nations shall abhor him.
25 Бирақ улар җинайәтчиниң гунайини ечип ташлиған кишидин хурсән болар, Улар униңға бәхит-саадәт тилишәр.
But it shall be well with them that punish him, And the blessing of prosperity shall come upon them.
26 Дурус җавап бәргүчи, Гояки кишиниң ләвлиригә сөйгүчидур.
He that giveth a right answer Kisseth the lips.
27 Авал сиртта ишлириңниң йолини һазирлап, Етиз-ериқлириңни тәйярла, Андин өйүңни салғин.
Arrange thy work without, And prepare it in thy field: Afterwards thou mayst build thy house.
28 Йеқиниңға қарши асассиз гувалиқ қилма; Ағзиңдин һеч ялғанчилиқ чиқарма.
Be not a witness without cause against thy neighbor, And deceive not with thy lips.
29 «У маңа қандақ қилған болса, мәнму униңға шундақ қилимән, Униң маңа қилғинини өзигә яндуримән», дегүчи болма.
Say not, “As he hath done to me, So will I do to him; I will render to the man according to his doings.”
30 Мән һорунниң етизлиғидин өттим, Әқилсизниң үзүмзарлиғи йенидин маңдим,
I passed by the field of the slothful, And by the vineyard of the man void of understanding,
31 Мана, һәр йеридин тикәнләр өсүп чиққан, Хохилар йәр йүзини бесип кәткән, Қоруқ теми өрүлүп кәткән!
And, lo! it was all overgrown with thorns, And the face thereof was covered with nettles, And the stone wall thereof was broken down.
32 Уларни көргәч, убдан ойландим; Көргинимдин савақ алдим: —
Then I saw, and considered it well; I looked upon it. and received instruction.
33 Сән: «Йәнә бирдәм көзүмни жумувалай, Йәнә бирдәм ухливалай, Йәнә бирдәм пут-қолумни алмап йетивалай» — десәң,
“A little sleep, a little slumber! A little folding of the hands to rest!”
34 Намратлиқ булаңчидәк сени бесип келәр, Һаҗәтмәнлик қалқанлиқ әскәрдәк саңа һуҗум қилар.
So shall poverty come upon thee like a highwayman; Yea, want like an armed man.
