Пәнд-несиһәтләр 24
1 Яманларға рәшк қилма, Улар билән барди-кәлди қилишни арзу қилма;
Be thou not envious of bad men, and do not long to be with them.
2 Чүнки уларниң көңли зораванлиқнила ойлар; Уларниң ағзи азар йәткүзүшни сөзләр.
For their heart meditateth destruction, and of mischief do their lips speak.
3 Аилә болса даналиқ асасида бәрпа қилинар; Чүшиниш билән мустәһкәмлинәр.
Through wisdom is a house built; and through understanding is it firmly established;
4 Билим билән өйниң ханилири һәр хил қиммәтлик, есил гөһәрләргә толдурулар.
And through knowledge are chambers filled with all manner of precious and pleasant wealth.
5 Дана адәм зор күчкә егидур; Билими бар адәм қудритини ашурар.
A wise man is [always] in power; and a man of knowledge fortifieth [his] strength.
6 Пухта несиһәтләр билән җәң қилғин; Ғәлибә болса Бирдин-бир Улуқ Мәслиһәтчи билән болар.
For by wise counsel canst thou conduct thy war; and there is help in a multitude of counsellors.
7 Даналиқ әқилсиз адәмгә нисбәтән толиму егиз, чүшиниксиздур; [Чоңлар] шәһәр дәрвазиси алдиға жиғилғанда у зуван ачалмас.
Wisdom is too high for a fool: in the gate can he not open his mouth.
8 Әскиликни нийәтлигән адәм «сүйқәстчи» атилар.
Him that deviseth to do evil, men call a master of wicked devices.
9 Ахмақлиқтин болған нийәт гунадур; Һакавур киши адәмләргә жиркиничликтур.
The counsel of folly is sin; and an abomination to men is the scorner.
10 Бешиңға еғир күн чүшкәндә җасарәтсиз болсаң, Күчсиз һесаплинисән.
If thou despond on the day of distress, thy strength is small.
11 [Сәвәпсиз] өлүмгә тартилғанларни қутқузғин; Боғузлиниш хәвпидә турғанлардин ярдәм қолуңни тартма;
Deliver those that are taken unto death, and those that are moved away to the slaughter hold back.
12 Әгәр сән: «Бу иштин хәвиримиз йоқтур» десәң, Һәр адәмниң көңлини таразиға Салғучи буни көрмәсму? Җениңни һаят Сақлиғучи уни билмәсму? У һәр бир инсан балсиниң өз қилғанлири бойичә уларниң өзигә яндурмасму?
If thou shouldst say, Behold, we know not this man: lo, he that weigheth hearts will truly regard it, and he that keepeth thy soul will surely know it; and he will give a recompense to man according to his doing.
13 И оғлум, һәсәл [тапсаң] истимал қил, у яхшидур. Һәрә көнигидин алған һәсәл болса татлиқ тетийду;
Eat honey, my son, because it is good; and the fine honey, which is sweet to thy palate:
14 Даналиқ билән тонушсаң, уму көңлүңгә шуниңдәк болар; Уни тапқиниңда җәзмән яхши көридиған күнүң болиду, Арзу-үмүтүң бекарға кәтмәс.
So obtain the knowledge of wisdom for thy soul: when thou hast found her, then shall there be a [happy] future, and thy hope shall not be cut off.
15 И рәзил адәм, һәққанийниң өйигә йошурун һуҗум қилишни күтмә, Униң туралғусини булиғучи болма!
Lie not in wait, O wicked man! against the dwelling of the righteous; waste not his resting-place;
16 Чүнки һәққаний йәттә қетим жиқилип чүшәр, Бирақ ахири йәнә орнидин турар. Лекин рәзил киши күлпәт ичигә путлишип чүшәр.
For though the righteous were to fall seven times, he will rise up again; but the wicked shall stumble into misfortune.
17 Рәқибиң жиқилип кәтсә хуш болуп кәтмә, Дүшминиң путлишип чүшсә шатланма;
At the fall of thy enemy do not rejoice; and at his stumbling let not thy heart be glad:
18 Пәрвәрдигар буни көргәндә, Бу қилиғиңни яхши көрмәй, Бәлким ғәзивини рәқибиңгә чүшүрмәслиги мүмкин.
Lest the Lord see it and it be displeasing in his eyes, and he turn away from him his wrath.
19 Яманлар [раваҗ тапса], беарам болуп кәтмә; Рәзилләргә рәшк қилма.
Fret not thyself because of evil-doers, neither be thou envious of the wicked;
20 Чүнки яманларниң келәчики йоқтур, Униң чириғиму өчүрүләр.
For there will be no [happy] future for the bad man: the lamp of the wicked will be quenched.
21 И оғлум, Пәрвәрдигардин қорққин, падишаниму һөрмәт қил. Қутратқучилар билән арилашма.
My son, fear the Lord and the king: with those that are desirous to change do not mingle thyself;
22 Бундақ кишиләргә келидиған балаю-апәт уштумтут болар, [Пәрвәрдигар билән падишаниң] уларни қандақ йоқитидиғанлиғини биләмсән?
For suddenly will their calamity arise; and who knoweth the ruin of both of them!
23 Буларму ақиланиләрниң сөзлиридур: — Сот қилғанда бир тәрәпкә ян бесиш қәтъий болмас.
These things also are for the wise. To have respect of persons in judgment is not good.
24 Җинайәтчигә: «Әйипсиз сән» дәп һөкүм чиқарған кишигә, Хәлиқләр ләнәт ейтар; Әл-жутлар униңдин нәпрәтлинәр.
Him that saith unto the wicked, Thou art righteous, will the people denounce, him will nations hold accursed;
25 Бирақ улар җинайәтчиниң гунайини ечип ташлиған кишидин хурсән болар, Улар униңға бәхит-саадәт тилишәр.
But to those that punish delight shall be given, and upon them shall come the blessing of the good.
26 Дурус җавап бәргүчи, Гояки кишиниң ләвлиригә сөйгүчидур.
Men will kiss the lips of him that giveth a proper answer.
27 Авал сиртта ишлириңниң йолини һазирлап, Етиз-ериқлириңни тәйярла, Андин өйүңни салғин.
Prepare without thy work, and make it fit in the field for thyself: and afterward build thy house.
28 Йеқиниңға қарши асассиз гувалиқ қилма; Ағзиңдин һеч ялғанчилиқ чиқарма.
Be not without cause a witness against thy neighbor; for wouldst thou beguile with thy lips?
29 «У маңа қандақ қилған болса, мәнму униңға шундақ қилимән, Униң маңа қилғинини өзигә яндуримән», дегүчи болма.
Say not, As he hath done to me so will I do to him: I will recompense every man according to his doing.
30 Мән һорунниң етизлиғидин өттим, Әқилсизниң үзүмзарлиғи йенидин маңдим,
By the field of a slothful man I once passed along, and by the vineyard of a man void of sense:
31 Мана, һәр йеридин тикәнләр өсүп чиққан, Хохилар йәр йүзини бесип кәткән, Қоруқ теми өрүлүп кәткән!
And, lo, it was all grown over with thorns, nettles had covered its surface, and its stone-wall was broken down.
32 Уларни көргәч, убдан ойландим; Көргинимдин савақ алдим: —
And when I had indeed beheld [this] I took it to my heart: I saw it, and received a warning.
33 Сән: «Йәнә бирдәм көзүмни жумувалай, Йәнә бирдәм ухливалай, Йәнә бирдәм пут-қолумни алмап йетивалай» — десәң,
“A little [more] sleep, a little slumber, a little folding of the hands in lying down;”
34 Намратлиқ булаңчидәк сени бесип келәр, Һаҗәтмәнлик қалқанлиқ әскәрдәк саңа һуҗум қилар.
But then will thy poverty come like a rover; and thy wants as a man armed with a shield.
