Пәнд-несиһәтләр 24
1 Яманларға рәшк қилма, Улар билән барди-кәлди қилишни арзу қилма;
Be not you envious against evil men, neither desire to be with them.
2 Чүнки уларниң көңли зораванлиқнила ойлар; Уларниң ағзи азар йәткүзүшни сөзләр.
For their heart studies destruction, and their lips talk of mischief.
3 Аилә болса даналиқ асасида бәрпа қилинар; Чүшиниш билән мустәһкәмлинәр.
Through wisdom is an house built; and by understanding it is established:
4 Билим билән өйниң ханилири һәр хил қиммәтлик, есил гөһәрләргә толдурулар.
And by knowledge shall the chambers be filled with all precious and pleasant riches.
5 Дана адәм зор күчкә егидур; Билими бар адәм қудритини ашурар.
A wise man is strong; yea, a man of knowledge increases strength.
6 Пухта несиһәтләр билән җәң қилғин; Ғәлибә болса Бирдин-бир Улуқ Мәслиһәтчи билән болар.
For by wise counsel you shall make your war: and in multitude of counsellors there is safety.
7 Даналиқ әқилсиз адәмгә нисбәтән толиму егиз, чүшиниксиздур; [Чоңлар] шәһәр дәрвазиси алдиға жиғилғанда у зуван ачалмас.
Wisdom is too high for a fool: he opens not his mouth in the gate.
8 Әскиликни нийәтлигән адәм «сүйқәстчи» атилар.
He that devises to do evil shall be called a mischievous person.
9 Ахмақлиқтин болған нийәт гунадур; Һакавур киши адәмләргә жиркиничликтур.
The thought of foolishness is sin: and the scorner is an abomination to men.
10 Бешиңға еғир күн чүшкәндә җасарәтсиз болсаң, Күчсиз һесаплинисән.
If you faint in the day of adversity, your strength is small.
11 [Сәвәпсиз] өлүмгә тартилғанларни қутқузғин; Боғузлиниш хәвпидә турғанлардин ярдәм қолуңни тартма;
If you forbear to deliver them that are drawn unto death, and those that are ready to be slain;
12 Әгәр сән: «Бу иштин хәвиримиз йоқтур» десәң, Һәр адәмниң көңлини таразиға Салғучи буни көрмәсму? Җениңни һаят Сақлиғучи уни билмәсму? У һәр бир инсан балсиниң өз қилғанлири бойичә уларниң өзигә яндурмасму?
If you say, Behold, we knew it not; does not he that ponders the heart consider it? and he that keeps your soul, does not he know it? and shall not he render to every man according to his works?
13 И оғлум, һәсәл [тапсаң] истимал қил, у яхшидур. Һәрә көнигидин алған һәсәл болса татлиқ тетийду;
My son, eat you honey, because it is good; and the honeycomb, which is sweet to your taste:
14 Даналиқ билән тонушсаң, уму көңлүңгә шуниңдәк болар; Уни тапқиниңда җәзмән яхши көридиған күнүң болиду, Арзу-үмүтүң бекарға кәтмәс.
So shall the knowledge of wisdom be unto your soul: when you have found it, then there shall be a reward, and your expectation shall not be cut off.
15 И рәзил адәм, һәққанийниң өйигә йошурун һуҗум қилишни күтмә, Униң туралғусини булиғучи болма!
Lay not wait, O wicked man, against the dwelling of the righteous; spoil not his resting place:
16 Чүнки һәққаний йәттә қетим жиқилип чүшәр, Бирақ ахири йәнә орнидин турар. Лекин рәзил киши күлпәт ичигә путлишип чүшәр.
For a just man falls seven times, and rises up again: but the wicked shall fall into mischief.
17 Рәқибиң жиқилип кәтсә хуш болуп кәтмә, Дүшминиң путлишип чүшсә шатланма;
Rejoice not when your enemy falls, and let not your heart be glad when he stumbles:
18 Пәрвәрдигар буни көргәндә, Бу қилиғиңни яхши көрмәй, Бәлким ғәзивини рәқибиңгә чүшүрмәслиги мүмкин.
Lest the LORD see it, and it displease him, and he turn away his wrath from him.
19 Яманлар [раваҗ тапса], беарам болуп кәтмә; Рәзилләргә рәшк қилма.
Fret not yourself because of evil men, neither be you envious at the wicked:
20 Чүнки яманларниң келәчики йоқтур, Униң чириғиму өчүрүләр.
For there shall be no reward to the evil man; the candle of the wicked shall be put out.
21 И оғлум, Пәрвәрдигардин қорққин, падишаниму һөрмәт қил. Қутратқучилар билән арилашма.
My son, fear you the LORD and the king: and meddle not with them that are given to change:
22 Бундақ кишиләргә келидиған балаю-апәт уштумтут болар, [Пәрвәрдигар билән падишаниң] уларни қандақ йоқитидиғанлиғини биләмсән?
For their calamity shall rise suddenly; and who knows the ruin of them both?
23 Буларму ақиланиләрниң сөзлиридур: — Сот қилғанда бир тәрәпкә ян бесиш қәтъий болмас.
These things also belong to the wise. It is not good to have respect of persons in judgment.
24 Җинайәтчигә: «Әйипсиз сән» дәп һөкүм чиқарған кишигә, Хәлиқләр ләнәт ейтар; Әл-жутлар униңдин нәпрәтлинәр.
He that says unto the wicked, You are righteous; him shall the people curse, nations shall detest him:
25 Бирақ улар җинайәтчиниң гунайини ечип ташлиған кишидин хурсән болар, Улар униңға бәхит-саадәт тилишәр.
But to them that rebuke him shall be delight, and a good blessing shall come upon them.
26 Дурус җавап бәргүчи, Гояки кишиниң ләвлиригә сөйгүчидур.
Every man shall kiss his lips that gives a right answer.
27 Авал сиртта ишлириңниң йолини һазирлап, Етиз-ериқлириңни тәйярла, Андин өйүңни салғин.
Prepare your work without, and make it fit for yourself in the field; and afterwards build your house.
28 Йеқиниңға қарши асассиз гувалиқ қилма; Ағзиңдин һеч ялғанчилиқ чиқарма.
Be not a witness against your neighbour without cause; and deceive not with your lips.
29 «У маңа қандақ қилған болса, мәнму униңға шундақ қилимән, Униң маңа қилғинини өзигә яндуримән», дегүчи болма.
Say not, I will do so to him as he has done to me: I will render to the man according to his work.
30 Мән һорунниң етизлиғидин өттим, Әқилсизниң үзүмзарлиғи йенидин маңдим,
I went by the field of the slothful, and by the vineyard of the man void of understanding;
31 Мана, һәр йеридин тикәнләр өсүп чиққан, Хохилар йәр йүзини бесип кәткән, Қоруқ теми өрүлүп кәткән!
And, lo, it was all grown over with thorns, and nettles had covered the face thereof, and the stone wall thereof was broken down.
32 Уларни көргәч, убдан ойландим; Көргинимдин савақ алдим: —
Then I saw, and considered it well: I looked upon it, and received instruction.
33 Сән: «Йәнә бирдәм көзүмни жумувалай, Йәнә бирдәм ухливалай, Йәнә бирдәм пут-қолумни алмап йетивалай» — десәң,
Yet a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep:
34 Намратлиқ булаңчидәк сени бесип келәр, Һаҗәтмәнлик қалқанлиқ әскәрдәк саңа һуҗум қилар.
So shall your poverty come as one that travels; and your lack as an armed man.
