Пәнд-несиһәтләр 24
1 Яманларға рәшк қилма, Улар билән барди-кәлди қилишни арзу қилма;
Have no envy for evil men, or any desire to be with them:
2 Чүнки уларниң көңли зораванлиқнила ойлар; Уларниң ағзи азар йәткүзүшни сөзләр.
For the purposes of their hearts are destruction, and their lips are talking of trouble.
3 Аилә болса даналиқ асасида бәрпа қилинар; Чүшиниш билән мустәһкәмлинәр.
The building of a house is by wisdom, and by reason it is made strong:
4 Билим билән өйниң ханилири һәр хил қиммәтлик, есил гөһәрләргә толдурулар.
And by knowledge its rooms are full of all dear and pleasing things.
5 Дана адәм зор күчкә егидур; Билими бар адәм қудритини ашурар.
A wise man is strong; and a man of knowledge makes strength greater.
6 Пухта несиһәтләр билән җәң қилғин; Ғәлибә болса Бирдин-бир Улуқ Мәслиһәтчи билән болар.
For by wise guiding you will overcome in war: and in a number of wise guides there is salvation.
7 Даналиқ әқилсиз адәмгә нисбәтән толиму егиз, чүшиниксиздур; [Чоңлар] шәһәр дәрвазиси алдиға жиғилғанда у зуван ачалмас.
Wisdom is outside the power of the foolish: he keeps his mouth shut in the public place.
8 Әскиликни нийәтлигән адәм «сүйқәстчи» атилар.
He whose purposes are bad will be named a man of evil designs.
9 Ахмақлиқтин болған нийәт гунадур; Һакавур киши адәмләргә жиркиничликтур.
The purpose of the foolish is sin: and the hater of authority is disgusting to others.
10 Бешиңға еғир күн чүшкәндә җасарәтсиз болсаң, Күчсиз һесаплинисән.
If you give way in the day of trouble, your strength is small.
11 [Сәвәпсиз] өлүмгә тартилғанларни қутқузғин; Боғузлиниш хәвпидә турғанлардин ярдәм қолуңни тартма;
Be the saviour of those who are given up to death, and do not keep back help from those who are slipping to destruction.
12 Әгәр сән: «Бу иштин хәвиримиз йоқтур» десәң, Һәр адәмниң көңлини таразиға Салғучи буни көрмәсму? Җениңни һаят Сақлиғучи уни билмәсму? У һәр бир инсан балсиниң өз қилғанлири бойичә уларниң өзигә яндурмасму?
If you say, See, we had no knowledge of this: does not the tester of hearts give thought to it? and he who keeps your soul, has he no knowledge of it? and will he not give to every man the reward of his work?
13 И оғлум, һәсәл [тапсаң] истимал қил, у яхшидур. Һәрә көнигидин алған һәсәл болса татлиқ тетийду;
My son, take honey, for it is good; and the flowing honey, which is sweet to your taste:
14 Даналиқ билән тонушсаң, уму көңлүңгә шуниңдәк болар; Уни тапқиниңда җәзмән яхши көридиған күнүң болиду, Арзу-үмүтүң бекарға кәтмәс.
So let your desire be for wisdom: if you have it, there will be a future, and your hope will not be cut off.
15 И рәзил адәм, һәққанийниң өйигә йошурун һуҗум қилишни күтмә, Униң туралғусини булиғучи болма!
Do not keep a secret watch, O evil-doer, against the fields of the upright man, or send destruction on his resting-place:
16 Чүнки һәққаний йәттә қетим жиқилип чүшәр, Бирақ ахири йәнә орнидин турар. Лекин рәзил киши күлпәт ичигә путлишип чүшәр.
For an upright man, after falling seven times, will get up again: but trouble is the downfall of the evil.
17 Рәқибиң жиқилип кәтсә хуш болуп кәтмә, Дүшминиң путлишип чүшсә шатланма;
Do not be glad at the fall of your hater, and let not your heart have joy at his downfall:
18 Пәрвәрдигар буни көргәндә, Бу қилиғиңни яхши көрмәй, Бәлким ғәзивини рәқибиңгә чүшүрмәслиги мүмкин.
For fear that the Lord may see it, and it may be evil in his eyes, and his wrath may be turned away from him.
19 Яманлар [раваҗ тапса], беарам болуп кәтмә; Рәзилләргә рәшк қилма.
Do not be troubled because of evil-doers, or have envy of sinners:
20 Чүнки яманларниң келәчики йоқтур, Униң чириғиму өчүрүләр.
For there will be no future for the evil man; the light of sinners will be put out.
21 И оғлум, Пәрвәрдигардин қорққин, падишаниму һөрмәт қил. Қутратқучилар билән арилашма.
My son, go in fear of the Lord and the king: have nothing to do with those who are in high positions:
22 Бундақ кишиләргә келидиған балаю-апәт уштумтут болар, [Пәрвәрдигар билән падишаниң] уларни қандақ йоқитидиғанлиғини биләмсән?
For their downfall will come suddenly; and who has knowledge of the destruction of those in high positions?
23 Буларму ақиланиләрниң сөзлиридур: — Сот қилғанда бир тәрәпкә ян бесиш қәтъий болмас.
These are more sayings of the wise: To have respect for a person's position when judging is not good.
24 Җинайәтчигә: «Әйипсиз сән» дәп һөкүм чиқарған кишигә, Хәлиқләр ләнәт ейтар; Әл-жутлар униңдин нәпрәтлинәр.
He who says to the evil-doer, You are upright, will be cursed by peoples and hated by nations.
25 Бирақ улар җинайәтчиниң гунайини ечип ташлиған кишидин хурсән болар, Улар униңға бәхит-саадәт тилишәр.
But those who say sharp words to him will have delight, and a blessing of good will come on them.
26 Дурус җавап бәргүчи, Гояки кишиниң ләвлиригә сөйгүчидур.
He gives a kiss with his lips who gives a right answer.
27 Авал сиртта ишлириңниң йолини һазирлап, Етиз-ериқлириңни тәйярла, Андин өйүңни салғин.
Put your work in order outside, and make it ready in the field; and after that, see to the building of your house.
28 Йеқиниңға қарши асассиз гувалиқ қилма; Ағзиңдин һеч ялғанчилиқ чиқарма.
Do not be a violent witness against your neighbour, or let your lips say what is false.
29 «У маңа қандақ қилған болса, мәнму униңға шундақ қилимән, Униң маңа қилғинини өзигә яндуримән», дегүчи болма.
Say not, I will do to him as he has done to me; I will give the man the reward of his work.
30 Мән һорунниң етизлиғидин өттим, Әқилсизниң үзүмзарлиғи йенидин маңдим,
I went by the field of the hater of work, and by the vine-garden of the man without sense;
31 Мана, һәр йеридин тикәнләр өсүп чиққан, Хохилар йәр йүзини бесип кәткән, Қоруқ теми өрүлүп кәткән!
And it was all full of thorns, and covered with waste plants, and its stone wall was broken down.
32 Уларни көргәч, убдан ойландим; Көргинимдин савақ алдим: —
Then looking at it, I gave thought: I saw, and I got teaching from it.
33 Сән: «Йәнә бирдәм көзүмни жумувалай, Йәнә бирдәм ухливалай, Йәнә бирдәм пут-қолумни алмап йетивалай» — десәң,
A little sleep, a little rest, a little folding of the hands in sleep:
34 Намратлиқ булаңчидәк сени бесип келәр, Һаҗәтмәнлик қалқанлиқ әскәрдәк саңа һуҗум қилар.
So loss will come on you like an outlaw, and your need like an armed man.
