Пәнд-несиһәтләр 24
1 Яманларға рәшк қилма, Улар билән барди-кәлди қилишни арзу қилма;
Do not envy wicked men or desire their company;
2 Чүнки уларниң көңли зораванлиқнила ойлар; Уларниң ағзи азар йәткүзүшни сөзләр.
for their hearts devise violence, and their lips declare trouble.
3 Аилә болса даналиқ асасида бәрпа қилинар; Чүшиниш билән мустәһкәмлинәр.
By wisdom a house is built and by understanding it is established;
4 Билим билән өйниң ханилири һәр хил қиммәтлик, есил гөһәрләргә толдурулар.
through knowledge its rooms are filled with every precious and beautiful treasure.
5 Дана адәм зор күчкә егидур; Билими бар адәм қудритини ашурар.
A wise man is strong, and a man of knowledge enhances his strength.
6 Пухта несиһәтләр билән җәң қилғин; Ғәлибә болса Бирдин-бир Улуқ Мәслиһәтчи билән болар.
Only with sound guidance should you wage war, and victory lies in a multitude of counselors.
7 Даналиқ әқилсиз адәмгә нисбәтән толиму егиз, чүшиниксиздур; [Чоңлар] шәһәр дәрвазиси алдиға жиғилғанда у зуван ачалмас.
Wisdom is too high for a fool; he does not open his mouth in the meeting place.
8 Әскиликни нийәтлигән адәм «сүйқәстчи» атилар.
He who plots evil will be called a schemer.
9 Ахмақлиқтин болған нийәт гунадур; Һакавур киши адәмләргә жиркиничликтур.
A foolish scheme is sin, and a mocker is detestable to men.
10 Бешиңға еғир күн чүшкәндә җасарәтсиз болсаң, Күчсиз һесаплинисән.
If you faint in the day of distress, how small is your strength!
11 [Сәвәпсиз] өлүмгә тартилғанларни қутқузғин; Боғузлиниш хәвпидә турғанлардин ярдәм қолуңни тартма;
Rescue those being led away to death, and restrain those stumbling toward the slaughter.
12 Әгәр сән: «Бу иштин хәвиримиз йоқтур» десәң, Һәр адәмниң көңлини таразиға Салғучи буни көрмәсму? Җениңни һаят Сақлиғучи уни билмәсму? У һәр бир инсан балсиниң өз қилғанлири бойичә уларниң өзигә яндурмасму?
If you say, “Behold, we did not know about this,” does not He who weighs hearts consider it? Does not the One who guards your life know? Will He not repay a man according to his deeds?
13 И оғлум, һәсәл [тапсаң] истимал қил, у яхшидур. Һәрә көнигидин алған һәсәл болса татлиқ тетийду;
Eat honey, my son, for it is good, and the honeycomb is sweet to your taste.
14 Даналиқ билән тонушсаң, уму көңлүңгә шуниңдәк болар; Уни тапқиниңда җәзмән яхши көридиған күнүң болиду, Арзу-үмүтүң бекарға кәтмәс.
Know therefore that wisdom is sweet to your soul. If you find it, there is a future for you, and your hope will never be cut off.
15 И рәзил адәм, һәққанийниң өйигә йошурун һуҗум қилишни күтмә, Униң туралғусини булиғучи болма!
Do not lie in wait, O wicked man, near the dwelling of the righteous; do not destroy his resting place.
16 Чүнки һәққаний йәттә қетим жиқилип чүшәр, Бирақ ахири йәнә орнидин турар. Лекин рәзил киши күлпәт ичигә путлишип чүшәр.
For though a righteous man may fall seven times, he still gets up; but the wicked stumble in bad times.
17 Рәқибиң жиқилип кәтсә хуш болуп кәтмә, Дүшминиң путлишип чүшсә шатланма;
Do not gloat when your enemy falls, and do not let your heart rejoice when he stumbles,
18 Пәрвәрдигар буни көргәндә, Бу қилиғиңни яхши көрмәй, Бәлким ғәзивини рәқибиңгә чүшүрмәслиги мүмкин.
or the LORD will see and disapprove, and turn His wrath away from him.
19 Яманлар [раваҗ тапса], беарам болуп кәтмә; Рәзилләргә рәшк қилма.
Do not fret over evildoers, and do not be envious of the wicked.
20 Чүнки яманларниң келәчики йоқтур, Униң чириғиму өчүрүләр.
For the evil man has no future; the lamp of the wicked will be extinguished.
21 И оғлум, Пәрвәрдигардин қорққин, падишаниму һөрмәт қил. Қутратқучилар билән арилашма.
My son, fear the LORD and the king, and do not associate with the rebellious.
22 Бундақ кишиләргә келидиған балаю-апәт уштумтут болар, [Пәрвәрдигар билән падишаниң] уларни қандақ йоқитидиғанлиғини биләмсән?
For they will bring sudden destruction. Who knows what ruin they can bring?
23 Буларму ақиланиләрниң сөзлиридур: — Сот қилғанда бир тәрәпкә ян бесиш қәтъий болмас.
These also are sayings of the wise: To show partiality in judgment is not good.
24 Җинайәтчигә: «Әйипсиз сән» дәп һөкүм чиқарған кишигә, Хәлиқләр ләнәт ейтар; Әл-жутлар униңдин нәпрәтлинәр.
Whoever tells the guilty, “You are innocent”— peoples will curse him, and nations will denounce him;
25 Бирақ улар җинайәтчиниң гунайини ечип ташлиған кишидин хурсән болар, Улар униңға бәхит-саадәт тилишәр.
but it will go well with those who convict the guilty, and rich blessing will come upon them.
26 Дурус җавап бәргүчи, Гояки кишиниң ләвлиригә сөйгүчидур.
An honest answer given is like a kiss on the lips.
27 Авал сиртта ишлириңниң йолини һазирлап, Етиз-ериқлириңни тәйярла, Андин өйүңни салғин.
Complete your outdoor work and prepare your field; after that, you may build your house.
28 Йеқиниңға қарши асассиз гувалиқ қилма; Ағзиңдин һеч ялғанчилиқ чиқарма.
Do not testify against your neighbor without cause, and do not deceive with your lips.
29 «У маңа қандақ қилған болса, мәнму униңға шундақ қилимән, Униң маңа қилғинини өзигә яндуримән», дегүчи болма.
Do not say, “I will do to him as he has done to me; I will repay the man according to his work.”
30 Мән һорунниң етизлиғидин өттим, Әқилсизниң үзүмзарлиғи йенидин маңдим,
I went past the field of a slacker and by the vineyard of a man lacking judgment.
31 Мана, һәр йеридин тикәнләр өсүп чиққан, Хохилар йәр йүзини бесип кәткән, Қоруқ теми өрүлүп кәткән!
Thorns had grown up everywhere, thistles had covered the ground, and the stone wall was broken down.
32 Уларни көргәч, убдан ойландим; Көргинимдин савақ алдим: —
I observed and took it to heart; I looked and received instruction:
33 Сән: «Йәнә бирдәм көзүмни жумувалай, Йәнә бирдәм ухливалай, Йәнә бирдәм пут-қолумни алмап йетивалай» — десәң,
A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest,
34 Намратлиқ булаңчидәк сени бесип келәр, Һаҗәтмәнлик қалқанлиқ әскәрдәк саңа һуҗум қилар.
and poverty will come upon you like a robber, and need like a bandit.
