Пәнд-несиһәтләр 22
1 Яхши нам зор байлиққа егә болуштин әвзәл; Қәдир-қиммәт алтун-күмүчтин үстүндур.
A good reputation is a much better choice than plenty of money; respect is better than silver and gold.
2 Гадай билән бай бир зиминда яшар; Һәр иккисини яратқан Пәрвәрдигардур.
The rich and the poor have this in common: the Lord created them all.
3 Зерәк киши балайиқазани алдин көрүп қачар; Саддилар алдиға берип зиян тартар.
If you're sensible you see danger coming and get out of the way; but stupid people just keep going and pay for it.
4 Өзини төвән тутуп, Пәрвәрдигардин әйминишниң бәрикити — баяшатлиқ, иззәт-һөрмәт вә һаяттур.
The reward you receive for being humble and respecting the Lord is wealth, honor, and life.
5 Һейлигәрләрниң йолида тикәнләр, қапқанлар ятар; Өз йолиға һези болған киши улардин жирақ болар.
Thorns and traps lie in the path of crooked people; those who value their lives will stay away from them.
6 Балиға кичигидә мүҗәзигә қарап дурус тәрбийә бәрсәң, Чоң болғанда у шу йолдин чиқмас.
Teach children the right way to live, and when they grow up they'll go on doing so.
7 Байлар мискинләрни башқурур; Қәриздар қәриз егисиниң қулидур.
The rich rule the poor, and borrowers are slaves to their lenders.
8 Наһәқлиқ уруғини чачқанниң алидиған һосули балаю-апәттур; Униң ғәзәп-һәйвиси чүшәр.
Those who sow injustice will reap disaster, and the angry beatings they inflict on others will be stopped.
9 Сехий адәм бәрикәт тапар; Чүнки у мискинләргә өз ненидин бөлүп бәргүчидур.
If you're generous, you'll be blessed, for you share your food with those in need.
10 Һакавурни қоғливәтсәң, җедәл-маҗира бесилар; Келишмәсликләр вә шәрмәндичиликләр түгәр.
Get rid of the scornful, and you'll get rid of conflict too—no more arguments or insults!
11 Пак нийәтни қәдирләйдиған кишиниң сөзлири гөзәлдур; Шуңа падиша униң билән дост болар.
Anyone who loves sincerity and a gracious way of speaking will have the king as their friend.
12 Пәрвәрдигарниң көзи илим-һәқиқәтни сақлар; У ипласларниң сөзлирини ечип ташлап бекар қилар.
The Lord watches over true knowledge, but counteracts the words of liars.
13 Һорун адәм: «Ташқирида бир шир туриду, Кочиға чиқсам өлтүрүлимән!» — дәйду.
Lazy people make claims like, “There's a lion outside! I might be killed if I go out there!”
14 Зинахор аялниң ағзи чоңқур бир оридур; Пәрвәрдигар нарази болған киши униңға чүшүп кетәр.
The seductive words of an immoral woman are a dangerous trap—if the Lord's angry with you, then you'll fall right in.
15 Наданлиқ сәбий балиларниң қәлбигә бағлағлиқтур; Бирақ тәрбийә тайиғи буни униңдин жирақ қилар.
Children are naturally foolish; physical correction helps them to see sense.
16 Мискинләрни езиш билән бай болған, Вә байларға соғат сунидиған киши, Ахири пәқәт йоқсуллуқта қалар.
If you oppress the poor to make yourself rich, or if you're generous to the rich, you'll end up poor yourself.
17 Қулақ сал, саңа ақиланиләрниң сөзлирини үгитәй; Көңүл қоюп билимимни үгәнгин.
Pay attention and listen to the words of the wise, and think carefully about my teachings—
18 Уларни қәлбиңдә чиң тутсаң, Улар саңа шерин болар, Ләвлириңдә сәп болуп тәйяр туриду.
for it's good to keep them in mind so you can be ready to share them.
19 Чин қәлбиң билән Пәрвәрдигарға тайинишиң үчүн, Бүгүн [бу һекмәтлик сөзләрни] башқа бирисигә әмәс, Бәлки саңа йәткүздум.
I'm explaining this to you today so you can trust in the Lord—yes, you!
20 Униңдин мана оттузни яздим, Буниң ичидә несиһәтләр һәм билим бар.
Haven't I written down for you thirty sayings of advice and wisdom?
21 Булар билән һәқиқәтниң сөзлириниң дәрвәқә һәқиқәт екәнлигини биләләйсән, Вә шундақ қилип сени әвәткүчиләргә һәқиқәтниң сөзлири билән җавап қайтуралайсән.
They are to make it clear to you what's right and true, so you can give a truthful explanation to those who sent you.
22 Йоқсулдин булап алма, у кәмбәғәл турса, Аҗиз мөминләрни сорақ орнида бозәк қилма.
For you shouldn't steal from the poor just because they're poor; and you shouldn't crush those with limited means in court,
23 Чүнки Пәрвәрдигар уларниң дәвасини көтирәр, Улардин булап алғанлардин булап алар.
for the Lord will plead their case, and he will take back whatever was stolen from them.
24 Мүҗәзи иштик адәм билән дост болма, Қәһрлик адәм билән арилашма,
Don't make friends with someone who gets upset easily; don't associate with angry people,
25 Болмиса, униң яман йолини үгинип қелип, қилтаққа чүшисән.
in case you learn to be like them and make a mess of your life.
26 Башқиларға [кепил болуп] қол бәргүчиләрдин болма, Қәризләрни төләшкә капаләт бәргүчиләрдин болма;
Don't shake hands and guarantee someone's debt,
27 Сениң қайтуралиғидәк нәрсәң болған болса, Улар орун-көрпилириңни бекардин-бекар астиңдин елип кәтмигән болатти!
for if you can't pay, why should your bed be taken away from beneath you?
28 Ата-бовилириң пасилни бәлгүләп бәргән кона чегара ташлирини йөткимә.
Don't move ancient boundary markers that your forefathers put in place.
29 Ишни әстайидил вә чаққан беҗиридиған кишини көргәнмидиң? У пәс адәмләрниң хизмитидә болмас; Падишаһларниң алдида турар.
If you see someone skilled in what they do, they'll work for kings and not for ordinary people.
