Пәнд-несиһәтләр 14
1 Һәр бир дана аял өз аилисини ават қилар; Ахмақ аял аилисини өз қоли билән вәйран қилар.
Toda mujer sabia construye su casa, pero la insensata lo derriba con sus propias manos.
2 Дуруслуқ йолида маңидиған киши Пәрвәрдигардин қорқар; Қиңғир йолда маңған киши [Худани] көзгә илмас.
El que camina en su rectitud teme a Yahvé, pero el que es perverso en sus caminos lo desprecia.
3 Ахмақниң тәкәббур ағзи өзигә таяқ болар; Ақиланиниң ләвлири өзини қоғдар.
La palabrería del necio trae una vara a su espalda, pero los labios de los sabios los protegen.
4 Улақ болмиса, еғил пак-пакиз турар; Бирақ өкүзниң күчи болғандила [саңға] ашлиқ толар.
Donde no hay bueyes, el pesebre está limpio, pero mucho aumento es por la fuerza del buey.
5 Ишәшлик гувачи ялған ейтмас; Сахта гувачи ялған гәпни нәпәстәк тинар.
Un testigo veraz no miente, pero un testigo falso vierte mentiras.
6 Һакавурлар даналиқ издәп тапалмас; Бирақ йорутулған адәмгә билим елиш асанға чүшәр.
El burlón busca la sabiduría y no la encuentra, pero el conocimiento llega fácilmente a una persona con criterio.
7 Бирәвниң ағзида билим йоқлуғини билип йәткәндә, Униңдин өзүңни нери тарт.
Aléjate de un hombre necio, porque no encontrarás conocimiento en sus labios.
8 Әқил-парасәтлик кишиниң даналиғи өз йолини ойлиништидур; Ахмақларниң әқилсизлиги болса өзлириниң алдинишидур.
La sabiduría del prudente es pensar en su camino, pero la locura de los tontos es el engaño.
9 Ахмақлар болса «итаәтсизлик қурбанлиғи»ни көзгә илмайду, Һәққанийлар арисида болса илтипат тепилар.
Los tontos se burlan de la expiación de los pecados, pero entre los rectos hay buena voluntad.
10 Көңүлдики дәрдни пәқәт өзила көтирәләр; Көңүлдики хушлуққиму башқилар шерик болалмас.
El corazón conoce su propia amargura y alegría; no los compartirá con un extraño.
11 Яманниң өйи өрүлүп чүшәр; Һәққаний адәмниң чедири гүллинип кетәр.
La casa de los malvados será derribada, pero la tienda de los rectos florecerá.
12 Адәм балисиға тоғридәк көрүнидиған бир йол бар, Лекин ақивити һалакәткә баридиған йоллардур.
Hay un camino que le parece correcto al hombre, pero al final lleva a la muerte.
13 Оюн-күлкә болса қәлбтики ғәм-қайғуни япар, Хошаллиқ өтүп кәткәндә, ғәм-қайғу йәнила қалар.
Incluso en la risa el corazón puede estar triste, y la alegría puede acabar en pesadez.
14 Тоғра йолдин бурулуп янған адәм һаман өз йолидин тояр; Яхши адәм өз ишидин қанаәтлинәр.
El infiel será pagado por sus propios caminos; De la misma manera, un buen hombre será recompensado por sus caminos.
15 Саддилар һәммә гәпкә ишинип кетәр; Лекин пәм-парасәтлик киши һәр бир қәдәмни авайлап басар.
Un hombre sencillo se lo cree todo, pero el hombre prudente considera cuidadosamente sus caminos.
16 Дана адәм еһтиятчан болуп аваричиликтин нери кетәр; Ахмақ һакавурлуқ қилип, өзигә ишинип алдиға маңар.
El hombre sabio teme y evita el mal, pero el tonto es un calentón y un imprudente.
17 Териккәк ахмақлиқ қилар; Нәйрәңваз адәм нәпрәткә учрар.
El que se enoja rápidamente comete una locura, y un hombre astuto es odiado.
18 Саддилар ахмақлиққа варислиқ қилар; Пәм-парасәтликләр билимни өз таҗи қилар.
Los simples heredan la locura, pero los prudentes están coronados por el conocimiento.
19 Яманлар яхшиларниң алдида егиләр; Қәбиһләр һәққанийниң дәрвазилири алдида [баш урар].
Los malos se inclinan ante los buenos, y los malvados a las puertas de los justos.
20 Намрат киши һәтта өз йеқиниғиму яман көрүнәр. Байниң дости болса көптур.
El pobre es rechazado incluso por su propio vecino, pero el rico tiene muchos amigos.
21 Йеқинини пәс көргән гунакардур; Лекин мискинләргә рәһим қилған бәрикәт тапар.
El que desprecia a su prójimo peca, pero el que se apiada de los pobres es bienaventurado.
22 Яманлиқ ойлиғанлар йолдин адашқанлардин әмәсму? Бирақ яхшилиқ ойлиғанлар рәһим-шәпқәт, һәқиқәт-садиқлиққа муйәссәр болар.
¿No se extravían los que traman el mal? Pero el amor y la fidelidad pertenecen a los que planean el bien.
23 Һәммә меһнәттин пайда чиқар; Бирақ қуруқ параңлар адәмни муһтаҗлиқта қалдурар.
En todo trabajo duro hay un beneficio, pero la palabrería de los labios sólo conduce a la pobreza.
24 Ақиланиләр үчүн байлиқлар бир таҗдур; Ахмақларниң наданлиғидин пәқәт йәнә шу наданлиқла чиқар.
La corona de los sabios es su riqueza, pero la necedad de los necios los corona de necedad.
25 Һәққаний гувалиқ бәргүчи кишиләрниң һаятини қутқузар; Ялған-явидақ сөзләйдиған [гувачи] ялған гәпни нәпәстәк тинар.
Un testigo veraz salva almas, pero un testigo falso es engañoso.
26 Пәрвәрдигардин қорқидиғанниң күчлүк йөләнчүки бар, Униң балилириму һимайигә егә болар.
En el temor de Yahvé hay una fortaleza segura, y será un refugio para sus hijos.
27 Пәрвәрдигардин қорқуш һаятниң булиқидур; У кишини әҗәллик қапқанлардин қутқузар.
El temor de Yahvé es una fuente de vida, apartando a la gente de las trampas de la muerte.
28 Падишаһниң шан-шәриви пухрасиниң көплигидиндур; Пухрасиниң кәмлиги әмирниң һалакитидур.
En la multitud del pueblo está la gloria del rey, pero en la falta de gente está la destrucción del príncipe.
29 Еғир-бесиқ киши интайин ақил кишидур; Чечилғақ ахмақлиқни улуқлар.
El que es lento para la ira tiene un gran entendimiento, pero el que tiene un temperamento rápido muestra la locura.
30 Хатирҗәм көңүл тәнниң сақлиғидур; Һәсрәт чекиш болса сүйәкләрни чиритар.
La vida del cuerpo es un corazón en paz, pero la envidia pudre los huesos.
31 Мискинни бозәк қилғучи — Пәрвәрдигарға һақарәт қилғучидур; Һаҗәтмәнләргә шапаәт қилиш Уни һөрмәтлигәнликтур.
El que oprime a los pobres desprecia a su Hacedor, pero el que es bondadoso con el necesitado lo honra.
32 Яман өз яманлиғи ичидә жиқитилар; Һәққаний адәм һәтта сәкратта ятқандиму хатирҗәм болар.
El impío es abatido en su calamidad, pero en la muerte, el justo tiene un refugio.
33 Йорутулған кишиниң көңлидә даналиқ ятар; Бирақ ахмақниң көңлидикиси ашкарә болмай қалмас.
La sabiduría descansa en el corazón de quien tiene entendimiento, y se da a conocer incluso en el interior de los tontos.
34 Һәққанийәт һәр қайси әлни жуқури көтирәр; Гуна һәр қандақ милләтни номусқа қалдурар.
La justicia enaltece a una nación, pero el pecado es una desgracia para cualquier pueblo.
35 Падишаһниң илтипати әқиллиқ хизмәткарниң бешиға чүшәр; Бирақ униң ғәзиви номуста қалдурғучи уятсиз хизмәткариниң бешиға чүшәр.
El favor del rey es para el siervo que trata con sabiduría, pero su ira es hacia el que causa vergüenza.
