Пәнд-несиһәтләр 14
1 Һәр бир дана аял өз аилисини ават қилар; Ахмақ аял аилисини өз қоли билән вәйран қилар.
Every wise woman builds her house, but the foolish one tears it down with her own hands.
2 Дуруслуқ йолида маңидиған киши Пәрвәрдигардин қорқар; Қиңғир йолда маңған киши [Худани] көзгә илмас.
He who walks in his uprightness fears YHWH, but he who is perverse in his ways despises him.
3 Ахмақниң тәкәббур ағзи өзигә таяқ болар; Ақиланиниң ләвлири өзини қоғдар.
The fool's talk brings a rod to his back, but the lips of the wise protect them.
4 Улақ болмиса, еғил пак-пакиз турар; Бирақ өкүзниң күчи болғандила [саңға] ашлиқ толар.
Where no oxen are, the crib is clean, but much increase is by the strength of the ox.
5 Ишәшлик гувачи ялған ейтмас; Сахта гувачи ялған гәпни нәпәстәк тинар.
A truthful witness will not lie, but a false witness pours out lies.
6 Һакавурлар даналиқ издәп тапалмас; Бирақ йорутулған адәмгә билим елиш асанға чүшәр.
A scoffer seeks wisdom, and doesn't find it, but knowledge comes easily to a discerning person.
7 Бирәвниң ағзида билим йоқлуғини билип йәткәндә, Униңдин өзүңни нери тарт.
Stay away from a foolish man, for you won't find knowledge on his lips.
8 Әқил-парасәтлик кишиниң даналиғи өз йолини ойлиништидур; Ахмақларниң әқилсизлиги болса өзлириниң алдинишидур.
The wisdom of the prudent is to think about his way, but the folly of fools is deceit.
9 Ахмақлар болса «итаәтсизлик қурбанлиғи»ни көзгә илмайду, Һәққанийлар арисида болса илтипат тепилар.
Fools mock at making atonement for sins, but among the upright there is good will.
10 Көңүлдики дәрдни пәқәт өзила көтирәләр; Көңүлдики хушлуққиму башқилар шерик болалмас.
The heart knows its own bitterness and joy; he will not share these with a stranger.
11 Яманниң өйи өрүлүп чүшәр; Һәққаний адәмниң чедири гүллинип кетәр.
The house of the wicked will be destroyed, but the tent of the upright will flourish.
12 Адәм балисиға тоғридәк көрүнидиған бир йол бар, Лекин ақивити һалакәткә баридиған йоллардур.
There is a way which seems right to a man, but in the end it leads to death.
13 Оюн-күлкә болса қәлбтики ғәм-қайғуни япар, Хошаллиқ өтүп кәткәндә, ғәм-қайғу йәнила қалар.
Even in laughter the heart may be sorrowful, and mirth may end in heaviness.
14 Тоғра йолдин бурулуп янған адәм һаман өз йолидин тояр; Яхши адәм өз ишидин қанаәтлинәр.
The unfaithful will be repaid for his own ways; likewise a good man will be rewarded for his ways.
15 Саддилар һәммә гәпкә ишинип кетәр; Лекин пәм-парасәтлик киши һәр бир қәдәмни авайлап басар.
A simple man believes everything, but the prudent man carefully considers his ways.
16 Дана адәм еһтиятчан болуп аваричиликтин нери кетәр; Ахмақ һакавурлуқ қилип, өзигә ишинип алдиға маңар.
A wise man is cautious and turns away from evil, but the fool is arrogant and reckless.
17 Териккәк ахмақлиқ қилар; Нәйрәңваз адәм нәпрәткә учрар.
He who is quick to become angry will commit folly, and a crafty man is hated.
18 Саддилар ахмақлиққа варислиқ қилар; Пәм-парасәтликләр билимни өз таҗи қилар.
The simple inherit folly, but the prudent are crowned with knowledge.
19 Яманлар яхшиларниң алдида егиләр; Қәбиһләр һәққанийниң дәрвазилири алдида [баш урар].
The evil bow down before the good, and the wicked at the gates of the righteous.
20 Намрат киши һәтта өз йеқиниғиму яман көрүнәр. Байниң дости болса көптур.
The poor person is shunned even by his own neighbor, but the rich person has many friends.
21 Йеқинини пәс көргән гунакардур; Лекин мискинләргә рәһим қилған бәрикәт тапар.
He who despises his neighbor sins, but blessed is he who shows kindness to the poor.
22 Яманлиқ ойлиғанлар йолдин адашқанлардин әмәсму? Бирақ яхшилиқ ойлиғанлар рәһим-шәпқәт, һәқиқәт-садиқлиққа муйәссәр болар.
Do they not go astray who plot evil? But love and faithfulness belong to those who plan good.
23 Һәммә меһнәттин пайда чиқар; Бирақ қуруқ параңлар адәмни муһтаҗлиқта қалдурар.
In all hard work there is profit, but the talk of the lips leads only to poverty.
24 Ақиланиләр үчүн байлиқлар бир таҗдур; Ахмақларниң наданлиғидин пәқәт йәнә шу наданлиқла чиқар.
The crown of the wise is their riches, but the folly of fools crowns them with folly.
25 Һәққаний гувалиқ бәргүчи кишиләрниң һаятини қутқузар; Ялған-явидақ сөзләйдиған [гувачи] ялған гәпни нәпәстәк тинар.
A truthful witness saves souls, but a false witness is deceitful.
26 Пәрвәрдигардин қорқидиғанниң күчлүк йөләнчүки бар, Униң балилириму һимайигә егә болар.
In the fear of YHWH is a secure fortress, and he will be a refuge for his children.
27 Пәрвәрдигардин қорқуш һаятниң булиқидур; У кишини әҗәллик қапқанлардин қутқузар.
The fear of YHWH is a fountain of life, turning people from the snares of death.
28 Падишаһниң шан-шәриви пухрасиниң көплигидиндур; Пухрасиниң кәмлиги әмирниң һалакитидур.
In the multitude of people is the king's glory, but in the lack of people is the destruction of the prince.
29 Еғир-бесиқ киши интайин ақил кишидур; Чечилғақ ахмақлиқни улуқлар.
He who is slow to anger has great understanding, but he who has a quick temper displays folly.
30 Хатирҗәм көңүл тәнниң сақлиғидур; Һәсрәт чекиш болса сүйәкләрни чиритар.
The life of the body is a heart at peace, but envy rots the bones.
31 Мискинни бозәк қилғучи — Пәрвәрдигарға һақарәт қилғучидур; Һаҗәтмәнләргә шапаәт қилиш Уни һөрмәтлигәнликтур.
He who oppresses the poor shows contempt for his Maker, but he who is kind to the needy honors him.
32 Яман өз яманлиғи ичидә жиқитилар; Һәққаний адәм һәтта сәкратта ятқандиму хатирҗәм болар.
The wicked is brought down in his calamity, but the righteous has a refuge in his death.
33 Йорутулған кишиниң көңлидә даналиқ ятар; Бирақ ахмақниң көңлидикиси ашкарә болмай қалмас.
Wisdom rests in the heart of one who has understanding, and is even made known in the inward part of fools.
34 Һәққанийәт һәр қайси әлни жуқури көтирәр; Гуна һәр қандақ милләтни номусқа қалдурар.
Righteousness exalts a nation, but sin is a disgrace to any people.
35 Падишаһниң илтипати әқиллиқ хизмәткарниң бешиға чүшәр; Бирақ униң ғәзиви номуста қалдурғучи уятсиз хизмәткариниң бешиға чүшәр.
The king's favor is toward a servant who deals wisely, but his wrath is toward one who causes shame.
