Пәнд-несиһәтләр 14
1 Һәр бир дана аял өз аилисини ават қилар; Ахмақ аял аилисини өз қоли билән вәйран қилар.
Every wise woman has built her house, And the foolish breaks it down with her hands.
2 Дуруслуқ йолида маңидиған киши Пәрвәрдигардин қорқар; Қиңғир йолда маңған киши [Худани] көзгә илмас.
Whoever is walking in his uprightness is fearing YHWH, And the perverted is despising Him [in] his ways.
3 Ахмақниң тәкәббур ағзи өзигә таяқ болар; Ақиланиниң ләвлири өзини қоғдар.
A rod of pride [is] in the mouth of a fool, And the lips of the wise preserve them.
4 Улақ болмиса, еғил пак-пакиз турар; Бирақ өкүзниң күчи болғандила [саңға] ашлиқ толар.
Without oxen a stall [is] clean, And great [is] the increase by the power of the ox.
5 Ишәшлик гувачи ялған ейтмас; Сахта гувачи ялған гәпни нәпәстәк тинар.
A faithful witness does not lie, And a false witness breathes out lies.
6 Һакавурлар даналиқ издәп тапалмас; Бирақ йорутулған адәмгә билим елиш асанға чүшәр.
A scorner has sought wisdom, and it is not, And knowledge [is] easy to the intelligent.
7 Бирәвниң ағзида билим йоқлуғини билип йәткәндә, Униңдин өзүңни нери тарт.
Go from before a foolish man, Or you have not known the lips of knowledge.
8 Әқил-парасәтлик кишиниң даналиғи өз йолини ойлиништидур; Ахмақларниң әқилсизлиги болса өзлириниң алдинишидур.
The wisdom of the prudent [is] to understand his way, And the folly of fools [is] deceit.
9 Ахмақлар болса «итаәтсизлик қурбанлиғи»ни көзгә илмайду, Һәққанийлар арисида болса илтипат тепилар.
Fools mock at a guilt-offering, And among the upright—a pleasing thing.
10 Көңүлдики дәрдни пәқәт өзила көтирәләр; Көңүлдики хушлуққиму башқилар шерик болалмас.
The heart knows its own bitterness, And a stranger does not interfere with its joy.
11 Яманниң өйи өрүлүп чүшәр; Һәққаний адәмниң чедири гүллинип кетәр.
The house of the wicked is destroyed, And the tent of the upright flourishes.
12 Адәм балисиға тоғридәк көрүнидиған бир йол бар, Лекин ақивити һалакәткә баридиған йоллардур.
There is a way—right before a man, And its latter end [are] ways of death.
13 Оюн-күлкә болса қәлбтики ғәм-қайғуни япар, Хошаллиқ өтүп кәткәндә, ғәм-қайғу йәнила қалар.
Even in laughter is the heart pained, And the latter end of joy [is] affliction.
14 Тоғра йолдин бурулуп янған адәм һаман өз йолидин тояр; Яхши адәм өз ишидин қанаәтлинәр.
The backslider in heart is filled from his ways, And a good man—from his fruits.
15 Саддилар һәммә гәпкә ишинип кетәр; Лекин пәм-парасәтлик киши һәр бир қәдәмни авайлап басар.
The simple gives credence to everything, And the prudent attends to his step.
16 Дана адәм еһтиятчан болуп аваричиликтин нери кетәр; Ахмақ һакавурлуқ қилип, өзигә ишинип алдиға маңар.
The wise is fearing and turning from evil, And a fool is transgressing and is confident.
17 Териккәк ахмақлиқ қилар; Нәйрәңваз адәм нәпрәткә учрар.
Whoever is short of temper does folly, And a man of wicked schemes is hated.
18 Саддилар ахмақлиққа варислиқ қилар; Пәм-парасәтликләр билимни өз таҗи қилар.
The simple have inherited folly, And the prudent are crowned [with] knowledge.
19 Яманлар яхшиларниң алдида егиләр; Қәбиһләр һәққанийниң дәрвазилири алдида [баш урар].
The evil have bowed down before the good, And the wicked at the gates of the righteous.
20 Намрат киши һәтта өз йеқиниғиму яман көрүнәр. Байниң дости болса көптур.
The poor is hated even of his neighbor, And those loving the rich [are] many.
21 Йеқинини пәс көргән гунакардур; Лекин мискинләргә рәһим қилған бәрикәт тапар.
Whoever is despising his neighbor sins, Whoever is favoring the humble, O his blessedness.
22 Яманлиқ ойлиғанлар йолдин адашқанлардин әмәсму? Бирақ яхшилиқ ойлиғанлар рәһим-шәпқәт, һәқиқәт-садиқлиққа муйәссәр болар.
Do they who are devising evil not err? And kindness and truth [are] to those devising good,
23 Һәммә меһнәттин пайда чиқар; Бирақ қуруқ параңлар адәмни муһтаҗлиқта қалдурар.
In all labor there is advantage, And a thing of the lips [is] only to want.
24 Ақиланиләр үчүн байлиқлар бир таҗдур; Ахмақларниң наданлиғидин пәқәт йәнә шу наданлиқла чиқар.
The crown of the wise is their wealth, The folly of fools [is] folly.
25 Һәққаний гувалиқ бәргүчи кишиләрниң һаятини қутқузар; Ялған-явидақ сөзләйдиған [гувачи] ялған гәпни нәпәстәк тинар.
A true witness is delivering souls, And a deceitful one breathes out lies.
26 Пәрвәрдигардин қорқидиғанниң күчлүк йөләнчүки бар, Униң балилириму һимайигә егә болар.
Strong confidence [is] in the fear of YHWH, And there is a refuge to His sons.
27 Пәрвәрдигардин қорқуш һаятниң булиқидур; У кишини әҗәллик қапқанлардин қутқузар.
The fear of YHWH [is] a fountain of life, To turn aside from snares of death.
28 Падишаһниң шан-шәриви пухрасиниң көплигидиндур; Пухрасиниң кәмлиги әмирниң һалакитидур.
The honor of a king [is] in the multitude of a people, And the ruin of a prince in lack of people.
29 Еғир-бесиқ киши интайин ақил кишидур; Чечилғақ ахмақлиқни улуқлар.
Whoever is slow to anger [is] of great understanding, And whoever is short in temper is exalting folly.
30 Хатирҗәм көңүл тәнниң сақлиғидур; Һәсрәт чекиш болса сүйәкләрни чиритар.
A healed heart [is] life to the flesh, And rottenness to the bones [is] envy.
31 Мискинни бозәк қилғучи — Пәрвәрдигарға һақарәт қилғучидур; Һаҗәтмәнләргә шапаәт қилиш Уни һөрмәтлигәнликтур.
An oppressor of the poor reproaches his Maker, And whoever is honoring Him Is favoring the needy.
32 Яман өз яманлиғи ичидә жиқитилар; Һәққаний адәм һәтта сәкратта ятқандиму хатирҗәм болар.
The wicked is driven away in his wickedness, And the righteous [is] trustful in his death.
33 Йорутулған кишиниң көңлидә даналиқ ятар; Бирақ ахмақниң көңлидикиси ашкарә болмай қалмас.
Wisdom rests in the heart of the intelligent. And it is known in the midst of fools.
34 Һәққанийәт һәр қайси әлни жуқури көтирәр; Гуна һәр қандақ милләтни номусқа қалдурар.
Righteousness exalts a nation, And the righteousness of peoples [is] a sin-offering.
35 Падишаһниң илтипати әқиллиқ хизмәткарниң бешиға чүшәр; Бирақ униң ғәзиви номуста қалдурғучи уятсиз хизмәткариниң бешиға чүшәр.
The favor of a king [is] to a wise servant, And one causing shame is an object of his wrath!
