Пәнд-несиһәтләр 14
1 Һәр бир дана аял өз аилисини ават қилар; Ахмақ аял аилисини өз қоли билән вәйран қилар.
Wise women build houses: but a foolish one digs [hers] down with her hands.
2 Дуруслуқ йолида маңидиған киши Пәрвәрдигардин қорқар; Қиңғир йолда маңған киши [Худани] көзгә илмас.
He that walks uprightly fears the Lord; but he that is perverse in his ways shall be dishonoured.
3 Ахмақниң тәкәббур ағзи өзигә таяқ болар; Ақиланиниң ләвлири өзини қоғдар.
Out of the mouth of fools [comes] a rod of pride; but the lips of the wise preserve them.
4 Улақ болмиса, еғил пак-пакиз турар; Бирақ өкүзниң күчи болғандила [саңға] ашлиқ толар.
Where no oxen are, the cribs are clean; but where there is abundant produce, the strength of the ox is apparent.
5 Ишәшлик гувачи ялған ейтмас; Сахта гувачи ялған гәпни нәпәстәк тинар.
A faithful witness does not lie; but an unjust witness kindles falsehoods.
6 Һакавурлар даналиқ издәп тапалмас; Бирақ йорутулған адәмгә билим елиш асанға чүшәр.
You shall seek wisdom with bad men, and shall not find it; but discretion is easily available with the prudent.
7 Бирәвниң ағзида билим йоқлуғини билип йәткәндә, Униңдин өзүңни нери тарт.
All things are adverse to a foolish man; but wise lips are the weapons of discretion.
8 Әқил-парасәтлик кишиниң даналиғи өз йолини ойлиништидур; Ахмақларниң әқилсизлиги болса өзлириниң алдинишидур.
The wisdom of the prudent will understand their ways; but the folly of fools leads astray.
9 Ахмақлар болса «итаәтсизлик қурбанлиғи»ни көзгә илмайду, Һәққанийлар арисида болса илтипат тепилар.
The houses of transgressors will need purification; but the houses of the just are acceptable.
10 Көңүлдики дәрдни пәқәт өзила көтирәләр; Көңүлдики хушлуққиму башқилар шерик болалмас.
[If] a man's mind is intelligent, his soul is sorrowful; and when he rejoices, he has no fellowship with pride.
11 Яманниң өйи өрүлүп чүшәр; Һәққаний адәмниң чедири гүллинип кетәр.
The houses of ungodly men shall be utterly destroyed; but the tabernacles of them that walk uprightly shall stand.
12 Адәм балисиға тоғридәк көрүнидиған бир йол бар, Лекин ақивити һалакәткә баридиған йоллардур.
There is a way which seems to be right with men, but the ends of it reach to the depths of hell. (questioned)
13 Оюн-күлкә болса қәлбтики ғәм-қайғуни япар, Хошаллиқ өтүп кәткәндә, ғәм-қайғу йәнила қалар.
Grief mingles not with mirth; and joy in the end comes to grief.
14 Тоғра йолдин бурулуп янған адәм һаман өз йолидин тояр; Яхши адәм өз ишидин қанаәтлинәр.
A stout-hearted [man] shall be filled with his own ways; and a good man with his own thoughts.
15 Саддилар һәммә гәпкә ишинип кетәр; Лекин пәм-парасәтлик киши һәр бир қәдәмни авайлап басар.
The simple believes every word: but the prudent man betakes himself to afterthought.
16 Дана адәм еһтиятчан болуп аваричиликтин нери кетәр; Ахмақ һакавурлуқ қилип, өзигә ишинип алдиға маңар.
A wise man fears, and departs from evil; but the fool trusts in himself, and joins himself with the transgressor.
17 Териккәк ахмақлиқ қилар; Нәйрәңваз адәм нәпрәткә учрар.
A passionate man acts inconsiderately; but a sensible man bears up under many things.
18 Саддилар ахмақлиққа варислиқ қилар; Пәм-парасәтликләр билимни өз таҗи қилар.
Fools shall have mischief for their portion; but the prudent shall take fast hold of understanding.
19 Яманлар яхшиларниң алдида егиләр; Қәбиһләр һәққанийниң дәрвазилири алдида [баш урар].
Evil men shall fall before the good; and the ungodly shall attend at the gates of the righteous.
20 Намрат киши һәтта өз йеқиниғиму яман көрүнәр. Байниң дости болса көптур.
Friends will hate poor friends; but the friends of the rich are many.
21 Йеқинини пәс көргән гунакардур; Лекин мискинләргә рәһим қилған бәрикәт тапар.
He that dishonours the needy sins: but he that has pity on the poor is most blessed.
22 Яманлиқ ойлиғанлар йолдин адашқанлардин әмәсму? Бирақ яхшилиқ ойлиғанлар рәһим-шәпқәт, һәқиқәт-садиқлиққа муйәссәр болар.
They that go astray devise evils: but the good devise mercy and truth. The framers of evil do not understand mercy and truth: but compassion and faithfulness are with the framers of good.
23 Һәммә меһнәттин пайда чиқар; Бирақ қуруқ параңлар адәмни муһтаҗлиқта қалдурар.
With every one [who is] careful there is abundance: but the pleasure-taking and indolent shall be in lack.
24 Ақиланиләр үчүн байлиқлар бир таҗдур; Ахмақларниң наданлиғидин пәқәт йәнә шу наданлиқла чиқар.
A prudent man is the crown of the wise: but the occupation of fools is evil.
25 Һәққаний гувалиқ бәргүчи кишиләрниң һаятини қутқузар; Ялған-явидақ сөзләйдиған [гувачи] ялған гәпни нәпәстәк тинар.
A faithful witness shall deliver a soul from evil: but a deceitful [man] kindles falsehoods.
26 Пәрвәрдигардин қорқидиғанниң күчлүк йөләнчүки бар, Униң балилириму һимайигә егә болар.
In the fear of the Lord is strong confidence: and he leaves his children a support.
27 Пәрвәрдигардин қорқуш һаятниң булиқидур; У кишини әҗәллик қапқанлардин қутқузар.
The commandment of the Lord is a fountain of life; and it causes [men] to turn aside from the snare of death.
28 Падишаһниң шан-шәриви пухрасиниң көплигидиндур; Пухрасиниң кәмлиги әмирниң һалакитидур.
In a populous nation is the glory of a king: but in the failure of people is the ruin of a prince.
29 Еғир-бесиқ киши интайин ақил кишидур; Чечилғақ ахмақлиқни улуқлар.
A man slow to wrath abounds in wisdom: but a man of impatient spirit is very foolish.
30 Хатирҗәм көңүл тәнниң сақлиғидур; Һәсрәт чекиш болса сүйәкләрни чиритар.
A meek-spirited man is a healer of the heart: but a sensitive heart is a corruption of the bones.
31 Мискинни бозәк қилғучи — Пәрвәрдигарға һақарәт қилғучидур; Һаҗәтмәнләргә шапаәт қилиш Уни һөрмәтлигәнликтур.
He that oppresses the needy provokes his Maker: but he that honours him has pity upon the poor.
32 Яман өз яманлиғи ичидә жиқитилар; Һәққаний адәм һәтта сәкратта ятқандиму хатирҗәм болар.
The ungodly shall be driven away in his wickedness: but he who is secure in his own holiness is just.
33 Йорутулған кишиниң көңлидә даналиқ ятар; Бирақ ахмақниң көңлидикиси ашкарә болмай қалмас.
There is wisdom in the good heart of a man: but in the heart of fools it is not discerned.
34 Һәққанийәт һәр қайси әлни жуқури көтирәр; Гуна һәр қандақ милләтни номусқа қалдурар.
Righteousness exalts a nation: but sins diminish tribes.
35 Падишаһниң илтипати әқиллиқ хизмәткарниң бешиға чүшәр; Бирақ униң ғәзиви номуста қалдурғучи уятсиз хизмәткариниң бешиға чүшәр.
An understanding servant is acceptable to a king; and by his good behaviour he removes disgrace.
