Пәнд-несиһәтләр 1
1 Исраил падишаси Давутниң оғли Сулайманниң пәнд-несиһәтлири: —
The proverbs of Solomon, the son of David, king of Israel:
2 Бу пәнд-несиһәтләр саңа әқил-парасәт, әдәп-әхлақни үгитип, сени ибрәтлик сөзләрни чүшинидиған қилиду;
to know wisdom and instruction; to discern the words of understanding;
3 саңа даналиқ, һәққанийлиқ, пәм-парасәт вә дуруслуқниң йолйоруқ-тәрбийисини қобул қилдуриду.
to receive instruction in wise dealing, in righteousness, justice, and equity;
4 Бу [пәнд-несиһәтләр] наданларни зерәк қилип, яшларни билимлик вә сәзгүр қилиду;
to give prudence to the simple, knowledge and discretion to the young man—
5 буларға қулақ селиши билән даналар билимини ашуриду, йорутулған кишиләр техиму дана мәслиһәткә еришиду,
that the wise man may hear, and increase in learning; that the man of understanding may attain to sound counsel;
6 шундақла пәнд-несиһәтләр һәм тәмсилләрниң мәнасини, данишмәнләрниң һекмәтлири һәм тилсим сөзлирини чүшинидиған қилиниду.
to understand a proverb and parables, the words and riddles of the wise.
7 Пәрвәрдигардин қорқуш билимниң башлинишидур; Ахмақлар даналиқни вә тәрбийини көзгә илмайду.
The fear of the LORD is the beginning of knowledge, but the foolish despise wisdom and instruction.
8 И оғлум, атаңниң тәрбийисигә қулақ сал, анаңниң сөз-несиһәтидин айрилма;
My son, listen to your father’s instruction, and don’t forsake your mother’s teaching;
9 чүнки улар сениң бешиңға тақалған гүл чәмбирәк, бойнуңға есилған марҗан болиду.
for they will be a garland to grace your head, and chains around your neck.
10 И оғлум, яманлар сени аздурса, уларға әгәшмигин.
My son, if sinners entice you, don’t consent.
11 Әгәр улар: — Жүр, қапқан қуруп адәм өлтүрәйли; Йошурунивелип, бирәр бегуна кәлгәндә урайли!
If they say, “Come with us. Let’s lie in wait for blood. Let’s lurk secretly for the innocent without cause.
Let’s swallow them up alive like Sheol, and whole, like those who go down into the pit. (Sheol h7585)
13 Улардин хилму-хил қиммәтлик мал-дунияға егә болуп, Өйлиримизни олҗа билән толдуримиз.
We’ll find all valuable wealth. We’ll fill our houses with plunder.
14 Биз билән шерик бол, Һәмянимиз бир болсун, десә, —
You shall cast your lot among us. We’ll all have one purse”—
15 И оғлум, уларға йолдаш болма, Өзүңни уларниң изидин нери қил!
my son, don’t walk on the path with them. Keep your foot from their path,
16 Чүнки уларниң путлири рәзилликкә жүгүриду, Қолини қан қилиш үчүн алдирайду.
for their feet run to evil. They hurry to shed blood.
17 Һәр қандақ учарқанат туюп қалғанда қапқан қоюш бекар аваричиликтур;
For the net is spread in vain in the sight of any bird;
18 Лекин булар дәл өз қенини төкүш үчүн сақлайду; Өз җанлириға замин болушни күтиду.
but these lay in wait for their own blood. They lurk secretly for their own lives.
19 Нәпси йоғинап кәткән һәр бир адәмниң йоллириниң ақивити мана шундақ; [Һарам мал-дуния] өз егилириниң җенини алиду.
So are the ways of everyone who is greedy for gain. It takes away the life of its owners.
20 [Бүйүк] даналиқ кочида очуқ-ашкарә хитап қилмақта, Чоң мәйданларда садасини аңлатмақта.
Wisdom calls aloud in the street. She utters her voice in the public squares.
21 Коча доқмушлирида адәмләрни чақирмақта, Шәһәр дәрвазилирида сөзлирини җакалимақта: —
She calls at the head of noisy places. At the entrance of the city gates, she utters her words:
22 И саддилар, қачанғичә мошундақ наданлиққа берилисиләр? Мәсқирә қилғучилар қачанғичә мәсқириликтин һозур алсун? Ахмақлар қачанғичә билимдин нәпрәтләнсун?!
“How long, you simple ones, will you love simplicity? How long will mockers delight themselves in mockery, and fools hate knowledge?
23 Тәнбиһлиримгә қулақ селип маңған йолуңлардин янған болсаңлар еди! Роһумни силәргә төкүп берәттим, Сөзлиримни силәргә билдүргән болаттим.
Turn at my reproof. Behold, I will pour out my spirit on you. I will make known my words to you.
24 Лекин чақирсам, аңлимидиңлар; Қолумни узартсам, һеч қайсиңлар қаримидиңлар.
Because I have called, and you have refused; I have stretched out my hand, and no one has paid attention;
25 Несиһәтлиримниң һәммисигә пәрва қилмидиңлар, Тәнбиһимни аңлашни қилчә халимидиңлар.
but you have ignored all my counsel, and wanted none of my reproof;
26 Шуңа, бешиңларға балаю-қаза кәлгәндә күлимән, Вәһимә силәргә йетиши билән мәсқирә қилимән.
I also will laugh at your disaster. I will mock when calamity overtakes you,
27 Һалакәт елип кәлгән вәһимә үстүңләргә чүшкәндә, Вәйранчилиқ силәргә қуюнтаздәк кәлгәндә, Силәр еғир қайғуға вә азапқа муптила болғиниңларда —
when calamity overtakes you like a storm, when your disaster comes on like a whirlwind, when distress and anguish come on you.
28 У чағда мошу кишиләр мәндин өтүнүп чақириду, Мән пәрва қилмаймән, Мени тәлмүрүп издисиму, тапалмайду.
Then they will call on me, but I will not answer. They will seek me diligently, but they will not find me,
29 Улар билимгә нәпрәтләнгинидин, Пәрвәрдигардин әйминишни таллимиғинидин,
because they hated knowledge, and didn’t choose the fear of the LORD.
30 Мениң нәсиһитимни қилчә қобул қилғуси йоқлуғидин, Тәнбиһимгиму пәрва қилмиғиниңлардин,
They wanted none of my counsel. They despised all my reproof.
31 Улар өз бешини йәйду, Өз қәстлиридин толуқ азап тартиду;
Therefore they will eat of the fruit of their own way, and be filled with their own schemes.
32 Чүнки саддиларниң йолдин чиқиши өз җениға замин болиду; Ахмақлар раһәтлик турмушидин өзлирини һалак қилиду.
For the backsliding of the simple will kill them. The careless ease of fools will destroy them.
33 Лекин маңа қулақ салғанлар аман-есән яшайду, Балаю-қазалардин, ғәм-әндишләрдин халий болуп, хатирҗәм туриду.
But whoever listens to me will dwell securely, and will be at ease, without fear of harm.”
