Матта 22
1 Әйса уларға йәнә тәмсилләр билән мундақ деди:
Once more Jesus spoke to them in parables.
2 Әрш падишалиғи худди өз оғли үчүн той зияпитини тәйярлиған бир падишаға охшайду.
‘The kingdom of heaven,’ he said, ‘may be compared to a king who gave a banquet in honour of his son’s wedding.
3 У чакарлирини той зияпитигә тәклип қилинғанларни чақиришқа әвәтипту, лекин улар келишкә унимапту.
He sent his servants to call those who had been invited to the banquet, but they were unwilling to come.
4 У йәнә башқа чакарлирини әвәтип, уларға тапилап: «Чақирилғанларға: — Мана, мән зияпитимни тәйяр қилдим; мениң топақлирим, бордақ маллирим союлди, һәммә нәрсә тәйяр. Зияпәткә мәрһәмәт қилғай, дәйду, дәп ейтиңлар, — дәпту.
A second time he sent some servants, with orders to say to those who had been invited “I have prepared my meal, my cattle and fat beasts are killed and everything is ready; come to the banquet.”
5 Бирақ улар тәкливини етиварға алмай, бириси етизлиғиға кәтсә, йәнә бири содисиға кетипту.
They, however, took no notice, but went off, one to their farm, another to their business;
6 Қалғанлири болса [падишаниң] чакарлирини тутувелип, хорлап өлтүрүветипту.
while the rest, seizing his servants, ill-treated them and killed them.
7 Падиша буни аңлап қаттиқ ғәзәплинип, әскәрлирини чиқирип, у қатилларни йоқитип, уларниң шәһиригә от қоюветипту.
The king, in anger, sent his troops, put those murderers to death, and set their city on fire.
8 Андин у чакарлириға: «Той зияпити тәйяр болди, лекин чақирилғанлар [меһманлиққа] мунасип кәлмиди.
Then he said to his servants “The banquet is prepared, but those who were invited were not worthy.
9 Әнди силәр һәдә йолларға берип, удул кәлгән адәмләрниң һәммисини той зияпитигә тәклип қилиңлар» дәпту.
So go to the cross-roads, and invite everyone you find to the banquet.”
10 Буниң билән чакарлар йолларға чиқип, яхши болсун, яман болсун, удул кәлгәнлиги адәмләрниң һәммисини жиғип әкәпту. Той соруни меһманлар билән лиқ толупту.
The servants went out into the roads and collected all the people whom they found, whether bad or good; and the bridal-hall was filled with guests.
11 Падиша меһманлар билән көрүшкили киргәндә, у йәрдә зияпәт кийими киймигән бир кишини көрүпту.
But, when the king went in to see his guests, he noticed there a man who had not put on a wedding-robe.
12 Падиша униңдин: «Бурадәр, зияпәт кийими киймәй, бу йәргә қандақ кирдиң?» дәп сорапту, бирақ у киши җавап берәлмәй қапту.
So he said to him “My friend, how is it that you came in here without a wedding-robe?” The man was speechless.
13 Падиша чакарлириға: «Уни пут-қоллиридин бағлап, тешидики қараңғулуққа ачиқип ташлаңлар! У йәрдә жиға-зерәлар көтирилиду, чишлирини ғучурлитиду» дәпту.
Then the king said to the attendants “Tie him hand and foot, and put him out into the darkness outside, where there will be weeping and grinding of teeth.”
14 Чүнки чақирилғанлар көп, лекин талланғанлар аздур.
For many are called, but few chosen.’
15 Буниң билән Пәрисийләр у йәрдин чиқип, қандақ қилип уни өз сөзи билән қапқанқа чүшүрүш һәққидә мәслиһәтләшти.
Then the Pharisees went away and conferred together as to how they might lay a trap for Jesus in the course of conversation.
16 Улар мухлислирини Һеродниң тәрәпдарлири билән биллә униң йениға әвәтип: — Устаз, силини сәмимий адәм, кишиләргә Худаниң йолини садиқлиқ билән үгитип келиватиду вә адәмләргә қәтъий йүз-хатирә қилмай һеч кимгә ян басмайду, дәп билимиз.
They sent their disciples, with the Herodians, to say to him, ‘Teacher, we know that you are an honest person, and that you teach the way of God honestly, and are not afraid of anyone; for you pay no regard to a person’s position.
17 Қени, қандақ ойлайла? [Рим императори] Қәйсәргә баҗ-селиқ тапшуруш Тәврат қануниға уйғунму-йоқ? — дейишти.
Tell us, then, what you think. Are we right in paying taxes to the Emperor, or not?’
18 Лекин Әйса уларниң рәзил нийитини билип: — Әй сахтипәзләр, мени немишкә синимақчисиләр?
Perceiving their malice, Jesus answered, ‘Why are you testing me, you hypocrites?
19 Қени, баҗға тапшурулидиған бир тәңгә маңа көрситиңлар, — деди. Улар бир динар пулини әкәлди.
Show me the coin with which the tax is paid.’ And, when they had brought him a coin,
20 У улардин: — Буниң үстидики сүрәт вә нам-исим кимниң? — дәп сориди.
he asked, ‘Whose head and title are these?’
21 Қәйсәрниң, — дәп җавап бәрди улар. У уларға: — Ундақ болса, Қәйсәрниң һәққини Қәйсәргә, Худаниң һәққини Худаға тапшуруңлар, — деди.
‘The Emperor’s,’ they answered, at which he said to them, ‘Then pay to the Emperor what belongs to the Emperor, and to God what belongs to God.’
22 Улар бу сөзни аңлап, һәйран болуп қелишти-дә, униң йенидин кетип қалди.
They wondered at his answer, and left him alone and went away.
23 Шу күни, «Өлгәнләр тирилмәйду» дәйдиған Садуқийлар униң алдиға келип қистап соал қойди:
That same day some Sadducees came up to Jesus, maintaining that there is no resurrection. Their question was this, –
24 — Устаз, Муса [пәйғәмбәр Тәвратта]: «Бир киши пәрзәнтсиз өлүп кәтсә, униң ака яки иниси тул йәңгисини әмригә елип, қериндиши үчүн нәсил қалдуруши лазим» дәп тапилиған.
‘Teacher, Moses said – “should a man die without children, the man’s brother will become the husband of the widow, and raise a family for his brother.”
25 Бурун аримизда йәттә ака-ука бар еди. Чоңи өйләнгәндин кейин өлүп кәтти. Пәрзәнт көрмигәнликтин, аялини иккинчи қериндишиниң әмригә қалдурди.
Now we had living among us seven brothers; of whom the eldest married and died, and, as he had no family, left his wife for his brother.
26 Бирақ иккинчисидики әһвалму униңкигә охшаш болди, андин бу иш үчинчисидә таки йәттинчи қериндашқичә охшаш давамлашти.
The same thing happened to the second and the third brothers, and indeed to all the seven.
27 Ахирда, у аялму өлүп кәтти.
The woman herself died last of all.
28 Әнди тирилиш күнидә бу аял йәттә ака-укиниң қайсисиниң аяли болиду? Чүнки уни һәммиси әмригә алған-дә!
At the resurrection, then, whose wife will she be out of the seven, all of them having been married to her?’
29 Әйса уларға мундақ җавап бәрди: — Силәр нә муқәддәс язмиларни нә Худаниң қудритини билмигәнлигиңлар үчүн азғансиләр.
‘Your mistake,’ replied Jesus, ‘is due to your ignorance of the scriptures, and of the power of God.
30 Чүнки өлүмдин тирилгәндә инсанлар өйләнмәйду, әргә тәгмәйду, бәлки Худаниң әрштики пәриштилиригә охшаш болиду.
For at the resurrection there is no marrying or being married, but all who rise are as angels in heaven.
31 Әнди өлүмдин тирилиш мәсилиси һәққидә Худаниң силәргә ейтқан:
As to the resurrection of the dead, have you not read these words of God –
32 «Мән Ибраһим, Исһақ вә Яқупларниң Худасидурмән!» дегән шу сөзини оқумидиңларму? Худа өлүкләрниң әмәс, бәлки тирикләрниң Худасидур!».
“I am the God of Abraham, and the God of Isaac, and the God of Jacob”? He is not the God of dead people, but of living.’
33 Бу сөзни аңлиған хәлиқ униң тәлимидин һәйрануһәс қелишти.
The crowds, who had been listening to him, were greatly struck with his teaching.
34 Пәрисийләр униң Садуқийларниң ағзини тувақлиғанлиғини аңлап, бир йәргә җәм болушти.
When the Pharisees heard that Jesus had silenced the Sadducees, they collected together.
35 Уларниң арисидики бир Тәврат-қанун устази уни синаш мәхситидә униңдин:
Then one of them, a Student of the Law, to test him, asked this question –
36 — Устаз, Тәврат қанунидики әң муһим әмир қайси? — дәп қистап сориди.
‘Teacher, what is the greatest commandment in the Law?’
37 У униңға мундақ деди: — «Пәрвәрдигар Худайиңни пүтүн қәлбиң, пүтүн җениң, пүтүн зеһниң билән сөйгин»
His answer was, ‘You must love the Lord your God with all your heart, and with all your soul, and with all your mind.
38 — әң улуқ, биринчи орунда туридиған әмир мана шу.
This is the great first commandment.
39 Униңға охшайдиған иккинчи әмир болса «Хошнаңни өзүңни сөйгәндәк сөй».
The second, which is like it, is this – You must love your neighbour as you love yourself.
40 Пүтүн Тәврат қануни вә пәйғәмбәрләрниң сөзлири бу икки әмиргә есилған һалда маңиду.
On these two commandments hang all the Law and the prophets.’
41 Пәрисийләр җәм болуп турған вақитта, Әйса улардин:
Before the Pharisees separated, Jesus put this question to them –
42 — Мәсиһ тоғрисида қандақ ойлаватисиләр? У кимниң оғли? — дәп сориди. Давутниң оғли, — дейишти улар.
‘What do you think about the Christ? Whose son is he?’ ‘David’s,’ they said.
43 У уларға мундақ деди: Ундақта, немә үчүн [Зәбурда] Давут уни Роһта «Рәббим» дәп атап, —
‘How is it, then,’ Jesus replied, ‘that David, speaking under inspiration, calls him “lord,” in the passage –
44 «Пәрвәрдигар мениң Рәббимгә ейттики: — «Мән сениң дүшмәнлириңни айиғиң астида дәссәткичә, Оң йенимда олтарғин!» — дәйду?
“The Lord said to my Lord: Sit at my right hand, until I put your enemies beneath your feet”?
45 Давут [Мәсиһни] шундақ «Рәббим» дәп атиған турса, әнди у қандақму Давутниң оғли болиду?
Since, then, David calls him “lord,” how is he David’s son?’
46 Вә һеч ким униңға җававән бир еғизму сөз қайтуралмиди; шу күндин етиварән, һеч ким униңдин соал сорашқиму петиналмиди.
No one could say a word in answer; nor did anyone after that day venture to question him further.
