Луқа 11
1 Әнди шундақ болдики, у бир йәрдә дуа қиливататти; дуа аяқлашқанда, мухлислиридин бири униңдин: — И Рәб, Йәһя өз мухлислириға үгәткинидәк, сәнму бизгә дуа қилишни үгәтсәң, — деди.
One day Jesus was at a certain place praying, and, when he had finished, one of his disciples said to him: “Master, teach us to pray, as John taught his disciples.”
2 У уларға мундақ деди: — Дуа қилғиниңларда, мундақ дәңлар: «И Ата, Сениң намиң муқәддәс дәп улуқланғай. Сениң падишалиғиң кәлгәй.
“When you pray,” Jesus answered, “say — ‘Father, May thy name be held holy, thy Kingdom come.
3 Һәр күнлүк ненимизни бизгә һәр күни бәргәйсән.
Give us each day the bread that we shall need;
4 Бизгә қәриздар болған һәр кимни кәчүргинимиздәк, Сәнму гуналиримизни кәчүргәйсән. Бизни аздурулушларға учратқузмиғайсән».
and forgive us our sins, for we ourselves forgive every one who wrongs us; and take us not into temptation.’”
5 У сөзини [давам қилип] уларға мундақ деди: — Силәрниң ичиңлардин бириңларниң бир дости болуп, йерим кечидә униң қешиға берип: Әй достум, маңа үч нан өтнә бәргин;
Jesus also said to them: “Suppose that one of you who has a friend were to go to him in the middle of the night and say ‘Friend, lend me three loaves,
6 чүнки маңа сәпәрдин бир достум кәлди вә униң алдиға қойғидәк бир нәрсәм қалмапту, десә,
for a friend of mine has arrived at my house after a journey, and I have nothing to offer him;’
7 у өйиниң ичидә туруп: «Мени аварә қилмиғин, ишик тақақлиқ, балилар орунда йенимда ятиду. Саңа елип беришкә қопалмаймән», дейиши мүмкин.
And suppose that the other should answer from inside ‘Do not trouble me; the door is already fastened, and my children and I are in bed; I cannot get up and give you anything’;
8 Силәргә шуни ейтимәнки, гәрчә у униң дости болуш сүпити билән беришкә орнидин турмисиму, униң хиҗил болмай қайта-қайта ялвуруши билән у чоқум орнидин туруп, қанчә лазим болса униңға бериду.
I tell you that, even though he will not get up and give him anything because he is a friend, yet because of his persistence he will rouse himself and give him what he wants.
9 Шуниң үчүн мән силәргә ейтайки, тиләңлар, силәргә ата қилиниду; издәңлар, таписиләр. Ишикни чекиңлар, ечилиду.
And so I say to you — Ask, and your prayer shall be granted: search, and you shall find; knock, and the door shall be opened to you.
10 Чүнки һәр бир тилигүчи тилигинигә еришиду; издигүчи издигинини тапиду; ишикни чәккүчиләргә ишик ечилиду.
For he that asks receives, he that searches finds, and to him that knocks the door shall be opened.
11 Араңларда ата болғучилар өз оғли нан тәләп қилса, униңға таш беридиғанлар барму?! Яки белиқ тәләп қилса, илан беридиғанлар барму?
What father among you, if his son asks him for a fish, will give him a snake instead,
12 Тухум тәләп қилса, чаян беридиғанлар барму?
or, if he asks for an egg, will give him a scorpion?
13 Әнди силәр рәзил туруп өз пәрзәнтлириңларға яхши илтипатларни беришни билгән йәрдә, әрштики Ата Өзидин тилигәнләргә Муқәддәс Роһни техиму ата қилмасму?
If you, then, naturally wicked though you are, know how to give good gifts to your children, how much more will the Father in Heaven give the Holy Spirit to those that ask him!”
14 Әнди у бир кишидин «адәмни гача қилғучи» җинни һайдивәткәндә, шундақ болдики, җин униңдин чиққанда, гача зуванға кәлди. Халайиқ буниңға интайин һәйран болушти.
Once Jesus was driving out a dumb demon, and, when the demon had gone out, the dumb man spoke. The people were amazed at this;
15 Бирақ улардин бәзилири: «У җинларни җинларниң әмри болған Бәәлзәбулға тайинип һайдиветиду» — деди.
but some of them said: “He drives out demons by the help of Baal-zebub, the chief of the demons”;
16 Вә башқа бәзиләр уни синаш мәхситидә униңдин бизгә асмандин бир мөҗизилик аламәт көрсәтсәң, дәп тәләп қилғили турди.
while others, to test him, asked him for some sign from the heavens.
17 Лекин у уларниң немә ойлаватқанлиғини билип уларға мундақ деди: — Өз ичидин бөлүнүп өз ара соқушқан һәр қандақ падишалиқ вәйран болиду; вә һәр қандақ аилә өз ичидин бөлүнүп өз ара соқушса заваллиққа йүз тутиду.
Jesus himself, however, was aware of what they were thinking, and said to them: “Any kingdom wholly divided against itself becomes a desolation; and a divided house falls.
18 Шуниңға охшаш, әгәр Шәйтан өз-өзигә қарши чиққан болса, ундақта, униң падишалиғи қандақму пут тирәп туралисун? Чүнки силәр мени, «Җинларни Бәәлзәбулға тайинип һайдайдикән» дәйсиләр.
So, too, if Satan is wholly divided against himself, how can his kingdom last? Yet you say that I drive out demons by the help of Baal-zebub.
19 Әгәр мән җинларни Бәәлзибулға тайинип қоғлисам, силәрниң пәрзәнтлириңлар кимгә тайинип җинларни қоғлайду?! Шуңа улар силәр тоғрилиқ һөкүм чиқарсун!
But, if it is by Baal-zebub’s help that I drive out demons, by whose help is it that your own sons drive them out? Therefore they shall themselves be your judges.
20 Лекин мән Худаниң бармиғи билән җинларни қоғлисам, ундақта Худаниң падишалиғи үстүңларға чүшүп намайән болған болиду.
But, if it is by the hand of God that I drive out demons, then the Kingdom of God must already be upon you.
21 Толуқ қуралланған күчтүңгүр өз өйини қоғдап турғанда, униң мал-мүлки аман қалиду;
When a strong man is keeping guard, fully armed, over his own mansion, his property is in safety;
22 лекин униңдин күчтүңгүр бири униң үстигә һуҗум қилип уни йәңсә, униң таянған қураллирини тартивалиду вә мал-мүлүклирини олҗа қилип өзидикиләргә тәқсим қилип бериду.
but, when one still stronger has attacked and overpowered him, he takes away all the weapons on which the other had relied, and divides his spoil.
23 Мән тәрәптә турмиғанлар маңа қарши турғучидур. Мән тәрәпкә [адәмләрни] жиғмиғучилар болса тозутувәткүчидур.
He who is not with me is against me, and he who does not help me to gather is scattering.
24 Напак роһ бирәвниң тенидин чиқириветилиши билән, у қурғақ җайларни чөргиләп жүрүп бирәр арамгаһни издәйду; бирақ тапалмиғандин кейин, «мән чиққан маканимға қайтай!» дәйду.
No sooner does a foul spirit leave a man, than it passes through places where there is no water, in search of rest; and finding none, it says ‘I will go back to the home which I left’;
25 Шуниң билән қайтип келип, шу маканиниң пакиз тазиланғанлиғини вә рәтләнгәнлигини байқайду-дә,
but, on coming there, it finds it unoccupied, swept, and put in order.
26 берип өзидинму бәттәр йәттә роһни башлап келиду; улар кирип биллә туриду. Буниң билән һелиқи адәмниң кейинки һали бурунқидинму техиму яман болиду.
Then it goes and brings with it seven other spirits more wicked than itself, and they go in, and make their home there; and the last state of that man proves to be worse than the first.”
27 Вә шундақ болдики, у бу гәпләрни қиливатқанда, көпчилик арисида бир аял авазини көтирип: — Сени көтәргән қосақ вә емиткән әмчәк бәхитликтур! — деди.
As Jesus was saying this, a woman in the crowd, raising her voice, exclaimed: “Happy was the mother who bore you and nursed you!”
28 Бирақ у җававән: — Бәлки Худаниң сөзини аңлап, Униңға итаәт қилидиғанлар бәхитликтур! — деди.
But Jesus replied: “Rather, happy are those who listen to God’s Message and keep it.”
29 Шу чағда, топ-тап адәмләр униң әтрапиға олашқанда, у мундақ сөзләшкә башлиди: — Бу дәвир дәрвәқә рәзил бир дәвирдур; у мөҗизилик бир аламәтниң көристилишни истәп жүриду. Бирақ буниңға «Юнус пәйғәмбәрдә көрүлгән мөҗизилик аламәт»тин башқа һеч қандақ иккинчи бир аламәт көрситилмәйду.
As the crowds increased, Jesus began to speak: “This generation is a wicked generation. It is asking a sign, but no sign shall be given it except the sign of Jonah.
30 Чүнки Юнус пәйғәмбәрниң өзи Нинәвә шәһиридикиләргә аламәт-карамәт болғиниға охшаш, Инсаноғлиму бу дәвиргә йәнә шундақ болиду.
For, as Jonah became a sign to the people of Nineveh, so shall the Son of Man be to this generation.
31 Қиямәт күни «Җәнуптин кәлгән аял падиша»му бу дәвирдикиләр билән тәң тирилип, уларниң гуналирини бекитиду. Чүнки у Сулайманниң дана сөзлирини аңлаш үчүн йәр йүзиниң четидин кәлгән; вә мана, Сулаймандинму улуқ бириси мошу йәрдә туриду.
At the Judgment the Queen of the South will rise up with the men of this generation, and will condemn them, because she came from the very ends of the earth to listen to the wisdom of Solomon; and here is more than a Solomon!
32 Қиямәт күни Нинәвәлигиләр бу дәвирдикиләр билән тәң қопуп, бу дәвирдикиләрниң гуналирини бекитиду. Чүнки Нинәвәликләр Юнус пәйғәмбәр җакалиған хәвәрни аңлап товва қилған; вә мана, Юнус пәйғәмбәрдинму улуқ бириси мошу йәрдә туриду!
At the Judgment the men of Nineveh will stand up with this generation, and will condemn it, because they repented at Jonah’s proclamation; and here is more than a Jonah!
33 Һеч ким чирақни йеқип қоюп, уни йошурун җайда қоймас, яки үстигә севәтни көмтүрүп қоймас, бәлки чирақданниң үстигә қойиду; буниң билән өйгә киргәнләр йоруқлуқни көриду.
No one sets light to a lamp, and then puts it in the cellar or under the corn-measure, but he puts it on the lamp-stand, so that any one who comes in may see the light.
34 Тәнниң чириғи көздур. Шуңа әгәр көзүң сап болса, пүтүн вуҗудуң йорутулиду. Лекин әгәр көзүң хунүк болса пүтүн вуҗудуң қараңғу болиду.
The lamp of the body is your eye. When your eye is unclouded, your whole body, also, is lit up; but, as soon as your eye is diseased, your body, also, is darkened.
35 Шуниң үчүн һези болғинки, вуҗудуңдики «йоруқлуқ» қараңғулуқ болмисун!
Take care, therefore, that the inner Light is not darkness.
36 Әнди әгәр барчә вуҗудуң йоруқ болса вә униң һеч йери қараңғу болмиса, вуҗудуң худди чирақ парлақ нури билән сени йорутқандәк тамамән айдиң болиду.
If, then, your whole body is lit up, and no corner of it darkened, the whole will be lit up, just as when a lamp gives you light by its brilliance.”
37 Әйса сөз қиливатқанда, бир Пәрисий уни өйигә ғизаға тәклип қилди. Шуниң билән у өйгә кирип, дәстиханда олтарди.
As Jesus finished speaking, a Pharisee asked him to breakfast with him, and Jesus went in and took his place at table.
38 Лекин һелиқи Пәрисий униң тамақтин илгири қол жуймиғинини көрүп, интайин һәйран болди.
The Pharisee noticed, to his astonishment, that Jesus omitted the ceremonial washing before breakfast.
39 Лекин Рәб униңға: — Әнди силәр әй Пәрисийләр, чинә-қачиларниң тешинила жуюп пакизлиғиниңлар билән ичиңлар һәртүрлүк һерислик вә рәзилликкә толғандур.
But the Master said to him: “You Pharisees do, it is true, clean the outside of the cup and of the plate, but inside you yourselves are filled with greed and wickedness.
40 Әй наданлар, тешини Яратқучи ичиниму яратқан әмәсму?!
Fools! did not the maker of the outside make the inside too?
41 Әнди өз ич-ичиңлардин хәйрхаһлиқ қилиңлар вә мана, һәммә нәрсә силәргә пакиз болиду.
Only give away what is in them in charity, and at once you have the whole clean.
42 Һалиңларға вай, әй Пәрисийләр! Чүнки силәр һәтта ялпуз билән сузапниң вә һәр хил дора-дәрманларниң ондин бирини өшрә қилип Худаға атайсиләр-ю, бирақ адаләт вә Худаниң муһәббитини һеч етиварға алмай кетиверисиләр. Дәрвәқә, авал мошу ишларни орундишиңлар керәк, андин шу ишларниму ада қилмай қоймаслиғиңлар керәк.
But alas for you Pharisees! You pay tithes on mint, rue, and herbs of all kinds, and pass over justice and love to God. These last you ought to have put into practice without neglecting the first.
43 Һалиңларға вай, әй пәрисийләр! Чүнки силәр синагогларда алдинқи орунларда олтиришқа, базарларда кишиләрниң силәргә болған [һөрмәтлик] саламлириға амрақсиләр.
Alas for you Pharisees! You delight to have the front seat in the Synagogues, and to be greeted in the markets with respect.
44 Силәргә вай! Чүнки силәр худди кишиләр кетиветип, үстигә дәссәп селипму сәзмәй өтүп кәткән гөрләргә охшайсиләр! — деди.
Alas for you! You are like unsuspected graves, over which men walk unawares.”
45 Тәврат әһлилиридин бири униңға: — Устаз, буларни ейтқиниң бизгиму һақарәт болди! — деди.
Here one of the Students of the Law interrupted him by saying: “Teacher, when you say this, you are insulting us also.”
46 У униңға мундақ җавап бәрди: — Силәргиму вай, әй Тәврат әһлилири! Чүнки силәр көтирәлмигидәк еғир жүкләрни адәмләрниң зиммисигә артип қойсиләр-ю, амма өзүңлар бу жүкләрни көтиришкә бирму бармиғиңларни тәккүзмәйсиләр!
But Jesus went on: “Alas for you, too, you Students of the Law! You load men with loads that are too heavy to carry, but do not, yourselves, touch them with one of your fingers.
47 Силәргә вай! Чүнки пәйғәмбәрләрниң қәбирлирини ясап келиватисиләр, лекин ата-бовилириңлар уларни өлтүрди.
Alas for you! You build the monuments of the Prophets whom your ancestors killed.
48 Шуниң билән силәр ата-бовилириңлар қилғанлириға рази болғанлиғиңларға гувалиқ берисиләр. Чүнки улар пәйғәмбәрләрни өлтүрди вә силәр уларниң қәбирлирини ясайсиләр.
You are actually witnesses to your ancestors’ acts and show your approval of them, because, while they killed the Prophets, you build tombs for them.
49 Бу сәвәптинму Худаниң даналиғи дәйдуки: «Мән уларға пәйғәмбәрләр вә расулларни әвәтимән вә булардин бәзилирини улар өлтүриду вә бәзилирини зиянкәшлик билән қоғливетиду».
That is why the Wisdom of God said — “I will send to them Prophets and Apostles,
50 Шуниң билән дуния апиридә болғандин буянқи барлиқ пәйғәмбәрләрниң төкүлгән қан қәризлири, йәни Һабилниң төкүлгән қенидин тартип таки [ибадәтханидики] қурбангаһ билән муқәддәс җай арилиғида қәтл қилинған [каһин] Зәкәрияниң төкүлгән қениғичә барлиқ қан қәризләр үчүн мошу дәвирдикиләрдин һесап елиниду. Мән силәргә бәрһәқ шуни ейтип қояйки, буларниң һәммиси мошу дәвирдин елинидиған болиду!
some of whom they will persecute and kill, in order that the ‘blood’ of all the prophets ‘that has been spilt’ since the creation of the world may be exacted from this generation —
From the blood of Abel down to the blood of Zechariah, who was slain between the altar and the House of God.” Yes, I tell you, it will be exacted from this generation.
52 Һалиңларға вай, әй Тәврат әһлилири! Чүнки һекмәт ғәзнисиниң ачқучини елип туруп, өзүңлар униң ичигә кирмидиңлар вә кирәй дегәнләрниму киргүзмидиңлар.
Alas for you Students of the Law! You have taken away the key of the door of Knowledge. You have not gone in yourselves and you have hindered those who try to go in.”
53 У шу йәрдин чиққандин кейин, Тәврат устазлири билән Пәрисийләр униң билән қаттиқ қаршилишип, униңға көп ишларни музакирилишишкә қистиди
When Jesus left the house, the Teachers of the Law and the Pharisees began to press him hard and question him closely upon many subjects,
54 вә униң үстидин шикайәт қилишқа сөзидин бирәр әйип тепивелишқа пайлап жүрәтти.
laying traps for him, so as to seize upon anything that he might say.
