Һекмәт топлиғучи 10
1 Худди өлүк чивинләр әттарниң әтирини сеситиветидиғандәк, азраққинә ахмақлиқ таразида даналиқ вә иззәт-һөрмәттинму еғир тохтайду.
Dead flies can make perfumed oil smell bad. Likewise a little foolishness outweighs great wisdom and honor.
2 Даналиқниң көңли оңға майил, ахмақниңки солға.
The mind of the wise person chooses the right side, but the mind of the fool goes left!
3 Ахмақ киши һәтта йолда меңиватқандиму, униң әқли кам болғачқа, у ахмақ екәнлигини һәммигә аян қилиду.
Just the way that fools walk down the road shows they have no sense, making clear to everyone their stupidity.
4 Һөкүмдарниң саңа аччиғи кәлсә, орнуңдин истепа бәрмә; чүнки тинич-сәвричанлиқ хата-сәһвәнликтин болған зор хапилиқни тиничлитиду.
If your superior gets angry with you, don't give up and leave. If you stay calm even bad mistakes can be resolved.
5 Қуяш астида яман бир ишни көрдумки, у һөкүмдардин чиққан бир хата иштур —
I also realized there's another evil here on earth: rulers make a big mistake
6 ахмақлар жуқури мәнсәптә, шуниң билән тәң байлар пәс орунда олтириду;
when they put fools in high positions, while those who are richly qualified are put in low positions.
7 мән қулларниң атқа мингәнлигини, әмирләрниң қуллардәк пиядә маңғанлиғини көрдум.
I've seen slaves riding on horseback, while princes walk on the ground like slaves.
8 Орини колиған киши униңға жиқилиши мүмкин; тамни бузған кишини илан чеқиши мүмкин;
If you dig a pit, you could fall in. If you knock down a wall, you could be bitten by a snake.
9 ташларни йөткигән киши таш тәрипидин ярилиниши мүмкин; отун яридиған киши хәвпкә учрайду.
If you quarry stone, you could be injured. If you split logs, you could be hurt.
10 Палта гал болса, бириси тиғини билимисә, палтини күчәп чепишқа тоғра келиду; бирақ даналиқ адәмни утуқ-мувәппәқийәткә ериштүриду.
If your ax is blunt and you don't sharpen it, you have to use a lot more force. Conclusion: being wise brings good results.
11 Илан ойнитилмай туруп, иланчини чақса, иланчиға немә пайда?
If the snake bites the snake charmer before it's charmed, there's no benefit to the snake charmer!
12 Дана кишиниң сөзлири шәпқәтликтур; бирақ ахмақниң ләвлири өзини жутиду.
Wise words are beneficial, but fools destroy themselves by what they say.
13 Сөзлириниң беши ахмақлиқ, айиғи рәзил тәлвиликтур;
Fools begin by saying foolish things, and end up talking evil nonsense.
14 амма ахмақ йәнила гәпни көпәйтиду. Бирақ һеч ким кәлгүсини билмәйду; униңдин кейинки ишларни ким униңға ейталисун?
Fools talk on and on, however no one knows what's going to happen, so who can say what the future holds?
15 Ахмақлар җапаси билән өзлирини упритиду; чүнки улар һәтта шәһәргә баридиған йолниму билмәйду.
Work makes fools so worn out they can't achieve anything.
16 И зимин, падишасиң бала болса, әмирлириң сәһәрдә зияпәт өткүзсә, һалиңға вай!
You're in trouble if the king of your country is young, and if your leaders are busy feasting from early morning.
17 И зимин, падишасиң мөтивәрниң оғли болса вә әмирлириң кәйп үчүн әмәс, бәлки өзини қувәтләш үчүн мувапиқ вақтида зияпәт өткүзсә, бу сениң бәхитиң!
You're fortunate if your king comes from a noble family, and your leaders feast at the proper time to give themselves energy, and not to get drunk.
18 Һорунлуқтин өйниң торуси ғулай дәп қалиду; қолларниң бошлуғидин өйдин ямғур өтиду.
Lazy people let their roofs collapse; idle people don't repair their leaky houses.
19 Зияпәт күлкә үчүн тәйярлинар, шарап һаятни хуш қилар; лекин пул һәммә ишни һәл қилар!
A good meal brings pleasure; wine makes life pleasant; money provides for all needs.
20 Падишаға ләнәт қилма, һәтта оюңдиму тиллима; һоҗраңдиму байларни тиллима; чүнки асмандики бир қуш авазиңни таритиду, бир қанат егиси бу ишни аян қилиду.
Don't talk badly about the king, not even in your thoughts. Don't talk badly about leaders, even in the privacy of your bedroom. A bird may hear what you say and fly away to tell them.
