Қанун шәрһи 4
1 — Әнди, и Исраил, мән силәргә үгитидиған мошу бәлгүлимиләргә һәм һөкүмләргә қулақ селиңлар; уларға әмәл қилсаңлар һаятлиқ таписиләр вә шундақла ата-бовилириңларниң Худаси Пәрвәрдигар силәргә тәқсим қилидиған зиминға кирип уни егиләйсиләр.
Акум, Исраеле, аскултэ леӂиле ши порунчиле пе каре вэ ынвэц сэ ле пэзиць. Ымплиници-ле, пентру ка сэ трэиць ши сэ интраць ын стэпыниря цэрий пе каре в-о дэ Домнул Думнезеул пэринцилор воштри.
2 Мән силәргә тапшуридиған Пәрвәрдигар Худайиңларниң мошу әмирлиригә әмәл қилишиңлар үчүн, мән силәргә әмир қилған сөзгә һеч немини қошмаңлар һәмдә униңдин һеч немини чиқиривәтмәңлар.
Сэ н-адэугаць нимик ла челе че вэ порунческ еу ши сэ ну скэдець нимик дин еле, чи сэ пэзиць порунчиле Домнулуй Думнезеулуй востру, аша кум ви ле дау еу.
3 Силәр өз көзлирңлар билән Пәрвәрдигарниң Баал-Пеорниң түпәйлидин қилған ишлирини көргәнсиләр; чүнки Баал-Пеорға әгәшкәнләрниң һәммисини Пәрвәрдигар Худайиңлар араңлардин йоқатти;
Аць вэзут ку окий воштри че а фэкут Домнул ку прилежул фаптей луй Баал-Пеор: Домнул Думнезеул тэу а нимичит дин мижлокул тэу пе тоць ачея каре се дусесерэ дупэ Баал-Пеор.
4 Лекин Пәрвәрдигар Худайиңларға чиң бағланғанлардин һәр бириңлар бүгүнгә қәдәр һаят туруватисиләр.
Яр вой, каре в-аць алипит де Домнул Думнезеул востру, сунтець тоць вий астэзь.
5 Мана, мән Пәрвәрдигар Худайим маңа әмир қилғандәк, кирип егиләйдиған зиминда турғанда уларға әмәл қилсун дәп силәргә бәлгүлимә һәм һөкүмләрни үгәттим.
Ятэ, в-ам ынвэцат леӂь ши порунчь, кум мь-а порунчит Домнул Думнезеул меу, ка сэ ле ымплиниць ын цара пе каре о вець луа ын стэпынире.
6 Силәр уларни чиң тутуп әмәл қилиңлар; чүнки шундақ қилсаңлар бу һөкүмләрниң һәммисини аңлиған хәлиқләрниң көз алдида силәрниң дана вә йорутулған бир хәлиқ екәнлигиңлар испатлиниду; улар дәрвәқә: «Бу улуқ әл дәрһәқиқәт дана һәм йорутулған бир хәлиқ екән» — дәйду.
Сэ ле пэзиць ши сэ ле ымплиниць, кэч ачаста ва фи ынцелепчуня ши причеперя воастрэ ынаинтя попоарелор, каре вор аузи ворбинду-се де тоате ачесте леӂь ши вор зиче: ‘Ачест ням маре есте ун попор ку тотул ынцелепт ши причепут!’
7 Чүнки Пәрвәрдигар Худайимизниң бизниң Униңға нида қилған һәр бир тиләклиримиздә бизгә йеқин турғинидәк, өзигә йеқин турған бир Худаси болған бизгә охшаш башқа бир улуқ әл барму?
Каре есте, ын адевэр, нямул ачела аша де маре ынкыт сэ фи авут пе думнезеий луй аша де апроапе кум авем ной пе Домнул Думнезеул ностру, орь де кыте орь Ыл кемэм?
8 Мән алдиңларға қойған мошу пүткүл қанундикидәк адил бәлгүлимиләр һәм һөкүмләргә егә болған силәрдәк башқа бир улуқ әл барму?
Ши каре есте нямул ачела аша де маре ынкыт сэ айбэ леӂь ши порунчь аша де дрепте кум есте тоатэ леӂя ачаста пе каре в-о пун астэзь ынаинте?
9 Өз көзүңлар билән көргән ишларни унтумаслиғиңлар, һәтта өмрүңларниң барлиқ күнлиридә қәлбиңлардин чиқармаслиғиңлар үчүн өзүңларға еһтият қилиңлар вә ихласлиқ билән қәлбиңларни [езиштин] сақлаңлар; шуниңдәк силәр көргиниңларни балилириңларға вә балилириңларниң балилириға йәткүзүңлар;
Нумай я сяма асупра та ши вегязэ ку луаре аминте асупра суфлетулуй тэу ын тоате зилеле веций тале, ка ну кумва сэ уйць лукруриле пе каре ци ле-ау вэзут окий ши сэ-ць ясэ дин инимэ; фэ-ле куноскуте копиилор тэй ши копиилор копиилор тэй.
10 Силәр Һорәб теғида Пәрвәрдигар Худайиңларниң алдида турған күни Пәрвәрдигар маңа: «Хәлиқни Мениң сөзлиримни аңлиши үчүн йенимға жиққин; шуниң билән улар сөзлиримни үгинип, йәр йүзидики барлиқ күнлиридә Мәндин әйминиду вә балилириға үгитиду» — дегән еди.
Аду-ць аминте де зиуа кынд те-ай ынфэцишат ынаинтя Домнулуй Думнезеулуй тэу, ла Хореб, кынд Домнул мь-а зис: ‘Стрынӂе попорул ла Мине! Кэч вряу сэ-й фак сэ аудэ кувинтеле Меле, ка сэ ынвеце сэ се тямэ де Мине тот тимпул кыт вор трэи пе пэмынт ши сэ ынвеце ши пе копиий лор сэ ле пэзяскэ.’
11 Силәр йеқин келип тағниң түвидә турдуңлар; бу тағниң оти асманларниң бағриғичә көйүп йәтти, һәмдә қараңғулуқ, булутлар вә сүр тағни қаплиди;
Вой в-аць апропият ши аць стат ла поалеле мунтелуй. Мунтеле ера апринс ши флэкэриле се ридикау пынэ ын инима черулуй. Ера ынтунерик, норь ши негурэ дясэ.
12 Пәрвәрдигар отниң оттурисидин силәргә сөз қилди; силәр сөзләрниң садасини аңлидиңлар, лекин һеч шәкилни көрмидиңлар; силәр пәқәт бир авазни аңлидиңлар.
Ши Домнул в-а ворбит дин мижлокул фокулуй; вой аць аузит сунетул кувинтелор Луй, дар н-аць вэзут ничун кип, чи аць аузит доар ун глас.
13 Вә У шу чағда силәргә әмир қилған әһдисини, йәни «он әмир»ни аян қилди вә уларни икки таш тахтай үстигә пүтти.
Ел Шь-а вестит легэмынтул Сэу, пе каре в-а порунчит сэ-л пэзиць, Челе Зече Порунчь, ши ле-а скрис пе доуэ табле де пятрэ.
14 Вә шу чағда Пәрвәрдигар маңа әмир қилип, силәр дәриядин өтүп егиләйдиған зиминда уларни уларға әмәл қилишиңлар үчүн силәргә бәлгүлимиләр һәм һөкүмләрни үгитишни тапилиди.
Ын время ачея, Домнул мь-а порунчит сэ вэ ынвэц леӂь ши порунчь, ка сэ ле ымплиниць ын цара пе каре о вець луа ын стэпынире.
15 Өзүңларға наһайити еһтият қилиңларки (чүнки Пәрвәрдигар Һорәб теғида от оттурисидин силәргә сөз қилғанда һеч қандақ шәкилни көрмигәнсиләр),
Фииндкэ н-аць вэзут ничун кип ын зиуа кынд в-а ворбит Домнул дин мижлокул фокулуй, ла Хореб, вегяць ку луаре аминте асупра суфлетелор воастре,
16 өзүңларни булғап, мәйли әркәк яки аял сүритидә, мәйли йәр йүзидики һәр қандақ һайван яки асманда учидиған һәр қандақ қуш болсун, мәйли йәр йүзидә һәр қандақ өмилигүчи һайван яки йәр астидики сулардики һәр қандақ белиқ болсун, уларниң сүритидә һеч қандақ шәкил-қияпәттики ойма бутни өзүңлар үчүн ясимаңлар,
ка ну кумва сэ вэ стрикаць ши сэ вэ фачець ун кип чоплит сау о ынфэцишаре а вреунуй идол, сау кипул вреунуй ом, сау кипул вреуней фемей,
сау кипул вреунуй добиток де пе пэмынт, сау кипул вреуней пэсэрь каре збоарэ ын черурь,
сау кипул вреунуй добиток каре се тырэште пе пэмынт, сау кипул вреунуй пеште каре трэеште ын апеле де дедесубтул пэмынтулуй.
19 яки шуниңдәк, бешиңларни көтирип асманларға қарап, қуяш, ай, юлтузлар, йәни пүткүл самави қошунни көрүп, көңлүңлар майил болуп уларға баш егип қуллуғиға кирмәңлар; чүнки Пәрвәрдигар Худайиңлар буларни пүткүл асман астидики барлиқ хәлиқләр үчүн орунлаштурған.
Вегязэ асупра суфлетулуй тэу, ка ну кумва, ридикынду-ць окий спре чер ши вэзынд соареле, луна ши стелеле, тоатэ оштиря черурилор, сэ фий тырыт сэ те ынкинь ынаинтя лор ши сэ ле служешть, кэч ачестя сунт лукрурь пе каре Домнул Думнезеул тэу ле-а фэкут ши ле-а ымпэрцит ка сэ служяскэ тутурор попоарелор, суб черул ынтрег.
20 Лекин силәрни болса Пәрвәрдигар Өз мираси болған бир хәлиқ болушуңлар үчүн «төмүр тавлаш хумдани»дин, йәни Мисирдин елип чиқти.
Дар пе вой, Домнул в-а луат ши в-а скос дин купторул де фер ал Еӂиптулуй, ка сэ-Й фиць ун попор пус деопарте, кум сунтець азь.
21 Лекин Пәрвәрдигар силәрниң вәҗәңлардин маңа ғәзәплинип, Пәрвәрдигар Худайиңлар силәргә мирас болуш үчүн ата қилидиған яхши зимин тоғрисида: — «Сән шу йәргә киришкә Иордан дәриясидин өтмәйсән» дәп қәсәм қилди.
Ши Домнул С-а мыният пе мине дин причина воастрэ ши а журат кэ еу ну вой трече Йорданул ши ну вой интра ын цара ачея бунэ пе каре ць-о дэ ка моштенире Домнул Думнезеул тэу.
22 Шуңа мән мошу зиминда өлүшүм муқәррәр; Иордан дәриясидин өтмәймән; бирақ силәр болсаңлар униңдин өтүп шу яхши зиминни егиләйсиләр.
Еу вой мури деч ын цара ачаста де аич, ну вой трече Йорданул, дар вой ыл вець трече ши вець стэпыни цара ачея бунэ.
23 Пәрвәрдигар Худайиңларниң силәр билән түзгән әһдисини унтумаслиғиңлар, шундақла өзүңлар үчүн Пәрвәрдигар Худайиңлар силәргә мәнъий қилған ойма бутни яки һәр қандақ нәрсиниң шәкил-қияпитини ясимаслиғиңлар үчүн өзүңларға һези болуңлар.
Вегяць асупра воастрэ, ка сэ ну даць уйтэрий легэмынтул пе каре л-а ынкеят ку вой Домнул Думнезеул востру ши сэ ну фачець вреун кип чоплит, нич врео ынфэцишаре оарекаре, пе каре те-а оприт Домнул Думнезеул тэу с-о фачь.
24 Чүнки Пәрвәрдигар Худайиңлар һәммини жутқучи бир от, вапасизлиққа һәсәт қилғучи бир Худадур.
Кэч Домнул Думнезеул тэу есте ун фок мистуитор, ун Думнезеу ӂелос.
25 Силәр пәрзәнтләр, пәрзәнтиңларниң пәрзәнтлирини көрүп, зиминда узақ вақит турғандин кейин, бир хил шәкил-қияпәттә болған ойма бутни ясиған, шуниңдәк Пәрвәрдигар Худайиңларни рәнҗитип униң нәзиридә рәзил болғанни қилип өзүңларни булғиған болсаңлар,
Кынд вей авя копий ши копий дин копиий тэй ши вей фи де мултэ време ын царэ, дакэ вэ вець стрика, дакэ вэ вець фаче кипурь чоплите, ынфэцишэрь але вреунуй лукру, дакэ вець фаче че есте рэу ынаинтя Домнулуй Думнезеулуй востру, ка сэ-Л мынияць,
26 мән асман-зиминни үстүңларға гувачи болушқа чақиримән, силәр Иордан дәриясидин өтүп, егиләйдиған шу зиминдин тезла пүтүнләй йоқ қилинисиләр; силәрниң униңда яшиған күнлириңлар узун болмайду, силәр бәлки униңдин пүтүнләй йоқ қилинисиләр.
яу астэзь марторь ымпотрива воастрэ черул ши пэмынтул кэ вець пери де о моарте репеде дин цара пе каре о вець луа ын стэпынире динколо де Йордан ши ну вець авя зиле мулте ын еа, кэч вець фи нимичиць де тот.
27 Пәрвәрдигар силәрни барлиқ хәлиқләр арисиға тарқитиду, Пәрвәрдигарниң силәрни һайдиши билән силәр шу әлләр арисида кичик бир қалдуқ болисиләр.
Домнул вэ ва ымпрэштия принтре попоаре ши ну вець рэмыне декыт ун мик нумэр ын мижлокул нямурилор унде вэ ва дуче Домнул.
28 Силәр шу йәрләрдә туруп яғачтин яки таштин ясалған, нә көрәлмәйдиған, нә аңлалмайдиған, нә йемәйдиған, нә пуралмайдиған, пәқәт инсанниң қолиниң ясиғини болған илаһларниң қуллуғида болисиләр.
Ши аколо вець служи унор думнезей каре сунт о лукраре фэкутэ де мынь оменешть, де лемн ши де пятрэ, каре ну пот нич сэ вадэ, нич сэ аудэ, нич сэ мэнынче, нич сэ мироасе.
29 Силәр шу йәрләрдә Пәрвәрдигар Худайиңларни издәйсиләр; пүтүн қәлбиңлар вә пүтүн җениңлар билән уни издисәңлар, уни таписиләр.
Ши, дакэ де аколо вей кэута пе Домнул Думнезеул тэу, Ыл вей гэси, дакэ-Л вей кэута дин тоатэ инима та ши дин тот суфлетул тэу.
30 Силәр еғир азап-оқубәт тартқиниңларда, бу ишларниң һәммиси бешиңларға чүшкәндә, силәр Пәрвәрдигар Худайиңларға йенип келисиләр вә униң авазиға қулақ салисиләр.
Ши дупэ че ци се вор ынтымпла тоате ачесте лукрурь ын стрымтораря та, ын зилеле де пе урмэ, те вей ынтоарче ла Домнул Думнезеул тэу ши вей аскулта гласул Луй,
31 Чүнки Пәрвәрдигар Худайиңлар рәһимдил бир Худадур; У силәрни ташливәтмәйду, нә һалак қилмайду, нә ата-бовилириңлар билән қәсәм ичип түзгән әһдисини һеч унтумайду.
кэч Домнул Думнезеул тэу есте ун Думнезеу плин де ындураре, каре ну те ва пэрэси ши ну те ва нимичи; Ел ну ва уйта легэмынтул пе каре л-а ынкеят прин журэмынт ку пэринций тэй.
32 Әнди, силәрдин илгири, Худа инсанни йәр йүзидә яратқан күнидин тартип өткән күнләр тоғрилиқ сүрүштә қилиңлар, шундақла асманларниң бир четидин йәнә бир четигичә сүрүштә қилиңларки, мошуниңға охшаш улуқ бир иш болуп баққанму? Униңға охшаш бир ишни аңлап баққанму?
Ынтрябэ времуриле стрэвекь, каре ау фост ынаинтя та, дин зиуа кынд а фэкут Думнезеу пе ом пе пэмынт, ши черчетязэ де ла о марӂине а черулуй ла чялалтэ: а фост вреодатэ врео ынтымпларе аша де маре ши с-а аузит вреодатэ аша чева?
33 Силәргә охшаш, Худаниң от ичидин чиққан авазини аңлап тирик қалған башқа бир хәлиқ барму?
А фост вреодатэ вреун попор каре сэ фи аузит гласул луй Думнезеу ворбинд дин мижлокул фокулуй, кум л-ай аузит ту, ши сэ фи рэмас виу?
34 Пәрвәрдигар Худайиңлар көз алдиңларда силәр үчүн Мисир зиминида қилғанлиридәк, қийин синақлар билән, мөҗизилик аламәтләр билән, карамәтләр билән, уруш билән, күчлүк қол һәм узитилған биләк билән вә дәһшәтлик вәһимиләр билән силәрдин башқа бир хәлиқни ят бир әлниң арисидин чиқирип Өзигә хас қилиш үчүн келип урунуп баққанму?
А фост вреодатэ вреун думнезеу каре сэ фи кэутат сэ я ун ням дин мижлокул алтуй ням, прин ынчеркэрь, семне, минунь ши лупте, ку мынэ таре ши брац ынтинс, ши ку минунь ынфрикошате, кум а фэкут ку вой Домнул Думнезеул востру, ын Еӂипт ши суб окий воштри?
35 Пәрвәрдигарла Худадур, униңдин башқа бириси йоқтур, дәп билишиңлар үчүн силәр бу [улуғ] ишларни көрүшкә муйәссәр қилинғансиләр.
Нумай ту ай фост мартор ла ачесте лукрурь, ка сэ куношть кэ нумай Домнул есте Думнезеу ши кэ ну есте алт Думнезеу афарэ де Ел.
36 Силәргә тәлим бериш үчүн У асманлардин силәргә Өз авазини аңлатти; У йәр йүзидә Өзиниң улуқ отини көрсәтти; силәр шу отниң оттурисидинму униң авазини аңлидиңлар.
Дин чер, те-а фэкут сэ аузь гласул Луй, ка сэ те ынвеце; ши, пе пэмынт, те-а фэкут сэ везь фокул Луй чел маре ши ай аузит кувинтеле Луй дин мижлокул фокулуй.
37 Униң үстигә, ата-бовилириңларға бағлиған муһәббити түпәйлидин һәмдә уларниң кейинки әвлатлирини таллиғанлиғи үчүн, У силәрни Мисирдин шәхсән Өзи зор қудрити билән қутқузуп чиқарди;
Ел а юбит пе пэринций тэй ши де ачея а алес сэмынца лор дупэ ей; Ел Ынсушь те-а скос дин Еӂипт, прин путеря Луй чя маре.
38 У шуниңдәк силәрниң алдиңлардин өзүңлардин көп вә күчлүк болған әлләрни зиминидин һайдап, силәрни униңға киргүзүп, уни бүгүнки күндикидәк силәргә мирас қилиш үчүнму шундақ қилғандур.
Ел а изгонит динаинтя та нямурь май марь ла нумэр ши май тарь декыт тине, ка сэ те дукэ ын цара лор ши сэ ць-о дя ын стэпынире, кум везь азь.
39 Шуңа бүгүн шуни билип қоюңларки вә көңлүңларни шуниңға бөлүңларки, Пәрвәрдигар жуқуридики асманларда болсун, астидики йәр-зиминда болсун Худадур; Униңдин башқа һеч бири йоқтур.
Сэ штий дар ын зиуа ачаста ши пуне-ць ын инимэ кэ нумай Домнул есте Думнезеу, сус ын чер ши жос пе пэмынт, ши кэ ну есте алт Думнезеу афарэ де Ел.
40 Шуниңдәк силәрниң вә кейинки балилар-әвлатлириңларниң әһвали яхши болуш үчүн, Пәрвәрдигар Худайиңлар силәргә ата қилидиған зиминда күнлириңларни узун, һәтта мәңгүлүк қилиш үчүн мән бүгүнки күндә силәргә тапилаватқан Униң бәлгүлимилири вә әмирлирини тутуңлар».
Пэзеште дар леӂиле ши порунчиле Луй, пе каре ци ле дау азь, ка сэ фий феричит, ту ши копиий тэй дупэ тине, ши сэ ай зиле мулте ын цара пе каре ць-о дэ Домнул Думнезеул тэу пе вечие.”
41 Андин Муса Иордан дәриясиниң шәрқий тәрипидә үч шәһәрни айрип бекитти;
Атунч, Мойсе а алес трей четэць динкоаче де Йордан, ла рэсэрит,
42 мәхсити, һеч қандақ өч-адавити болмай, тәсадипий хошнисини өлтүрүп қойса, өлтүргән киши шу йәрләргә, йәни шу шәһәрләрдин биригә қечип берип аман-есән қелиштин ибарәт еди.
пентру ка сэ служяскэ де скэпаре учигашулуй каре ар фи оморыт фэрэ вое пе апроапеле луй, фэрэ сэ-й фи фост врэжмаш май динаинте, ши сэ-шь поатэ скэпа астфел вяца, фуӂинд ынтр-уна дин ачесте четэць.
43 Бу шәһәрләр болса: — Рубәнләрниң зиминидин чөл-баявандики Бәзәр, Гадларниң зиминидин Гилеадтики Рамот, Манассәһләрниң зиминидин Башандики Голандин ибарәт еди.
Ачесте четэць ерау: Бецер, ын пустиу, ын кымпие, ла рубениць; Рамот, ын Галаад, ла гадиць, ши Голан, ын Басан, ла манасиць.
44 Муса Исраилларниң алдиға қойған қанун мана төвәндикидәк: —
Ачаста есте леӂя пе каре а дат-о Мойсе копиилор луй Исраел.
45 (булар болса Исраиллар Мисирдин чиққанда Муса [пәйғәмбәр] уларға җакалиған агаһ-гувалар, бәлгүлимиләр һәм һөкүмләрдур;
Ятэ ынвэцэтуриле, леӂиле ши порунчиле пе каре ле-а дат Мойсе копиилор луй Исраел, дупэ еширя лор дин Еӂипт.
46 Муса вә Исраиллар Мисирдин чиққанда Аморийларниң Һәшбон шәһиридә турушлуқ падишаси Сиһонни өлтүргән еди; Муса бу әмирләрни Сиһонниң зиминида, Иордан дәриясиниң шәриқ тәрипидә, Бәйт-Пеорниң удулидики вадида Исраилларға җакалиған.
Ачаста ера динкоаче де Йордан, ын вале, фацэ ын фацэ ку Бет-Пеор, ын цара луй Сихон, ымпэратул аморицилор, каре локуя ла Хесбон ши каре а фост бэтут де Мойсе ши копиий луй Исраел дупэ еширя лор дин Еӂипт.
47 Шу чағда Исраиллар [Сиһонниң] вә Башанниң падишаси Огниң зиминини, йәни Иордан дәриясиниң күн петиш тәрипидики Аморийларниң икки падишасиниң зимининиму егилигән еди;
Ей ау пус мына пе цара луй ши пе цара луй Ог, ымпэратул Басанулуй. Ачешть дой ымпэраць ай аморицилор ерау динкоаче де Йордан, ла рэсэрит.
48 уларниң зимини Арнон дәриясиниң қирғиқидики Ароәрдин тартип Сион (йәни Һәрмон) теғиғичә,
Цинутул лор се ынтиндя де ла Ароер, каре есте пе малуриле пырыулуй Арнон, пынэ ла мунтеле Сионулуй, каре есте Хермонул,
49 шундақла Иордан дәриясиниң шәриқ тәрипидики пүткүл Арабаһ түзләңлиги вә Писгаһ теғиниң бағриға җайлашқан «Түзләңликтики деңиз»ғичә еди).
ши куприндя тоатэ кымпия де динкоаче де Йордан, ла рэсэрит, пынэ ла маря кымпией, суб поалеле мунтелуй Писга.
