Қанун шәрһи 22
1 Сән қериндишиңниң калиси я қойи езип кәткинини көрсәң, чатиқиң болмай жүрмә; қандақла болмисун, уни қериндишиңниң қешиға йәткүзүп бәр.
“If you see some Israeli’s ox or sheep that has strayed away, do not act as though you did not see it. Take it back [to its owner].
2 Әгәрдә қериндишиң саңа йеқин олтармиса вә яки егисини тонумисаң, шу һайванни өз өйүңгә елип келип, қериндишиң уни издәп кәлгичә өзүң сақлап андин униңға тапшуруп бәргин.
But if the owner does not live near you, or if you do not know who the owner is, take the animal to your house. [It can stay with you] until the owner comes, searching for it. Then you must give the animal to him.
3 Сән охшашла униң жүткән ешиги яки кийимлириниму шундақ қил; шундақла қериндишиңниң һәр қандақ жүткән нәрсисини тепивалсаң, униму шундақ қилғин; сән өзүңни бу иштин қачурмиғин.
You must do the same thing if you see a donkey, or a piece of clothing, or anything else that someone has lost. Do not refuse to do what you should do.
4 Әгәр қериндишиңниң ешиги яки калисиниң йолда жиқилип чүшкинини көрсәң, сән бу әһвалдин өзүңни қачурмиғин; қериндишиңға ярдәмлишип улиғини тартип турғузғин.
“And if you see a fellow Israeli’s donkey or cow that has fallen down on the road, do not act as though you did not see it. Help the owner to lift the animal up [so that it can stand on its feet again].
5 Аял киши болса әрләрниң кийимини киймисун; шуниңға охшашла әр киши аял кишиниң кийимини киймисун; чүнки кимки шундақ қилса, Пәрвәрдигар Худайиңниң алдида жиркиничлик болиду.
“Women must not wear men’s clothes, and men must not wear women’s clothes. Yahweh our God hates people who do things like that.
6 Әгәр сән йолда кетиветип, бир дәрәқтә яки йәрдә балилири яки тухумлири болған қушниң угисиға учрисаң, аниси тухум яки балилирини бесип ятқан болса, ана-балилирини бирақла алмиғин;
“If you happen to find a bird’s nest in a tree or on the ground, and the mother bird is sitting in the nest on its eggs or with the baby birds, do not take the mother bird [and kill it].
7 һеч болмиғанда сән анисини қоюветип, балилиринила алсаң болиду; шундақ қилсаң саңа яхши болуп узун өмүр көрисән.
You are permitted to take the baby birds, but you must allow the mother bird to fly away. Do this in order that things will go well for you and that you will live for a long time.
8 Йеңи бир өй салсаң, өгүзүңгә бир тосма там ясиғин; болмиса бириси униңдин жиқилип чүшсә, өзүңгә қан төкүлүш гунайини кәлтүрүшүң мүмкин.
“If you build a new house, you must put a (railing/low wall) around the edge of the roof. If you do that, and if someone falls off the roof [and dies], (you will not be guilty of causing that person to die/his death [MTY] will not be your fault).
9 Өз үзүмзарлиғиңға икки хил уруқ чачмиғин; болмиса териғиниңниң һәммиси вә үзүмзарлиқниң мәһсулатлири булғанған һесаплиниду.
“Do not plant any crop in the area where your grapevines are growing. If you do, you are not allowed to harvest the crops that you have planted or to harvest the grapes [to make wine from them].
10 Сән кала билән ешәкни биргә қошуп йәр һайдимиғин.
“Do not hitch together an ox and a donkey [for plowing your fields].
11 Жуң вә канаптин ибарәт икки хил жиптин тоқолған кийимни киймигин.
“Do not wear clothing that is made by weaving together (wool and linen/two different kinds of thread).
12 Сән йепинған тонуңниң төрт бүҗигигә пөпүк қойғин.
“[Twist threads together to] make tassels and sew/fasten them on the four bottom corners of your cloak.
13 Әгәр бири хотун елип униңға йеқинчилиқ қилғандин кейин униңға өч болуп,
“Suppose a man marries a young woman and has sex with her and later decides that he does not want her any more,
14 Униң яман гепини қилип, униңға бәтнам чаплап, әрз қилип: «Мән бу хотунни алдим, лекин униңға йеқинчилиқ қилсам униң қиз әмәслигини билдим» десә,
and he says false things about her, and claims that she was not a virgin when he married her.
15 ундақта қизниң ата-аниси қизниң паклиқ испатини елип шәһәр дәрвазисида олтарған шәһәрниң ақсақаллириға кәлтүрсун,
If that happens, the young woman’s parents must take the sheet that was on the bed when that man and their daughter were married, which still has bloodstains on it, and show it to the elders of the city at the (gate of/central meeting place in) the city.
16 андин қизниң атиси ақсақалларға сөз қилип: «Мән қизимни бу кишигә хотунлуққа бәрдим, лекин у униңға өч болуп қалди;
Then the father of the young woman must say to the elders, ‘I gave my daughter to this man to be his wife. But now he says that he doesn’t want her any more.
17 вә мана, у униң яман гепини қилип, бәтнам чаплап әрз қилип: «Қизиңниң қиз әмәслигини билдим» дәйду. Бирақ мана қизимниң паклиқ испати!» дәп, испат рәхтни ақсақалларниң алдида йейип қойсун.
And he has falsely said that she was not a virgin when he married her. But look! Here is what proves that my daughter was a virgin! Look at the bloodstains on the sheet where they slept the night that they were married!’ And he will show the sheet to the elders.
18 У вақитта шәһәрниң ақсақаллири ерини тутуп униңға таяқ-тәрбийә берип,
Then the elders of that city must take that man and whip him.
19 Исраилдики бир пак қизниң яман гепини қилип, униңға бәтнам чаплидиң дәп, йүз шәкәл күмүч төләтсун; андин улар пулни қизниң атисиға бәрсун дәп бекитсун. Амма қиз болса шу кишиниң хотуни болуп туривериши керәк; әр пүтүн өмридә уни қоюп бәрсә болмайду.
They shall require that he pay a fine of 100 pieces of silver and give the money to the father of the young woman, because the man caused an Israeli young woman to be disgraced. Also, that woman must continue to live with him; she is his wife. He is not allowed to divorce her during the rest of his life.
20 Лекин бу сөз раст чиқип, қизниң паклиқ испати болмиса,
“But if what the man said is true, and there is nothing to prove that she was a virgin when he married her,
21 қизни атисиниң өйиниң дәрвазиси алдиға апарсун вә атисиниң өйидә бузуқлуқ қилип Исраилниң ичидә шәрмәндилик қилғанлиғи үчүн униң шәһириниң адәмлири шу йәрдә уни чалма-кесәк қилип өлтүрсун. Шундақ қилғиниңларда силәр өзүңлардин рәзилликни чиқириветисиләр.
they must take that young woman to the door of her father’s house. Then the men of that city must execute her by throwing stones at her. They must do that because she has done something in Israel that is very disgraceful, by having sex with some man [while she was still living] in her father’s house. By executing her like that, you will get rid of this evil practice among you.
22 Әгәр бириси ери бар хотун билән зина қилип тутулуп қалса, зина қилишқан әр-хотун иккилиси өлтүрүлсун. Шундақ қилғанда Исраилниң ичидин рәзилликни чиқириветисиләр.
“If a man is caught while he is having sex with another man’s wife, both of them must be executed. By doing that, you will get rid of this evil practice in Israel.
23 Әгәр бириси шәһәрдә бирәв билән вәдилишип қойған бир қизни учритип, униң билән биллә болса,
“Suppose in some town a man sees a young woman who is engaged/promised to be married to another man, and he is caught having sex with [EUP] her.
24 иккилисини шәһәрниң дәрвазисиға елип чиқип чалма-кесәк қилип өлтүрүңлар; қиз болса шәһәрдә туруп вақиримиғини үчүн, әр болса башқисиниң вәдиләшкән қизи билән ятқини үчүн өлтүрүлсун. Шундақ қилип, силәр өзүңлардин рәзилликни чиқириветисиләр.
You must take both of them to the (gate of/central meeting place in) that town. There you must execute them both by throwing stones at them. You must execute the young woman because she did not shout for help even though she was in the town. And the man must be executed because he had sex [EUP] with someone who was already engaged/promised to be married. By doing that, you will get rid of this evil practice among you.
25 Әгәр әр киши башқиси билән вәдиләшкән қизни далада учритип, уни тутувелип униң билән ятса, пәқәт қиз билән ятқан әр киши өлтүрүлсун.
“But suppose out in the open countryside a man meets a young woman who is engaged/promised to be married, and he rapes her. If that happens, only that man must be executed.
26 Қизға болса, һеч немә қилмаңлар, чүнки қизниң өзидә өлүмгә лайиқ һеч гуна йоқ. Бу иш болса бириси хошнисиға һуҗум қилип уни өлтүрвәткәнгә охшаш иштур.
You must not punish the young woman, because she did not do anything for which she deserves to be executed. This case is like when one man attacks another man [in the countryside] and murders him,
27 Чүнки у башқисиға вәдиләшкән қизни далада тутувалғанда, қиз товлиған болсиму уни қутқузғидәк киши тепилмиған.
because the man who raped her saw her when she was in the open countryside, and even though she called out for help, there was no one there who could rescue her.
28 Әгәр бириси бирәр әр билән вәдиләшмигән қизни тутувелип, униң билән йетип һәр иккиси тутулса,
“If a man rapes a young woman who is not engaged/promised to be married, if someone sees him while he is doing that,
29 қиз билән ятқан адәм қизға йеқинчилиқ қилип хар қилғини үчүн қизниң атисиға әллик шәкәл күмүч бериши керәк; андин қизни өзигә хотун қилип елиши керәк; у пүткүл өмридә уни қоюп бәрсә болмайду.
that man must pay 50 pieces of silver to the young woman’s father, and he must marry her, because he forced her to have sex with him. He is not allowed to divorce her for the rest of his life.
30 Һеч ким атисиниң хотунини алмаслиғи керәк, атисиниң йотқинини ачмаслиғи керәк.
“man must not disgrace his father by having sex with any of his father’s wives.”
