< ماركۇس 12 >
| ئاندىن، ئۇ ئۇلارغا تەمسىللەر بىلەن سۆزلەشكە باشلىدى: ــ بىر كىشى بىر ئۈزۈمزارلىق بەرپا قىلىپ، ئەتراپىنى چىتلاپتۇ؛ ئۇ بىر شاراب كۆلچىكى قېزىپتۇ ۋە بىر كۆزەت مۇنارىنى ياساپتۇ. ئاندىن ئۇ ئۈزۈمزارلىقنى باغۋەنلەرگە ئىجارىگە بېرىپ، ئۆزى ياقا يۇرتقا كېتىپتۇ. | 1 |
Then Jesus told [those Jewish leaders] a parable. [He wanted to show what God would do to those who rejected the former prophets and himself. He said], “A certain man planted a vineyard. He built a fence around it [in order to protect it]. He made a stone tank [to collect the juice that] they would press [out of the grapes]. He also built a tower [for someone to sit in to guard his vineyard]. Then he leased the vineyard to some men to care for it and [to] give him some of the [grapes] in return. Then he went away to another country.
| ئۈزۈم پەسلى كەلگەندە، باغۋەنلەردىن ئۈزۈمزارلىقتىكى مېۋىلەردىن [تېگىشلىكىنى] ئەكېلىش ئۈچۈن بىر قۇلىنى ئۇلارنىڭ يېنىغا ئەۋەتىپتۇ. | 2 |
When the time came to harvest the [grapes], he sent a servant to the men [who were taking care of the vineyard] in order to receive from them his share of the grapes that the vineyard had produced.
| لېكىن ئۇلار ئۇنى تۇتۇۋېلىپ دۇمبالاپ، قۇرۇق قول قايتۇرۇپتۇ. | 3 |
But [after the servant arrived], they grabbed him and beat him, and they did not give him any fruit. Then they sent him away.
| خوجايىن يەنە بىر قۇلنى ئۇلارنىڭ يېنىغا ئەۋەتىپتۇ. ئۇنى بولسا ئۇلار چالما-كېسەك قىلىپ، باش-كۆزىنى يېرىپ، ھاقارەتلەپ قايتۇرۇپتۇ. | 4 |
Later the one who owned the vineyard sent another servant to them. But they beat that one on his head, and they insulted him.
| خوجايىن يەنە بىرسىنى ئەۋەتىپتۇ. لېكىن ئۇنى ئۇلار ئۆلتۈرۈپتۇ. يەنە تولا قۇللارنى ئەۋەتىپتۇ، لېكىن ئۇلار بەزىلىرىنى دۇمبالاپ، بەزىلىرىنى ئۆلتۈرۈپتۇ. | 5 |
Later he sent another servant. That man they killed. They mistreated many other servants [whom he sent]. Some they beat and some they killed.
| خوجايىننىڭ يېنىدا پەقەت ئۇنىڭ سۆيۈملۈك بىر ئوغلىلا قالغاچقا، ئۇلار ئوغلۇمنىغۇ ھۆرمەت قىلار دەپ، ئۇ ئۇنى ئەڭ ئاخىرى بولۇپ باغۋەنلەرنىڭ يېنىغا ئەۋەتىپتۇ. | 6 |
The man still had one other [person with him]. It was his son. He loved him very much. So, finally he sent his son to them because he thought that they would respect him [and give him some of the grapes].
| لېكىن شۇ باغۋەنلەر ئۆزئارا: «بۇ بولسا مىراسخور؛ كېلىڭلار، ئۇنى ئۆلتۈرۈۋېتەيلى، شۇنىڭ بىلەن مىراسى بىزنىڭكى بولىدۇ!» دېيىشىپتۇ. | 7 |
But [when they saw his son coming], those men who were looking after the vineyard said to each other, ‘Look! Here comes the man who will some day inherit the vineyard! So let’s kill him in order that this vineyard will be ours!’
| شۇڭا ئۇلار ئۇنى تۇتۇپ ئۆلتۈرۈپ، ئۈزۈمزارلىقنىڭ سىرتىغا تاشلىۋېتىپتۇ. | 8 |
They seized him and killed him. Then they threw his body outside the vineyard.
| ئەمدى ئۈزۈمزارلىقنىڭ خوجايىنى قانداق قىلىدۇ؟ ئۇ ئۆزى كېلىپ باغۋەنلەرنى ئۆلتۈرىدۇ ۋە ئۈزۈمزارلىقنى باشقىلارغا بېرىدۇ. | 9 |
So (do you know what the man who owns the vineyard will do?/I will tell you what the man who owns the vineyard will do [RHQ]). He will come, and he will kill those evil men who were taking care of his vineyard. Then he will arrange for other people to take care of it.
| ئەمدى سىلەر مۇقەددەس يازمىلاردىن مۇنۇ ئايەتنى ئوقۇپ باقمىغانمۇسىلەر؟ ــ «تامچىلار تاشلىۋەتكەن تاش بولسا، بۇرجەك تېشى بولۇپ تىكلەندى. | 10 |
[Now think carefully about these words], which you have read [in] the Scriptures: The men who were building the building rejected one stone. But others [put that same stone in its proper place, and] it has become the most important stone in the building [MET]!
| بۇ ئىش پەرۋەردىگاردىندۇر، بۇ كۆزىمىز ئالدىدا كارامەت بىر ئىشتۇر» | 11 |
The Lord has done this, and we marvel as we look at it.”
| ئۇلار ئۇنىڭ بۇ تەمسىلنى ئۆزلىرىگە قارىتىپ ئېيتقانلىقىنى چۈشەندى؛ شۇڭا ئۇلار ئۇنى تۇتۇش يولىنى ئىزدەشتى؛ ھالبۇكى، خالايىقتىن قورقۇشۇپ، ئۇنى تاشلاپ كېتىپ قالدى. | 12 |
Then [the Jewish leaders] realized that he was accusing them when he told this story [about what those wicked people did]. So they wanted to seize him. But they were afraid of what the crowds [would do if they did that]. So they left him and went away.
| شۇنىڭدىن كېيىن، ئۇلار بىرنەچچە پەرىسىي ۋە ھېرودنىڭ تەرەپدارلىرىنى ئۇنى ئۆز سۆزى بىلەن قىلتاققا چۈشۈرۈش مەقسىتىدە ئۇنىڭ ئالدىغا ئەۋەتتى. | 13 |
The [Jewish leaders] sent to [Jesus] some Pharisees [who thought that the Jews should pay only the tax that their own Jewish authorities required people to pay]. They also sent some members of the party that supported Herod [Antipas and the Roman government]. They wanted to make Jesus say something wrong [that would make one of those groups very angry with him].
| ئۇلار كېلىپ ئۇنىڭغا: ــ ئۇستاز، سىلىنى سەمىمىي ئادەم، ئادەملەرگە قەتئىي يۈز-خاتىرە قىلمايدۇ، ھېچكىمگە يان باسمايدۇ، بەلكى كىشىلەرگە خۇدانىڭ يولىنى سادىقلىق بىلەن ئۆگىتىپ كېلىۋاتىدۇ، دەپ بىلىمىز. [سىلىچە]، [رىم ئىمپېراتورى] قەيسەرگە باج-سېلىق تاپشۇرۇش تەۋرات قانۇنىغا ئۇيغۇنمۇ-يوق؟ | 14 |
After they arrived, they said to him [deceivingly], “Teacher, we know that you [teach] the truth. We also know that you are not concerned about [what] people [say about you, even if an important person does not like what you say]. Instead, you teach truthfully what God wants [us to do]. So [tell us what you think about this matter: ] Is it right that we pay taxes to the Roman government, or not [MTY]? Should we pay the taxes, or should we not pay them?”
| زادى باج تاپشۇرامدۇق-تاپشۇرمامدۇق؟ ــ دېيىشتى. لېكىن ئۇ ئۇلارنىڭ ساختىپەزلىكىنى بىلىپ ئۇلارغا: ــ نېمىشقا مېنى سىنىماقچىسىلەر؟ ماڭا بىر «دىنار» پۇلنى ئەكېلىڭلار، مەن كۆرۈپ باقاي، ــ دېدى. | 15 |
Jesus knew that they did not really want to know [what God wanted them to do]. So he said to them, “(I [know that] you are [just] trying to make me say something wrong for which you can arrest me./Why are you [just] trying to make me say something wrong for which you can arrest me?) [RHQ] [But I will answer your question anyway]. Bring me a coin so that I might [ask you something after] I look at it.”
| ئۇلار پۇلنى ئېلىپ كەلدى، ئۇ ئۇلاردىن: ــ بۇنىڭ ئۈستىدىكى سۈرەت ۋە نام-ئىسىم كىمنىڭ؟ ــ دەپ سورىدى. ــ قەيسەرنىڭ، ــ دېيىشتى ئۇلار. | 16 |
After they brought him a coin, he asked them, “Whose picture is [on] this [coin]? And [whose] name [is on it]?” They replied, “It is a picture and the name of Caesar, [the man who rules the Roman government].”
| ئەيسا ئۇلارغا جاۋابەن: ــ [ئۇنداق بولسا]، قەيسەرنىڭ ھەققىنى قەيسەرگە، خۇدانىڭ ھەققىنى خۇداغا تاپشۇرۇڭلار، ــ دېدى. شۇنىڭ بىلەن ئۇلار ئۇنىڭغا ئىنتايىن ھەيران قېلىشتى. | 17 |
Then Jesus said to them, “[That is correct, so] give to the government [MTY] what they [require], and give to God what he [requires].” They were [frustrated at his answer but] amazed at what he said, [because they were not able to accuse him of anything because of what he said].
| ئاندىن «ئۆلگەنلەر تىرىلمەيدۇ» دەيدىغان سادۇقىيلار ئۇنىڭ ئالدىغا كېلىپ قىستاپ سوئال قويدى: | 18 |
[Men who belong to the] Sadducee [sect] deny that people become alive again after they die. [In order to discredit] Jesus [by ridiculing the idea that people will live again, some of] them came to him and asked him,
| ــ ئۇستاز، مۇسا [پەيغەمبەر] تەۋراتتا بىزگە: «بىر كىشى ئۆلۈپ كېتىپ، ئايالى تۇل قېلىپ، پەرزەنت كۆرمىگەن بولسا، ئۇنىڭ ئاكا ياكى ئىنىسى تۇل قالغان يەڭگىسىنى ئەمرىگە ئېلىپ، قېرىندىشى ئۈچۈن نەسىل قالدۇرۇشى لازىم» دەپ يازغان. | 19 |
“Teacher, Moses wrote for us [Jews] that if a man who has no children dies, his brother should marry the dead man’s widow. [Then if those two bear children, everyone will consider that those children are the] children of the man who died, [and in that way the dead man will continue to have descendants].
| بۇرۇن يەتتە ئاكا-ئۇكا بار ئىدى. چوڭى ئۆيلىنىپ پەرزەنت قالدۇرمايلا ئۆلدى. | 20 |
[So here is an example]. There were seven boys [in one family]. The oldest one married [a woman], but [he and his wife] did not bear any children. Then he [later] died.
| ئىككىنچى قېرىندىشى يەڭگىسىنى ئەمرىگە ئېلىپ، ئۇمۇ پەرزەنت كۆرمەي ئۆلدى. ئۈچىنچىسىنىڭ ئەھۋالىمۇ ئۇنىڭكىگە ئوخشاش بولدى. | 21 |
The second [brother followed this law and] married that woman and he, too, did not bear any children. Then he [later] died. The third [brother did] like [his other brothers did. But he also did not bear any children, and later died].
| شۇ تەرىقىدە يەتتىسى ئوخشاشلا ئۇنى ئېلىپ پەرزەنت كۆرمەي كەتتى. ئاخىردا، ئۇ ئايالمۇ ئالەمدىن ئۆتتى. | 22 |
Eventually all seven [brothers married that woman, one by one], but they had no children, and one by one they died. Afterwards the woman died, too.
| ئەمدى تىرىلىش كۈنىدە ئۇلار تىرىلگەندە، بۇ ئايال قايسىسىنىڭ ئايالى بولىدۇ؟ چۈنكى يەتتىسىنىڭ ھەممىسى ئۇنى خوتۇنلۇققا ئالغان-دە! ــ دېيىشتى. | 23 |
Therefore, [if it were true what some people say, that people will become alive again after they die], whose wife do you think that woman will be when people become alive again? ([Keep in mind that] she was married to all seven [brothers]!/She was married to all seven [brothers, so how can anyone decide] [RHQ]?)”
| ئەيسا ئۇلارغا مۇنداق جاۋاب بەردى: ــ سىلەر نە مۇقەددەس يازمىلارنى نە خۇدانىڭ قۇدرىتىنى بىلمىگەنلىكىڭلار سەۋەبىدىن مۇشۇنداق ئازغان ئەمەسمۇسىلەر؟ | 24 |
Jesus replied to them, “You are certainly wrong [RHQ]. You do not know [what they have written in] the Scriptures [about this]. You also do not understand God’s power [to make people alive again].
| چۈنكى ئۆلۈمدىن تىرىلگەندە ئىنسانلار ئۆيلەنمەيدۇ، ئەرگە تەگمەيدۇ، بەلكى ئەرشتىكى پەرىشتىلەرگە ئوخشاش بولىدۇ. | 25 |
[That woman will not be the wife of any of them], because when people have become alive again, instead of men having wives and women having husbands, they will be like the angels in heaven, [who do not marry].
| ئەمدى ئۆلگەنلەرنىڭ تىرىلىشى مەسىلىسى ھەققىدە [تەۋراتتا]، يەنى مۇساغا چۈشۈرۈلگەن كىتابتىكى «تىكەنلىك» ۋەقەسىدە، خۇدانىڭ ئۇنىڭغا قانداق ئېيتقىنىنى، يەنى: «مەن ئىبراھىمنىڭ خۇداسى، ئىسھاقنىڭ خۇداسى ۋە ياقۇپنىڭ خۇداسىدۇرمەن!» دېگىنىنى ئوقۇمىدىڭلارمۇ؟ | 26 |
But as to people becoming alive again after they die, in the book that Moses [wrote, he said something about people who have died] that I am sure that you have read [RHQ]. When Moses [was looking at] the bush [that was burning], God said to him, ‘I am the God whom Abraham [worships] and the God whom Isaac [worships] and the God whom Jacob [worships].’
| ئۇ ئۆلۈكلەرنىڭ خۇداسى ئەمەس، بەلكى تىرىكلەرنىڭ خۇداسىدۇر! شۇڭا سىلەر قاتتىق ئېزىپ كەتكەنسىلەر! | 27 |
It is not dead people who worship God. It is living people who worship him. [Abraham, Isaac and Jacob died long before Moses lived, but God said that they were still worshipping him, so we know their spirits were still alive]! So your [claim that dead people do not become alive again] is very wrong.”
| ئۇلارغا يېقىن كەلگەن، مۇنازىرىلەشكەنلىرىنى ئاڭلىغان ۋە ئەيسانىڭ ئۇلارغا ياخشى جاۋاب بەرگەنلىكىنى كۆرگەن بىر تەۋرات ئۇستازى ئۇنىڭدىن: ــ پۈتۈن ئەمرلەرنىڭ ئىچىدە ئەڭ مۇھىمى قايسى؟ ــ دەپ سورىدى. | 28 |
A man who taught the [Jewish] laws heard their discussion. He knew that Jesus answered the question well. So he stepped forward and asked Jesus, “Which commandment is the most important?”
| ئەيسا مۇنداق جاۋاب بەردى: ــ ئەڭ مۇھىم ئەمر شۇكى، «ئاڭلىغىن، ئەي ئىسرائىل! پەرۋەردىگار خۇدايىمىز بولغان رەب بىردۇر. | 29 |
Jesus answered, “The most important commandment is this: ‘Listen, [you people of] Israel! [You must worship] the Lord, our God, our only Lord.
| پەرۋەردىگار خۇدايىڭنى پۈتۈن قەلبىڭ، پۈتۈن جېنىڭ، پۈتۈن زېھنىڭ ۋە پۈتۈن كۈچۈڭ بىلەن سۆيگىن». مانا بۇ ئەڭ مۇھىم ئەمر. | 30 |
[You must show that you love him in all the ways that you live] Show it in all that you want and feel, in all that you think, and in all that you do!’
| ئۇنىڭغا ئوخشايدىغان ئىككىنچى ئەمر بولسا: ــ «قوشناڭنى ئۆزۈڭنى سۆيگەندەك سۆي». ھېچقانداق ئەمر بۇلاردىن ئۈستۈن تۇرمايدۇ. | 31 |
The next [most important commandment] is: ‘You must love people you come in contact with as much as you love yourself.’ No other commandment is more important than these two!”
| تەۋرات ئۇستازى ئۇنىڭغا: ــ توغرا ئېيتتىڭىز، ئۇستاز، ھەقىقەت بويىچە سۆزلىدىڭىز؛ چۈنكى ئۇ بىردۇر، ئۇنىڭدىن باشقىسى يوقتۇر؛ | 32 |
The man said to Jesus, “Teacher, [you have answered] well. You correctly said that he is the only [God] and that there is no other God [we must worship/obey].
| ئىنساننىڭ ئۇنى پۈتۈن قەلبى، پۈتۈن ئەقلى، پۈتۈن جېنى ۋە پۈتۈن كۈچى بىلەن سۆيۈشى ھەم قوشنىسىنىمۇ ئۆزىنى سۆيگەندەك سۆيۈشى بارلىق كۆيدۈرمە قۇربانلىقلار ھەم باشقا قۇربانلىق-ھەدىيەلەردىنمۇ ئارتۇقتۇر. | 33 |
You have also said correctly that we ([should/must show that we]) love God by all that we are, by all that we think, and by the way that we live. And you have said correctly that we must love (people with whom we come in contact/others) as much as we love ourselves. And you have also implied that doing these things [pleases God] more than offering/giving animals to him or burning [other] sacrifices.”
| ئەيسا ئۇنىڭ ئاقىلانىلىك بىلەن جاۋاب بەرگىنىنى كۆرۈپ: ــ سەن خۇدانىڭ پادىشاھلىقىدىن يىراق ئەمەسسەن، ــ دېدى. شۇنىڭدىن كېيىن، ھېچكىم ئۇنىڭدىن سوئال سوراشقا پېتىنالمىدى. | 34 |
Jesus realized that this man had answered wisely. So he said to him, “[I perceive that] you will soon [decide to let] God rule your life.” After that, [the Jewish leaders] were afraid to ask him any more questions [like that to try to trap him].
| ئىبادەتخانا ھويلىلىرىدا تەلىم بەرگەندە، ئەيسا بۇلارغا جاۋابەن مۇنداق سوئالنى ئوتتۇرىغا قويدى: تەۋرات ئۇستازلىرىنىڭ مەسىھنى «داۋۇتنىڭ ئوغلى» دېگىنىنى قانداق چۈشىنىسىلەر؟ | 35 |
[Later], while he was teaching in the Temple [courtyard], Jesus said [to the people], “These men who teach the [Jewish] laws, (they must be wrong when they say that the Messiah is [merely] a descendant of [King] David!/why do they say that the Messiah is [merely] a descendant of [King] David?) [RHQ]
| چۈنكى داۋۇت ئۆزى مۇقەددەس روھتا مۇنداق دېگەنغۇ: ــ «پەرۋەردىگار مېنىڭ رەببىمگە ئېيتتىكى: ــ «مەن سېنىڭ دۈشمەنلىرىڭنى تەختىپەرىڭ قىلغۇچە، مېنىڭ ئوڭ يېنىمدا ئولتۇرغىن!». | 36 |
The Holy Spirit caused David himself to say [about the Messiah], God said to my Lord, ‘Sit here beside me at the place where I will highly honor you! Sit here while I completely defeat your enemies! [MTY]’
| داۋۇت [مەسىھنى] شۇنداق «رەببىم» دەپ ئاتىغان تۇرسا، ئەمدى [مەسىھ] قانداقمۇ [داۋۇتنىڭ] ئوغلى بولىدۇ؟ ئۇ يەردىكى توپ-توپ خەلق ئۇنىڭ سۆزىنى خۇرسەنلىك بىلەن ئاڭلايتتى. | 37 |
Therefore, [because] David himself calls [the Messiah] ‘my Lord,’ (the Messiah cannot be [just] a man who descended [from King David!]/how can the Messiah be [just] a man who descended [from King David]?) [RHQ] [He must be much greater than David]”! Many people listened to him gladly [as he taught those things].
| ئۇ ئۇلارغا تەلىم بەرگىنىدە مۇنداق دېدى: ــ تەۋرات ئۇستازلىرىدىن ھوشيار بولۇڭلار. ئۇلار ئۇزۇن تونلارنى كىيىۋالغان ھالدا كېرىلىپ يۈرۈشكە، بازارلاردا كىشىلەرنىڭ ئۇلارغا بولغان [ئۇزۇن] سالاملىرىغا، | 38 |
While Jesus was teaching [the people], he said to them, “Beware that you [do not act like] the men who teach our [Jewish] laws. They [like people to honor them, so] they put on long robes and walk around [in order to show people how important they are]. They also like people to greet them [respectfully] in the marketplaces.
| سىناگوگلاردا ئالدىنقى ئورۇنلاردا، زىياپەتلەردە تۆردە ئولتۇرۇشقا ئامراق كېلىدۇ. | 39 |
[They like to sit] in the most important seats in our (synagogue/Jewish meeting place). At festivals, [they like to sit in] the seats where the most honored people sit.
| ئۇلار تۇل ئاياللارنىڭ بارلىق ئۆي-بېساتلىرىنى يەۋالىدۇ ۋە كۆز-كۆز قىلىپ يالغاندىن ئۇزۇندىن-ئۇزۇن دۇئالار قىلىدۇ. ئۇلارنىڭ تارتىدىغان جازاسى تېخىمۇ ئېغىر بولىدۇ! | 40 |
They (swindle/take for themselves) the houses [and property] of widows by cheating them. [Then] they pretend [that they are good] by praying long prayers [publicly. God] will certainly punish them severely!”
| ئۇ ئىبادەتخانىدىكى سەدىقە ساندۇقىنىڭ ئۇدۇلىدا ئولتۇرۇپ، ئۇنىڭغا پۇللىرىنى تاشلاۋاتقان خالايىققا قاراپ تۇراتتى. نۇرغۇن بايلار ئۇنىڭغا خېلى كۆپ پۇل تاشلاشتى. | 41 |
[Later], Jesus sat down [in the Temple courtyard opposite the boxes in which people put offerings. As he was sitting there], he watched as all the people put money in the box. Many rich people put in large amounts [of money].
| نامرات بىر تۇل ئايالمۇ كېلىپ، تىيىننىڭ تۆتتىن بىرى قىممىتىدىكى ئىككى لەپتوننى تاشلىدى. | 42 |
Then a poor widow came along and put in two small copper coins, which had a very small value.
| ئۇ مۇخلىسلىرىنى يېنىغا چاقىرىپ، ئۇلارغا مۇنداق دېدى: ــ مەن سىلەرگە بەرھەق شۇنى ئېيتىپ قويايكى، بۇ نامرات تۇل ئايالنىڭ ئىئانە ساندۇقىغا تاشلىغىنى باشقىلارنىڭ ھەممىسىنىڭ تاشلىغانلىرىدىن كۆپتۇر. | 43 |
He gathered his disciples around him and said to them, “The truth is that these other people have a lot of money, [but] they gave [only a small part of it]. But this woman, who is very poor, has put in all the money that she had to pay for the things she needs. [So God considers that] this poor widow has put more money into the box than all the other people!”
| چۈنكى باشقىلار ئۆزلىرىنىڭ ئېشىپ تاشقانلىرىدىن سەدىقە قىلدى؛ لېكىن بۇ ئايال نامرات تۇرۇپمۇ، ئۆزىنىڭ بار-يوقىنى ــ تىرىكچىلىك قىلىدىغىنىنىڭ ھەممىسىنى سەدىقە قىلىپ تاشلىدى. | 44 |
