रोमियो 1
1 पौलुस की तरफ़ से जो ईसा मसीह का बन्दा है और रसूल होने के लिए बुलाया गया और ख़ुदा की उस ख़ुशख़बरी के लिए अलग किया गया।
୧କ୍ରୀସ୍ତ ଜୀସୁତି ହ଼ଲେଏସି ଅ଼ଡ଼େ ମାହାପୂରୁ ହୀହାମାନି ନେହିଁ ବ଼ଲୁ ୱେ଼କ୍ହାଲି ପାଣ୍ତ୍ୱି ଆ଼ହାଁ ଆ଼ଚାନା ହା଼ଟ୍କି ଆ଼ହାମାନି ସୀସୁ ପା଼ୱୁଲତି ଆ଼କୁ ।
2 पस मैं तुम को भी जो रोमा में हों ख़ुशख़बरी सुनाने को जहाँ तक मेरी ताक़त है मैं तैयार हुँ।
୨ଦାର୍ମୁ ସା଼ସ୍ତେରିତା ରା଼ସ୍କି ଆ଼ହାମାନି ଲେହେଁ ଈ ନେହିଁ କାବ୍ରୁତି କାତା ତଲି କା଼ଲାଟିଏ ମାହାପୂରୁ ଅଣ୍ପୁତି ବ଼ଲୁ ୱେହ୍ନାରି ତା଼ଣାଟି ଆ଼ଞ୍ଜାମାଚେସି ।
3 अपने बेटे ख़ुदावन्द ईसा मसीह के बारे में वा'दा किया था जो जिस्म के ऐ'तिबार से तो दाऊद की नस्ल से पैदा हुआ।
୩ଈଦି ମାହାପୂରୁ ମୀର୍ଏଣାତି କାତା, ମା଼ ପ୍ରବୁ ଜୀସୁ କ୍ରୀସ୍ତ ମାଣ୍ସି ଆ଼ହାଁ ଏ଼ୱାସି ଦାୱୁଦ କୂଡ଼ାତା ଜାର୍ନା ଆ଼ତେସି ।
4 लेकिन पाकीज़गी की रूह के ऐतबार से मुर्दों में से जी उठने की वजह से क़ुदरत के साथ ख़ुदा का बेटा ठहरा।
୪ସାମା ତାନି ଲାକପୂରୁତି ସୁଦୁଜୀୱୁ ତାକି, କାଜା ହା଼କିଟି ନିଙ୍ଗାନା ଏ଼ୱାସି ବା଼ଡ଼୍ୟୁ ତଲେ ଜୀସୁ ମାହାପୂରୁତି ମୀର୍ଏସି ମସିହା ଇଞ୍ଜିଁ ୱେ଼ଙ୍ଗିତେସି,
5 जिस के ज़रिए हम को फ़ज़ल और रिसालत मिली ताकि उसके नाम की ख़ातिर सब क़ौमों में से लोग ईमान के ताबे हों।
୫କ୍ରୀସ୍ତ ତାକି, ମାହାପୂରୁ ନାଙ୍ଗେ ପାଣ୍ତ୍ୱିଆ଼ହାମାନି ସୀସୁ ଲେହେଁ ହା଼ଟାନା, ବାରେ କୂଡ଼ାତି ଲ଼କୁତା଼ଣା ନେହିଁ ବ଼ଲୁ ୱେ଼କ୍ହାଲି ପାରୁ ହୀହାମାଞ୍ଜାନେସି, ଏ଼ନିକିହିଁ ଏ଼ୱାରି କ୍ରୀସ୍ତ ଜୀସୁ ତା଼ଣା ନାମାନା ତାଙ୍ଗେ ମା଼ନୱି ଆ଼ହାନା ଡ଼ୟିନେରି ।
6 जिन में से तुम भी ईसा मसीह के होने के लिए बुलाए गए हो।
୬ର଼ମ୍ ଗା଼ଡ଼ାତା ବାସାଆ଼ହାମାନି ଲ଼କୁତେରି, ମୀରୁ ଜିକେଏ ଜୀସୁ କ୍ରୀସ୍ତତି ଲ଼କୁ ଆ଼ହାଲି ହା଼ଟ୍କି ଆ଼ହାମାଞ୍ଜେରି ।
7 उन सब के नाम जो रोम में ख़ुदा के प्यारे हैं और मुक़द्दस होने के लिए बुलाए गए हैं; हमारे बाप ख़ुदा और ख़ुदावन्द ईसा मसीह की तरफ़ से तुम्हें फ़ज़ल और इत्मीनान हासिल होता रहे।
୭ର଼ମ୍ତି ଆମିନି ଲ଼କୁଣି ମାହାପୂରୁ ଜୀୱୁ ନ଼ହାମାନେସି ଇଞ୍ଜାଁ ତାନି ଲ଼କୁ ଆ଼ହାଲିତାକି ହା଼ଟାମାନେସି, ଏ଼ ବାରେ ଲ଼କୁତାକି ନା଼ନୁ ଈ ଆ଼କୁ ରା଼ଚିମାଇଁ, ମା଼ ଆ଼ବା ମାହାପୂରୁ ଅ଼ଡ଼େ ପ୍ରବୁ ଜୀସୁ କ୍ରୀସ୍ତ ତା଼ଣାଟି ମିଙ୍ଗେ କାର୍ମାମେହ୍ନାୟି ଅ଼ଡ଼େ ହିତ୍ଡ଼ି ଆୟାପେ ।
8 पहले, तो मैं तुम सब के बारे में ईसा मसीह के वसीले से अपने ख़ुदा का शुक्र करता हूँ कि तुम्हारे ईमान का तमाम दुनिया में नाम हो रहा है।
୮ମୂଲୁଏ, ମୀ ନାମୁତି ନେହିଁ ହା଼ଡା ବାରେ ଦାର୍ତିତା ୱେ଼ଙ୍ଗିମାନେ, ଏ଼ଦାଆଁତାକି ନା଼ନୁ ମୀ ବାରେଜା଼ଣା ତାକି ଜୀସୁ କ୍ରୀସ୍ତ ତା଼ଣାଟି ନା଼ ମାହାପୂରୁଇଁ ଜହରା କିହିମାଇଁ ।
9 चुनाँचे ख़ुदा जिस की इबादत में अपनी रूह से उसके बेटे की ख़ुशख़बरी देने में करता हूँ वही मेरा गवाह है कि में बिला नाग़ा तुम्हें याद करता हूँ।
୯ନା଼ ବାରେ ହିୟାଁ ଜୀୱୁତଲେ ନା଼ନୁ ଆମିନି ମାହାପୂରୁତି ସେ଼ବା କିହିମାଇଁ ଇଞ୍ଜାଁ ଆମିନି ମାହାପୂରୁତି ମୀର୍ଏଣାତି ନେହିଁ କାବ୍ରୁ ୱେ଼କ୍ହିମାଇଁ, ଏ଼ ମାହାପୂରୁ ନା଼ ସା଼କି ।
10 और अपनी दुआओं में हमेशा ये गुज़ारिश करता हूँ कि अब आख़िरकार ख़ुदा की मर्ज़ी से मुझे तुम्हारे पास आने में किसी तरह कामियाबी हो।
୧୦ପ୍ରା଼ତାନା କିନାଟି ନା଼ନୁ କା଼ଲେଏ ମିଙ୍ଗେ ଅଣ୍ପାଇଁ ଇଞ୍ଜାଁ ମୀ ତା଼ଣା ୱା଼ହାଲି ନାଙ୍ଗେ ପାରୁ ହିୟାନି ମାହାପୂରୁ ତା଼ଣା ବାତିମା଼ଲିମାଇଁ ।
11 क्यूँकि में तुम्हारी मुलाक़ात का मुश्ताक़ हूँ, ताकि तुम को कोई रूहानी ने'मत दूँ जिस से तुम मज़बूत हो जाओ।
୧୧ଇଚିହିଁ ନା଼ନୁ ମିଙ୍ଗେ ଆଣ୍ତାଲି ହା଼ରେକା ମ଼ନ କିହିମାଇଁ, ଇଞ୍ଜାଁ ମିଙ୍ଗେ ର଼ ଜୀୱୁତି ବ଼ର ହିୟାଇଁ, ଏ଼ନିକିଁ ମୀରୁ ତୀରିଆ଼ହାନା ମାଞ୍ଜେରି ।
12 ग़रज़ मैं भी तुम्हारे दर्मियान हो कर तुम्हारे साथ उस ईमान के ज़रिए तसल्ली पाऊँ जो तुम में और मुझ में दोनों में है।
୧୨ଈଦାଆଁ ତଲେ ମା଼ର ରଅତୱି ରଅଣା ନାମୁତି ଆ଼ଟ୍ୱା କିହାଲି ଆ଼ଡିନାୟି ।
13 और ऐ भाइयों; मैं इस से तुम्हारा ना वाक़िफ़ रहना नहीं चाहता कि मैंने बार बार तुम्हारे पास आने का इरादा किया ताकि जैसा मुझे और ग़ैर क़ौमों में फल मिला वैसा ही तुम में भी मिले मगर आज तक रुका रहा।
୧୩ଏ଼ ତାୟିୟାଁ ଅ଼ଡ଼େ ତାଙ୍ଗିସ୍କାତେରି, ମୀ ତା଼ଣା ୱା଼ହାଲି ତାକି ନା଼ନୁ ହା଼ରେକା ଦେବା ଅଣ୍ପାମାଇଁ, ସାମା ହା଼ରେକା ବା଼ଦା ବେଟାଆ଼ତାକି, ନୀଏଁ ପାତେକା ୱା଼ହାଲି ଆ଼ଡାଆତେଏଁ । ଏଟ୍କା କୂଡ଼ାତି ଲ଼କୁତା଼ଣା ଜିକେଏ ବ଼ଲୁ ୱେ଼କ୍ହାନା ଏ଼ନିକିହିଁ ପା଼ଡ଼େୟି ବେଟାଆ଼ହାମାଇଁ, ମୀ ତା଼ଣା ଜିକେଏ ଏଲେକିହାଲି ନା଼ ଅଣ୍ପୁ ।
14 मैं युनानियों और ग़ैर यूनानियों दानाओं और नादानों का क़र्ज़दार हूँ।
୧୪ଏ଼ନାଆଁତାକି ଇଚିହିଁ ବୁଦିଗାଟାରି ଅ଼ଡ଼େ ପାଙ୍ଗାତାରି ଜା଼ପିତାରି ଅ଼ଡ଼େ ଜା଼ପାଆତି ଲ଼କୁ ବାରେ ଗଚିତି ଲ଼କୁତାକି ନା଼ ଦାୟିପତି ମାନେ ।
15 पस मैं तुम को भी जो रोमा में हों ख़ुशख़बरी सुनाने को जहाँ तक मेरी ताक़त है मैं तैयार हूँ।
୧୫ଏ଼ଦାଆଁତାକି ର଼ମ୍ ଗା଼ଡ଼ା ତାତେରି ମୀରୁ, ମୀ ତା଼ଣା ଜିକେଏ ନେହିଁ ବ଼ଲୁ ୱେ଼କ୍ହାଲି ନା଼ ଅଣ୍ପୁ ।
16 क्यूँकि मैं इन्जील से शर्माता नहीं इसलिए कि वो हर एक ईमान लानेवाले के वास्ते पहले यहूदियों फिर यूनानी के वास्ते नजात के लिए ख़ुदा की क़ुदरत है।
୧୬ଇଚିହିଁ ନା଼ନୁ ନେହିଁ କାବ୍ରୁ ୱେ଼କ୍ହାଲି ଲାଜା ଆ଼ଅଁ, ଏ଼ଦି ନାମିମାନି ବାରେ ଲ଼କୁତାକି ଗେଲ୍ପି ଆ଼ହାଲିତାକି ମାହାପୂରୁତି ବା଼ଡ଼୍ୟୁ, ମୂଲୁଏ ଜୀହୁଦି ଅ଼ଡ଼େ ଡା଼ୟୁ ଜୀହୁଦିଆ଼ଆତି ନାମିତି ଲ଼କୁତାକି ।
17 इस वास्ते कि उसमें ख़ुदा की रास्तबाज़ी ईमान से “और ईमान के लिए ज़ाहिर होती है जैसा लिखा है रास्तबाज़ ईमान से जीता रहेगा”
୧୭ମାଣ୍ସି ଏ଼ନିକିହିଁ ମାହାପୂରୁ ନ଼କିତା ଦାର୍ମୁଗାଟାସି ଇଞ୍ଜିଁ ତ଼ଞ୍ଜାଆ଼ନେସି, ଏ଼ ଊପେୟି ଏମ୍ବାଆଁ ତ଼ସ୍ପି ଆ଼ହାମାନେ । ମୂଲୁଟିଏ ରା଼ନି ପାତେକା ଗେଲ୍ପିଆ଼ନାଣି ବେଟାଆ଼ନି ଊପେୟି ନାମୁ । ଦାର୍ମୁ ସା଼ସ୍ତେରିତା ରା଼ସ୍କି ଆ଼ହାମାନେ, “ଦାର୍ମୁଗାଟାସି ନାମୁତଲେ ନୀଡିନେସି ।”
18 क्यूँकि ख़ुदा का ग़ज़ब उन आदमियों की तमाम बेदीनी और नारास्ती पर आसमान से ज़ाहिर होता है।
୧୮ଆମିନି ଲ଼କୁ ବାରେ ଲାଗେଏ କାମାଟି ସାତାଇଁ ଆ଼ଙ୍ଗିମାନେରି, ଏ଼ୱାରି କ଼ପାଟି ଲାକପୂରୁଟି ମାହାପୂରୁତି କାର୍ବି ତ଼ଞ୍ଜା ଆ଼ହାମାନେ ।
19 क्यूँकि जो कुछ ख़ुदा के बारे में मालूम हो सकता है वो उनको बातिन में ज़ाहिर है इसलिए कि ख़ुदा ने उनको उन पर ज़ाहिर कर दिया।
୧୯ଏ଼ନାଆଁତାକି ଇଚିହିଁ ମାହାପୂରୁତି କାତା ଏ଼ନାଆଁ ପୁନାୟି ମାଚେ, ଏ଼ଦାଆଁ ଏ଼ୱାରି ପୁଞ୍ଜାମାନେରି, ମାହାପୂରୁ ଏ଼ୱାରି ନ଼କିତା ଏ଼ଦାଆଁ ୱେସାମାନେସି ।
20 क्यूँकि उसकी अनदेखी सिफ़तें या'नी उसकी अज़ली क़ुदरत और ख़ुदाइयत दुनिया की पैदाइश के वक़्त से बनाई हुई चीज़ों के ज़रिए मा'लूम हो कर साफ़ नज़र आती हैं यहाँ तक कि उन को कुछ बहाना बाक़ी नहीं। (aïdios g126)
୨୦ମାହାପୂରୁ ଦାର୍ତି ଗା଼ଡ଼ିକିତି ତା଼ଣାଟିଏ, ତାନି ତ଼ଞ୍ଜା ଆ଼ଆଗାଟି ଗୂଣୁୟାଁ, ତାନି ରା଼ଆଗାଟି ବା଼ଡ଼୍ୟୁ ଅ଼ଡ଼େ ଲାକପୂରୁତି ଗୂଣୁ, ନେହିଁକିଁ ତ଼ଞ୍ଜା ଆ଼ହିମାନୁ; ତାନି ଗା଼ଡ଼ିକିତାଆଁ ବାରେ ଏ଼ୱାଆଁ ମେସାଲି ଆ଼ଡିନାୟି । ଏ଼ଦାଆଁତାକି ଏ଼ୱାରି ପୁଞ୍ଜାହିଲଅମି ଇଞ୍ଜିଁ ଇଞ୍ଜାଲି ଆ଼ଡଅରି । (aïdios g126)
21 इसलिए कि अगर्चे ख़ुदाई के लायक़ उसकी बड़ाई और शुक्रगुज़ारी न की बल्कि बेकार के ख़याल में पड़ गए, और उनके नासमझ दिलों पर अँधेरा छा गया।
୨୧ଏ଼ୱାରି ମାହାପୂରୁଇଁ ପୁଞ୍ଜା ଜିକେଏ ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଗାୱୁରମି କିଆତେରି କି ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଜହରା କିଆତେରି । ସାମା ଏ଼ୱାରି ଅଣ୍ପୁ ବାରେ ଉଜେଏତି ଅଣ୍ପୁ ଅ଼ଡ଼େ ଏ଼ୱାରି ତେଲ୍ହାଆଗାଟି ମ଼ନ ଆନ୍ଦେରି ଆ଼ହାମାନେ ।
22 वो अपने आप को अक़्लमन्द समझ कर बेवक़ूफ़ बन गए।
୨୨ଏ଼ୱାରି ଜାହାରାଇଁ ବୁଦିଗାଟାତମି ଇଞ୍ଜିଁ ଇନେରି, ସାମା ସାତା ତଲେ ଏ଼ୱାରି ବୁଦି ହିଲାଆ ଗାଟାରି;
23 और ग़ैर फ़ानी ख़ुदा के जलाल को फ़ानी इंसान और परिन्दों और चौपायों और कीड़ों मकोड़ों की सूरत में बदल डाला
୨୩ଅ଼ଡ଼େ ନା଼ସା ଆ଼ଆଗାଟି ମାହାପୂରୁତି ଗାୱୁରମିତି ନା଼ସା ଆ଼ନି ମାଣ୍ସି, ସା଼ରିଗଟା କଡାୟାଁ ଗାଟି ଜ଼ନ୍ତ, ପଟାୟାଁ ଅ଼ଡ଼େ ରା଼ସ୍କା କୂଡ଼ାତି ବମାୟାଁ କିହାନା ଏ଼ୱାଆଁତି ପୂଜା କିହିମାନେରି ।
24 इस वास्ते ख़ुदा ने उनके दिलों की ख़्वाहिशों के मुताबिक़ उन्हें नापाकी में छोड़ दिया कि उन के बदन आपस में बेइज़्ज़त किए जाएँ।
୨୪ଏ଼ଦାଆଁତାକି ମାହାପୂରୁ ଏ଼ୱାରାଇଁ ହିୟାଁତି ଲାଗେଏତି ଜୂପ୍କାତାକି ଏ଼ୱାରାଇଁ ଲାଗେଏତି ତା଼ଣା ହେର୍ପିତେସି, ଏ଼ନିକିହିଁ ଏ଼ୱାରି ଆଙ୍ଗା ରଅସି ରଅଣି ତଲେ ଲାଜାଗାଟି କାମା କିହିମାନେରି ।
25 इसलिए कि उन्होंने ख़ुदा की सच्चाई को बदल कर झूठ बना डाला और मख़्लूक़ात की ज़्यादा इबादत की बनिस्बत उस ख़ालिक़ के जो हमेशा तक महमूद है; आमीन। (aiōn g165)
୨୫ଏ଼ୱାରି ମାହାପୂରୁ କାତାତି ସାତା ପିସାନା ମିଚିତି ବା଼ର୍ସୁ କିହିମାନେରି । ଗା଼ଡ଼ିକିତି ମାହାପୂରୁଇଁ ପୂଜା କିଆନା, ଗା଼ଡ଼ିଆ଼ତି ଦିଣ୍ସୁ ପୂଜା କିହିମାନେରି; ଏ଼ ଗା଼ଡ଼ି କିତାଣାଇଁ କା଼ଲାକା଼ଲାତାକି ଜହରା । ଆ଼ମେନ୍ । (aiōn g165)
26 इसी वजह से ख़ुदा ने उनको गन्दी आदतों में छोड़ दिया यहाँ तक कि उनकी औरतों ने अपने तब; ई काम को ख़िलाफ़'ए तब'आ काम से बदल डाला।
୨୬ଏ଼ୱାରି ଏଲେକିତାକି ମାହାପୂରୁ ଏ଼ୱାରାଇଁ ଲାଜାଗାଟି ପା଼ପୁ କାମାତା ହେର୍ପିତେସି, ଇଚିହିଁ ଏ଼ୱାରି ଡକ୍ରିସିକା ଡକ୍ରାୟାଁ ତଲେ କୂଡ଼ାଲି ପିସାନା ଏ଼ୱି ତା଼ମ୍ବୁ ତା଼ମ୍ବୁଏ କିଆଗାଟି ଲାଜା କାମାୟାଁ କିତୁ
27 इसी तरह मर्द भी औरतों से तब; ई काम छोड़ कर आपस की शहवत से मस्त हो गए; या'नी आदमियों ने आदमियों के साथ रुसिहाई का काम कर के अपने आप में अपने काम के मुआफ़िक़ बदला पाया।
୨୭ଏଲେକିହିଁଏ ଆ଼ବାୟାଁ ଜିକେଏ ଜାହାରା ଡକ୍ରି ତଲେ କୂଡ଼ାଆନା ଜାହା ଜାହାରା ବିତ୍ରା ଲାଗେଏତି କାମା କିତେରି । ଆ଼ବା ଆ଼ବାୟାଁ ତଲେ ଲାଜା ଆ଼ନି କାମା କିତେରି, ଏ଼ଦାଆଁତାକି ଏ଼ୱାରି ଲାଗେଏ କାମାତି ଡଣ୍ତ ବେଟା ଆ଼ହିମାନେରି ।
28 और जिस तरह उन्होंने ख़ुदा को पहचानना नापसन्द किया उसी तरह ख़ुदा ने भी उनको नापसन्दीदा अक़्ल के हवाले कर दिया कि नालायक़ हरकतें करें।
୨୮ଅ଼ଡ଼େ ଏ଼ନିକିଁ ଏ଼ୱାରି ମାହାପୂରୁତି ବୁଦିତି କୂହାଲିଏ, ଏଲେକିହିଁଏ ମାହାପୂରୁ କିଆଗାଟି କାମା କିହାଲି ଏ଼ୱାରାଇଁ ଲାଗେଏତି ଅଣ୍ପୁତା ହେର୍ପିତେସି ।
29 पस वो हर तरह की नारास्ती बदी लालच और बदख़्वाही से भर गए, ख़ूनरेजी, झगड़े, मक्कारी और अदावत से मा'मूर हो गए, और ग़ीबत करने वाले।
୨୯ଏ଼ୱାରି ଦାର୍ମୁ ହିଲାଆଗାଟାୟି, ଲାଗେଏ ପ଼ଲେଏ, ଜୂପ୍କା ଅ଼ଡ଼େ ଈର୍ସା, ଲ଼କୁଇଁ ପା଼ୟିନାୟି, ଗଡ଼୍ହା କିନାୟି, ନା଼ଡ଼ିକିନାୟି ଅ଼ଡ଼େ ଲାଗେଏତି କାମା ନେଞ୍ଜାମାନେ;
30 बदग़ो ख़ुदा की नज़र में नफ़रती औरों को बे'इज़्ज़त करनेवाला, मग़रूर, शेख़ीबाज़, बदियों के बानी, माँ बाप के नाफ़रमान,
୩୦ଏ଼ୱାରି ଊତୁପାତି, ନିନ୍ଦା କିନାରି, ମାହାପୂରୁଇଁ ଅ଼ପାଆଗାଟାୟି, ଲାଗେଏତି କାମା କିନାୟି, ଏ଼ୱାରି ଲାଗେଏ କାମା କିହାଲି ପାରୁ ପାରିନେରି; ଏ଼ୱାରି ତାଲି ତାଞ୍ଜିଇଁ ମା଼ନି କିଆଗାଟାରି,
31 बेवक़ूफ़, वादा ख़िलाफ़, तबई तौर से मुहब्बत से ख़ाली और बे रहम हो गए।
୩୧ଏ଼ୱାରି ବୁଦି ହିଲାଆ ଗାଟାରି, ଜାହାରା ହୀତିକାତା ଆହ୍ଅରି । ଇଞ୍ଜାଁ ଏଟ୍କାତାରାକି ଇଚାଣି କାର୍ମା ହିଲେଏ ।
32 हालाँकि वो ख़ुदा का हुक्म जानते हैं कि ऐसे काम करने वाले मौत की सज़ा के लायक़ हैं फिर भी न सिर्फ़ ख़ुद ही ऐसे काम करते हैं बल्कि और करनेवालो से भी ख़ुश होते हैं।
୩୨ଏ଼ୱାରି ପୁଞ୍ଜାମାନେରି, ମାହାପୂରୁତି ମେ଼ରା ଲେହେଁ ଇଲେତି ଲ଼କୁ ହା଼ନି ଡଣ୍ତ ପା଼ଣ୍ନାୟି ମାନେ, ଈଦାଆଁ ପୁଞ୍ଜାହାଁ ଜିକେଏ ଏ଼ୱାରି ଏଲେକିହିଁଏ ଲାଗେଏତି କାମା କିହେ଼ମାନେରି, ଅ଼ଡ଼େ ଏଲେତି କାମା କିହିମାନି ଲ଼କୁତଲେ ରା଼ହାଁତଲେ ଆଣ୍ଡିନେରି ।
