< Luka 1 >
1 Adamfo pa Teofilo, nnipa pii abɔ mmɔden atwerɛ Yesu ho nsɛm a akɔ so wɔ yɛn mu no.
Biingi bakatola mulimu wakubikka antoomwe zintu zyakazuzikizigwa akati kesu,
2 Wɔtwerɛɛ sɛdeɛ nnipa a wɔhunuu saa nneɛma yi firi ahyɛaseɛ no daa no adi kyerɛɛ wɔn.
mbuli mbuzyakayinzigwa kizosika kulindiswe abaabo kuzwa chiindi bakali bakamboni alubo kabali bala bejwi.
3 Nanso, menyaa adwene bi sɛ, sɛ mehwehwɛ deɛ wɔatwerɛ no nyinaa mu yie na metwerɛ brɛ wo a, ɛyɛ.
Chakabaanga nchibotu kulindime ambebo - nkaambo ndakachita mfunkununo izulide aatala azeezyo zyakachitika kuzwa kumatalikilo - kuti ndikulembele lugwalo, webo nomusongo Tiofilasi.
4 Yei bɛboa wo ma woahunu nokorɛ a ɛwɔ deɛ woasua no nyinaa mu.
Kuti uzibe choonzyo aatala azintu nzuwakayiisigwa.
5 Mede mʼasɛm no bɛfiri Yudafoɔ ɔsɔfoɔ Sakaria a ɔtenaa ase Yudeahene Herode berɛ so a na ɔfiri Abia asɔfokuo mu no so. Sakaria yere Elisabet nso, na ɔyɛ Aaron aseni.
Mumazuba aHelodi mwami waku Judiya, kwakali umwi mupaizi wakalikutegwa Zekaliya, wakali kwakulubazu lwa Abija. Mukayintu wakwe Elizabeti alubo wakali walunyungu lwa Aaloni.
6 Na Sakaria ne ne yere Elisabet som Onyankopɔn nokorɛm a wɔn ho nni asɛm wɔ Onyankopɔn anim.
Bakaliluleme boonse kunembo lya Leza, kabalemeka milawu yoonse anzyatalide Mwami.
7 Na wɔnni ba, ɛfiri sɛ, na Elisabet yɛ obonini. Na wɔn baanu nyinaa nso anyinyini.
Pesi tebakalikwe mwana pe nkaambo Elizabetji wakali ngomwa, alubo bakali bachembaala boonse mulechi chiindi.
8 Ɛda bi a ɛduruu Sakaria asɔfokuo so sɛ wɔyɛ asɔredan mu adwuma no,
Lino kwakasika aachiindi Zekkaliya mpakali mubuliwo bwa Leza, kalikuchita milimu ya bupayizi mbuli mumabambe aakwe.
9 wɔtoo aba yii no sɛ, ɔnkɔhye aduhwam wɔ ɔhyeɛ afɔrebukyia no so.
Mbuli munzila yachiyanza yakusala mupayizi utabeleke, wakali wasaligwa achisolo kuti anjile muchikombelo cha Leza kuti akatente tununkilizyo.
10 Saa ɛberɛ yi ara nso na asafo no rebɔ mpaeɛ wɔ adihɔ hɔ sɛdeɛ wɔtaa yɛ no.
Choonse chibunga chabantu chakali kukomba aanze kuhola eelyo tununkilizyo nitwakali kutentwa.
11 Sakaria gu so rehye aduhwam no, prɛko pɛ, Awurade ɔbɔfoɔ bɛgyinaa afɔrebukyia no nkyɛn mu wɔ nifa so.
Mungelo wa Mwami wakalibonia kuli nguwe alimwi wakayima kubbazu lyakululyo lyachipayililo,
12 Sakaria hunuu no no, ɔbɔɔ birim na ne ho popoeɛ.
Zekaliya, naakamubona wakateketa nkaambo kuyoowa kwakamujata.
13 Nanso, ɔsoro ɔbɔfoɔ no ka kyerɛɛ no sɛ, “Sakaria, nsuro, Awurade Onyankopɔn ate wo mpaeɛbɔ. Wo yere Elisabet bɛwo babarima na ɛsɛ sɛ woto ne din Yohane.
Pesi mungelo wakati kulinguwe, “Utayoowi, Zekaliya, nkaambo nkombyo yako yamvwika. Mukako Elizabetki ulakuzyalila mwana mulombe. Uzomuuzika kuti ngu Joni
14 Nʼawoɔ bɛma wʼani agye na wo ho asɛpɛ wo. Saa ara na ɛbɛma nnipa bebree nso ani agye.
Uyooba aakukondwa akusekelela, alubo banji bayoobotelwa akuzyalwa kwakwe.
15 Ɔbɛyɛ kɛse Awurade anim. Ɔrennom nsã biara da, na Honhom Kronkron bɛyɛ no ma afiri ne maame yam.
Nkaambo uyooba mupati kubusyu bwa Mwami. atazonywi wayini na zinywigwa zilula, alubo unozwide Muuya Uusalala kuzwa mwida lyabanyina.
16 Israelfoɔ pii nam nʼasɛnka so bɛnya adwensakyera asane aba Awurade, wɔn Onyankopɔn, nkyɛn.
Biingi bana ba Izilayili bayobweeda ku Mwami Leza wabo.
17 Ɔbɛnya Odiyifoɔ Elia honhom ahoɔden no bi, na ɔbɛdi Agyenkwa no ba no anim abɛsiesie nnipa ama ne ba a ɔbɛba no. Nʼasɛnka bɛma nteaseɛ aba agyanom ne wɔn mma ntam. Na ɔbɛdane Awurade asɛm no ho asoɔdenfoɔ adwene akɔ Awurade pɛ ho.”
Uzoya kunembo lya Mwami mumuuya amumanguzu aa Elija. Uzoochita eezi kuti azosandule myoyo yamataata kuti ibweede kubana babo, kuchitila kuti batalemeki mulawu bazoyende mubusongo bwabaluleme - kuchitila kubambila Mwami bantu babambilidwe nguwe.”
18 Sakaria buaa ɔbɔfoɔ no sɛ, “Ɛbɛyɛ dɛn na yei aba mu? Mabɔ akɔkoraa na me yere nso abɔ aberewa.”
Zekaliya wakati kumungelo.”Ndilaziziba biyeni eezi? Nkaambo ndachembaala abanangu bachembaala.”
19 Ɔbɔfoɔ no kaa sɛ, “Mene Gabriel a megyina Onyankopɔn anim daa no. Ɔno na ɔsomaa me sɛ memmɛka asɛmpa yi nkyerɛ wo.
Mungelo wakamusandula wati kulinguwe, “Ndime Gabbuliyeli, wiima mububewo bwa Leza. Ndatumwa kuti ndizowambule aanduwe, ndikweetele majwi mabotu aaya.
20 Esiane sɛ woagye akyinnyeɛ enti, wobɛtɔ mumu kɔsi sɛ wɔbɛwo abɔfra no. Na deɛ maka akyerɛ wo yi nyinaa bɛba mu pɛpɛɛpɛ wɔ ne berɛ a ɛsɛ mu.”
Langa, uyowumuna, tokoyokonzya kwaambula pe, kuyosika zikachitike zintu eezi. Eezi zyachitika nkaambo taakwe niwasyoma majwi aangu, ayoozuzikizigwa muchiindi cheelede.”
21 Saa ɛberɛ yi nyinaa na asafo mma no retwɛn Sakaria sɛ ɔbɛba. Na ɛyɛ wɔn nwanwa sɛ wakyɛ saa.
Lino bantu bakalikulinda Zekaliya, bakagamba kuti nkaambonzi naatola chiindi chilamfu chiloobu kachili muchikombelo.
22 Ɛberɛ a ɔbaeɛ no, wantumi ankasa ankyerɛ asafo mma no. Wɔhunu firii ne nneyɛeɛ mu sɛ wahunu nʼani so adeɛ wɔ asɔredan mu hɔ.
Pesi naakazwida aanze takachili kukonzya pe kwaambula. Bakakubona kuti wakabona chilengaano nakali muchikombelo. Wakalikwaambuula katondeeka biyo muchuumunizi.
23 Ɔwiee nʼasɔfodwuma wɔ asɔredan mu hɔ no, ɔkɔɔ efie.
Chiindi chakumana kwamulimu wakwe nichakasika wakabweeda kung'anda yakwe.
24 Nna bi akyi no, ne yere Elisabet nyinsɛnee na ɔde ne ho siee abosome enum.
Musule lyamazuba aaya, mukayintu wakwe Elizabeti wakajata da. Wakalisisa kwamyeezi musanu. Wakaamba kuti,
25 Ɔde anigyeɛ kaa sɛ, “Awurade ayɛ me adɔeɛ. Wayi animguaseɛ a ɛkaa me wɔ nnipa anim no afiri me so.”
“Eechi nchaandichitila Mwami naakandilanga wandimvwida luzyalo kuti andigwisye mawuse kunembo lyabantu.
26 Elisabet nyinsɛnee abosome nsia no, Onyankopɔn somaa ɔbɔfoɔ Gabriel kɔɔ Galilea akuraa bi a wɔfrɛ no Nasaret no ase
Mumweezi wamusanu awumwi, mungelo Gabbuliyeli wakatumwa kuzwa kuli Leza kuya kudpolopo lyaku Galilii litegwa Nazaleta,
27 sɛ, ɔnkɔ ɔbaa kronkron bi a wɔfrɛ no Maria a na wɔde no ama Yosef a ɔfiri Ɔhene Dawid abusua mu no awadeɛ no nkyɛn.
kuya kuli nakalindu wakatangidwe kumwaalumi wakalikutegwa Jozefu. Wakali walunyungu lwa Devidi, alubo pzina lyamusimbi lyakali Meli.
28 Gabriel hunuu no ara pɛ, ɔka kyerɛɛ no sɛ, “Asomdwoeɛ nka wo! Awurade ka wo ho, wo a Awurade adom wo.”
Wakasika kulinguwe wati, “Wapona iwe noopedwe luzyalo lupati. Mwami uli aayebo.”
29 Ɔbɔfoɔ no asɛm no maa Maria adwenem yɛɛ no nnaa ma ɔbisaa ne ho sɛ, “Na saa nkyea yi, ase ne sɛn?”
Pesi wakanyonga kapati amajwi aamungelo alwimwi wakagamba kuti nkujuzigwa kulibiyeni ooku.
30 Ɔbɔfoɔ no sane ka kyerɛɛ Maria bio sɛ, “Maria, nsuro, ɛfiri sɛ, Awurade adom wo.
Mungelo wakati kulinguwe, “Utayoowi, Meli, nkaambo wajana luzyalo kuli Leza.
31 Tie! Ɛrenkyɛre biara wobɛnyinsɛn na woawo ɔbabarima na woato ne din Yesu.
Langa uzoojata da uzoozyale mwana mulombe. uzomuuzika zina lyakuti, 'Jesu'.
32 Ɔbɛyɛ ɔkɛseɛ, na wɔbɛfrɛ no Ɔsorosoro Onyankopɔn Ba. Na Awurade de ne nana Dawid ahennwa no bɛma no.
Unooli mupati alubo unoyitwa kuti Mwana wa Simajulu. Mwami Leza uyomupa chuuno chabwami bwa syanyinakulu Devidi.
33 Na ɔbɛdi Yakob efie so ɔhene daa; na nʼahennie to rentwa da.” (aiōn )
Uzooyendelezya ng'anda ya Jakobo mane kukabe kutamani, alimwi bwami bwakwe tabukozoomana pe. (aiōn )
34 Maria bisaa ɔbɔfoɔ no sɛ, “Na ɛbɛyɛ dɛn na mawo wɔ ɛberɛ a ɔbarima nhunuu me da?”
Meli wakati kumungelo, “Ziyoochitika biyeni eezi nkaambo nsinaziba mwaalumi pe?”
35 Ɔbɔfoɔ no buaa sɛ, “Honhom Kronkron bɛba wo so na Ɔsorosoro Onyankopɔn tumi abɛkata wo so, yei enti abɔfra a wobɛwo no no bɛyɛ kronkron na wɔbɛfrɛ no Onyankopɔn Ba.
Mungelo wakatgi kulinguwe, “Muuya Uusalala uzoosika kulinduwe, alubo nguzu zya Simalelo zizoosika alinduwe. Aboobo ooyo uusalala uutazozyalwe uzootegwa Mwana wa Leza.
36 Ɛbɛyɛ abosome nsia ni a wo busuani Elisabet mpo a ɔyɛ obonini anyinsɛn ɔbabarima wɔ ne mmerewaberɛ mu.
Langa munakwenu Elizabeti ulaada lyamwana mulombe mubuchembele bwakwe, lino wanba mumweezi wamusanu awumwi, ooyo wakalikutegwa ningomwa.
37 Ɛfiri sɛ, Onyankopɔn deɛ, biribiara nso no yɛ.”
Nkaambo taakwe chimukachila pe Leza.
38 Maria kaa sɛ, “Me deɛ, meyɛ Awurade afenaa. Deɛ Awurade pɛ na ɛnyɛ.” Ɛno akyi, ɔbɔfoɔ no gyaa no hɔ kɔeɛ.
Meli wakati, “Langa ndimulanda waMwami, azibe kulindime mbuli majwi aako.” Mpawo mungelo wakamusiya.
39 Nna kakra bi akyi no, Maria kɔɔ Yudea mmepɔ so kuro bi mu.
Mpawo mumazuba aayo Meli wakanyamnpuka watgozya kubusena bwazilundu, kudolopo lya Judiya.
40 Saa kuro no mu na Sakaria te. Ɔduruu kuro no mu hɔ no, ɔkɔɔ Sakaria efie kɔsraa Elisabet. Ɔkyeaa no.
Wakanjila mung'anda ya Zekaliya wakujuzya Elizabeti.
41 Elisabet tee Maria nkyea no, ɔba a ɔda ne yam no kekaa ne ho; amonom hɔ ara, Honhom Kronkron hyɛɛ Elisabet ma.
Aawo Elizabeti naakamvwa kujuzya kwa Meli, mwana wakali mwida lyakwe wakasotoka, mpawo Elizabeti wakazuzigwa aMuuya Uusalala.
42 Elisabet de ahosɛpɛ teaam sɛ, “Maria, wɔahyira wo sene mmaa nyinaa, na wo ba a wobɛwo no no bɛyɛ onipa kɛseɛ.
Wakoompolola ajwi pati wati, “Ulilongezezegwe iwe akati kabamwi banakazi, alubo ulilongezezegwe muchelo weda lyako.
43 Animuonyam bɛn na ɛsene yei. Me sɛɛ ne hwan a anka mʼAwurade na bɛba abɛsra me?
Nkamboonzi nikchachitika kuti banyina aMwami wangu basike kulindime?
44 Wokyeaa me pɛ, na abɔfra no de anigyeɛ kekaa ne ho.
Nkaambo langa, majwi aako akundijuzya naanjila mumatwi aangu mwana uulimwida lyangu wasotoka alukondo.
45 Nhyira nka wo sɛ wogye dii sɛ, deɛ Onyankopɔn aka no, ɔbɛyɛ; ɛno enti na wɔadom wo yi.”
Aboobo ulilongezezegwe ooyo uuyoosyoma kuti kuyooba kuzuzikizigwa kwazintu eezi nzyaakambilwa kuzwa kuMwami.”
46 Maria kaa sɛ, “Me ɔkra kamfo Awurade.
Meli wakati moyo wangu ulalumbayizya Mwami,
47 Na me honhom ani gye mʼagyenkwa Onyankopɔn mu;
alubo muuya wangu ulalumbayizya Leza mufutuli wangu.
48 ɛfiri sɛ, wahunu nʼafenawa mmɔborɔni mmɔbɔ, na ɛfiri ɛnnɛ, awontoatoasoɔ nyinaa bɛfrɛ me deɛ Onyankopɔn ahyira no.
Nkaambo wakalanga chiimo chaansi chamulanda wakwe. Nkaambo amulange, kuzwa lino mazyalane woonse ayondiijta kutghi ndili longezezegwe.
49 Ɛfiri sɛ, Ɔkronkronni Otumfoɔ no ayɛ ade kɛseɛ ama me;
Nkaambo ooyo wandichitila zintu zipati, alimwi zina lyakwe lilasalala.
50 nʼahummɔborɔ firi awoɔ ntoatoasoɔ kɔsi awoɔ ntoatoasoɔ ma wɔn a wɔsuro no na wɔdi no ni no nyinaa.
Luzyalo lwakwe luyoozulila kuzwa kuzyalane kuya kulilimbi zyalane kuli aabo bamuyoowa.
51 Ɔde ne nsa a tumi wɔ mu no abɔ ahomasofoɔ ne ahantanfoɔ ne wɔn nsusuiɛ apete.
Wakatondeezya nguzu ejanza lyakwe; wakasansaanya aabo balisumpula aatala amizeezzo yamyoyo yabo.
52 Watu aberempɔn adeɛ so ama ahobrɛasefoɔ so.
Wakagwisya bana babaami kuzwa kuzyuno zyaabo alimwi wakasumpula aabo bali aachiimo chilaansi.
53 Wama wɔn a ahia wɔn no nnepa na wagya ahonyafoɔ kwan nsapan.
Wakakutya basinzala azintu zibotu, pesi bavubi wakabaanda kabatakwe chintu.
54 Waboa nʼakoa Israel na ne werɛ amfiri ne mmɔborɔhunu ne ne bɔ
Wakapa lugwasya kuli Izilayeli mulanda wakwe, kuti ayeeye kutondeezya luse
55 a ɔhyɛɛ yɛn agya Abraham ne nʼasefoɔ no da.” (aiōn )
(mbuli mbakaamba kuli basikale besu) kuli Abraham alunyungu lwakwe.” (aiōn )
56 Maria tenaa Elisabet nkyɛn bɛyɛ abosome mmiɛnsa ansa na ɔresane akɔ ne kurom.
Meli wakakkala a Elizabeti kwamyeezi yotatwe mpawo wabweda kung'anda yakwe.
57 Elisabet awoɔ duruu so no, ɔwoo ɔbabarima.
Lino chakasikachiindi chakuti Elizabeti atumbuke aboobo wakatumbuka mwana mulombe.
58 Nʼafipamfoɔ ne nʼabusuafoɔ tee adɔeɛ a Awurade ayɛ no no, wɔne no nyinaa de anigyeɛ dii ahurisie.
Basimabambanwa antoomwe abasinzubo zyakwe bakamvwa kuti Leza wakamutondeezya luzyalo, mpawo bakabotelwa aamwi anguwe.
59 Ɛduruu nnawɔtwe no, abusuafoɔ ne adɔfoɔ bɛhyiaa sɛ wɔrebɛtwa abɔfra no twetia na wɔato ne din. Wɔpɛɛ sɛ wɔde abɔfra no to nʼagya Sakaria.
Mpawo mubuzuba bwamusanu aatatu bakasika kuzopalula mwana. Bakalikuyanda kumuuzika kuti “Zekaliya” zina lyawisi.
60 Nanso, ne maame kaa sɛ, “Dabi! Ɛsɛ sɛ wɔfrɛ no Yohane.”
Pesi banyina bakasandula bati “Pe. ulayitwa kuti ngu Joni.”
61 Wɔka kyerɛɛ no sɛ, “Obiara nni abusua yi mu a wɔfrɛ no saa.”
Bakati kulinguwe, taakwe pe kuluzubo lwesu loonse ulazina eeli.”
62 Yei maa wɔde wɔn nsa yɛɛ nsɛnkyerɛnneɛ bisaa nʼagya din a wɔmfa nto abɔfra no.
Mpawo bakaambuula awisi anzila yakutondeeka kababuzya kuti uyanda kuti mwana awuzikwe zina lili.
63 Sakaria maa wɔde krataa brɛɛ no na ɔtwerɛɛ so sɛ, “Ne din de Yohane.” Yei yɛɛ wɔn nyinaa nwanwa.
Wisi wakakumbila aakulembela, mpawo wakalemba kuti, “Izina lyakwe ngu Joni.” Boonse zyakabagambya eezi.
64 Amonom hɔ ara, Sakaria tumi kasaa bio, na ɔhyɛɛ aseɛ yii Onyankopɔn ayɛ.
Mpawaawo mulomo wakwe wakajulika mpawo lulimi lwakwe lwakaangunuka. Wakaambula akulumbayizya Leza.
65 Wɔn a wɔteeɛ nyinaa ho dwirii wɔn, na saa asɛm yi trɛ faa Yudea mmepɔ so hɔ nyinaa.
Kuoyoowa kwakabasikila boonse bakalikukkala afwiifwi ambabo. Impuwo yoonse eeyi yakazula kumalundu achisi cha Judiya.
66 Obiara a ɔtee saa nsɛm yi bisaa ne ho sɛ, “Ɛdeɛn na abɔfra yi bɛnyini ayɛ daakye? Ɛda adi pefee sɛ Awurade nsa wɔ ne so.”
Boonse bakazimwa bakazibamba mumyoyo yabo, kabati, “Ooyu mwana uzooba nyamaanzi?” Nkaambo kuboko kwa Leza kwakali aanguwe.
67 Honhom hyɛɛ nʼagya Sakaria ma ma ɔhyɛɛ nkɔm sɛ,
Wisi Zekaliya wakazula Muuya Uusalala mpawo wakasinsima, kati,
68 “Nhyira nka Awurade, Israel Onyankopɔn, sɛ waba abɛgye ne manfoɔ.
“Atembawulwe Mwami, Leza wa Izilayeli, nkaambo wasika kuzogwasya alimwi weeta lufuko kubantu bakwe.
69 Ɔde Agyenkwa Otumfoɔ a ɔyɛ ne ɔsomfoɔ Dawid aseni rebrɛ yɛn,
Wakatunyampwida lwija lwalufutuko mung'anda yamulanda wakwe Devidi,
70 sɛdeɛ ɔnam nʼadiyifoɔ kronkron so firi teteete hyɛɛ bɔ (aiōn )
mbuli mbakaambula amilomo yabasinsimi bakwe basalala bakale. (aiōn )
71 sɛ, ɔbɛma yɛn Agyenkwa a ɔbɛgye yɛn afiri yɛn atamfoɔ ne wɔn a wɔkyiri yɛn no nsam no.
Ulatufutula kuzwa kulibasinkondoma akulibaabo batusulide.
72 Na wama bɔ a ɔhyɛɛ yɛn agyanom wɔ nʼahummɔborɔ ho no aba mu na wakae nʼapam kronkron no,
Uzoochita eezi mukutondezya luzyalo kumataata esu akuyeeya chizuminano chakwe chisalala,
73 na wakae nʼapam kronkron a ɔne Abraham pameeɛ no;
chikonke nchaakachita kuli Abbulahamu taatesu.
74 sɛ ɔbɛgye yɛn afiri yɛn atamfoɔ nsam no, na yɛasom no a osuro biara nni mu.
Wakakonka kuti swe, nitwakafutgulwa kuzwa kumaanza abasinkondoma, tuzomubelekele kaututayoowi pe,
75 Na yɛn nkwa nna nyinaa mu, yɛayɛ kronkron ne ateneneefoɔ wɔ nʼanim.
mubusalali amubululami kunembo lyakwe mumazuba esu woonse.
76 “Na wo, akɔkoaa yi, wɔbɛfrɛ wo Ɔsorosoroni no Odiyifoɔ, ɛfiri sɛ, wo na wobɛsiesie ɛkwan ama Agyenkwa no,
Iyii, anduwe, nomwana, uzoyitwa kuba musinsimi waSimajulu, nkaambo uzoyhinda kunembo lya Mwami koyabubamba nzila, kobambila bantu mukusika kwakwe,
77 na wobɛkyerɛ ne manfoɔ kwan a wɔnam bɔnefakyɛ so nya nkwa a ɛnni awieeɛ;
kupa luzibo lwalufutuko kubantu bakwe akulekelelwa kwazibi zyabo.
78 na yeinom nyinaa bɛba mu ɛfiri sɛ, Onyankopɔn mmɔborɔhunu a ɛdɔɔso no,
Eezi zizoochitika nkaambo kaluzyalo lwa Leza wesu, nkambo mukuyozwa kwazuba uzoosika kuzotugwasya,
79 na ɛbɛma hann a ɛfiri ɔsoro abɛpue yɛn so ahyerɛn wɔn a wɔte sum ne owuo sum mu no so, na akyerɛ yɛn ɛkwan akɔ asomdwoeɛ mu.”
likabamunikile bakkede mumudima amumweenzule walufu. Uyoochita eezi kuti akazulwide mawulu eesu munzila yaluumuno.”
80 Abɔfra no nyinii na honhom hyɛɛ no ma; ɔtenaa ɛserɛ so kɔsii ɛberɛ a ɔfirii nʼasɛnka adwuma ase.
Lino mwana wakakomena wasima mumuuya, alimwi wakakkala munkanda kuyoosika buzuba mbwakalitodeezya kuli Izirayeli.