< Mmebusɛm 1 >
1 Dawid babarima Salomo, Israelhene, mmebusɛm ni:
Los proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel:
2 Ne botae ne sɛ ɛbɛkyerɛ nnipa nyansa ne ahohyɛso; ne sɛ ɛbɛboa ama wɔate nsɛm a emu dɔ ase;
Para entender sabiduría y castigo: para entender las razones prudentes:
3 sɛ wobenya akwankyerɛ wɔ abrabɔ pa mu, a ɛbɛma wɔayɛ ade pa, nea ɛteɛ na ho nni asɛm;
Para recibir el castigo de prudencia, justicia, y juicio, y equidad:
4 sɛ ɛbɛma nea nʼadwene mu nnɔ anya nyansa na mmabun anya nimdeɛ ne adwene,
Para dar a los simples astucia, y a los mozos inteligencia y consejo.
5 anyansafo ntie na wɔmfa nka nea wonim ho, na nea ɔwɔ nhumu nya akwankyerɛ a
Oirá el sabio y aumentará la doctrina; y el entendido adquirirá consejo.
6 ɛbɛma wate mmɛ ne kasammebu, anyansafo nsɛnka ne abisaa ase.
Para entender parábola y declaración, palabras de sabios, y sus dichos oscuros.
7 Awurade suro yɛ nimdeɛ mfiase, na nkwaseafo bu nyansa ne ahohyɛso animtiaa.
El principio de la sabiduría es el temor de Jehová: los insensatos despreciaron la sabiduría y la instrucción.
8 Me ba, tie wʼagya akwankyerɛ na mpo wo na nkyerɛkyerɛ.
Oye, hijo mío, el castigo de tu padre, y no deseches la ley de tu madre:
9 Ɛbɛyɛ wo ti anuonyam abotiri ne wo kɔn mu atweaban.
Porque aumento de gracia serán a tu cabeza, y collares a tu cuello.
10 Me ba, sɛ nnebɔneyɛfo twetwe wo a, mma wɔn ho kwan.
Hijo mío, si los pecadores te quisieren engañar, no consientas.
11 Sɛ wɔka se, “Bra ma yɛnkɔ; ma yɛnkɔtetɛw na yenkum obi, ma yɛnkɔtɛw ntwɛn mmɔborɔni bi;
Si dijeren: Ven con nosotros, espiemos a la sangre: asechemos al inocente sin razón:
12 ma yɛmmemene wɔn anikann sɛ ɔda, koraa, te sɛ wɔn a wɔkɔ ɔda mu; (Sheol )
Tragarlos hemos como el sepulcro, vivos; y enteros, como los que caen en sima: (Sheol )
13 yebenya nneɛma a ɛsom bo ahorow na yɛde asade ahyɛ yɛn afi ma;
Hallaremos riquezas de todas suertes: henchiremos nuestras casas de despojos:
14 fa wo ho bɛhyɛ mu, na wubenya wo kyɛfa wɔ ahonyade no mu.”
Echa tu suerte entre nosotros: tengamos todos una bolsa:
15 Me ba, wo ne wɔn nnantew, mfa wo nan nsi wɔn akwan so;
Hijo mío, no andes en camino con ellos: aparta tu pie de sus veredas:
16 Wɔn anan de ntɛmpɛ kɔ bɔne mu, na wɔde ahoɔhare ka mogya gu.
Porque sus pies correrán al mal; e irán presurosos a derramar sangre.
17 So nni mfaso sɛ obi besum nnomaafiri wɔ beae a anomaa biara hu!
Porque en vano se tenderá la red delante de los ojos de toda ave.
18 Saa nnipa yi tetɛw pɛ wɔn ankasa mogya; wɔtetɛw wɔn ankasa wɔn ho!
Mas ellos a su sangre espían, y a sus almas asechan.
19 Saa na wɔn a wodi akorɔnne akyi no awiei te; ɛma wɔhwere wɔn nkwa!
Tales son las sendas de todo codicioso de codicia, la cual prenderá el alma de sus poseedores.
20 Nyansa teɛ mu wɔ mmɔnten so, ɔma ne nne so wɔ aguabɔbea,
La sabiduría clama de fuera: en las plazas da su voz:
21 ɔteɛ mu wɔ afasu no atifi, ɔkasa wɔ kuropɔn no apon ano se,
En las encrucijadas de los murmullos de gente clama: en las entradas de las puertas de la ciudad dice sus razones:
22 “Mo adwenharefo, mobɛyɛ adwenhare akosi da bɛn? Fɛwdifo bedi fɛw akosi da bɛn? Nkwaseafo bekyi nimdeɛ akosi da bɛn?
¿Hasta cuándo, o! simples, amaréis la simpleza, y los burladores desearán el burlar, y los insensatos aborrecerán la ciencia?
23 Sɛ mutiee mʼanimka a, anka mekaa me koma mu nsɛm nyinaa kyerɛɛ mo ma muhuu me nsusuwii.
Volvéos a mi reprensión: he aquí que yo os derramaré mi espíritu, y os haré saber mis palabras.
24 Nanso sɛ muyii mo aso, bere a mefrɛɛ mo na amfa obiara ho, bere a meteɛɛ me nsa mu,
Por cuanto llamé, y no quisisteis: extendí mi mano, y no hubo quien escuchase:
25 sɛ mopoo mʼafotu, na moampɛ mʼanimka nti,
Y desechasteis todo consejo mío, y no quisisteis mi reprensión:
26 me nso mɛserew mo wɔ mo amanehunu mu; sɛ abɛbrɛsɛ bi bu fa mo so a, midi mo ho fɛw,
También yo me reiré en vuestra calamidad; y me burlaré cuando os viniere lo que teméis.
27 sɛ abɛbrɛsɛ bi bu fa mo so te sɛ ahum, na amanehunu bi bɔ fa mo so sɛ mfɛtɛ, na awerɛhow ne ɔhaw mene mo a,
Cuando viniere, como una destrucción, lo que teméis; y vuestra calamidad viniere como un torbellino: cuando viniere sobre vosotros tribulación y angustia:
28 “Afei wɔbɛfrɛ me, nanso meremmua; wɔbɛhwehwɛ me, nanso wɔrenhu me.
Entonces me llamarán, y no responderé: buscarme han de mañana, y no me hallarán:
29 Esiane sɛ wokyii nimdeɛ na wɔampɛ sɛ wobesuro Awurade,
Por cuanto aborrecieron la sabiduría; y no escogieron el temor de Jehová:
30 sɛ wɔpoo mʼafotu, na wobuu me nteɛso animtiaa nti,
Ni quisieron mi consejo; y menospreciaron toda reprensión mía.
31 wobedi wɔn akwan so aba; na wɔn nhyehyɛe mu aduan bɛmee wɔn.
Comerán pues del fruto de su camino; y de sus consejos se hartarán.
32 Na ntetekwaafo asoɔden bekum wɔn, na nkwaseafo tirimudɛ bɛsɛe wɔn;
Porque el reposo de los ignorantes los matará; y la prosperidad de los insensatos los echará a perder.
33 Nanso obiara a obetie me no, ɔbɛtena ase asomdwoe mu na ne ho bɛtɔ no a ɔrensuro ɔhaw biara.”
Mas el que me oyere, habitará confiadamente; y vivirá reposado de temor de mal.