Mmebusɛm 23
1 Sɛ wo ne ɔhene bi to nsa didi a, hwɛ nea esi wʼanim no yiye,
Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quæ apposita sunt ante faciem tuam:
2 Sɛ woyɛ adidibrada a, hyɛ wo ho so.
et statue cultrum in gutture tuo, si tamen habes in potestate animam tuam,
3 Nni nʼaduan akɔnnɔ akɔnnɔ no akyi, efisɛ saa aduan no daadaa nnipa.
ne desideres de cibis eius, in quo est panis mendacii.
4 Mmiri wo mogya ani mpɛ sika; hu nyansa na tɔ wo bo ase.
Noli laborare ut diteris: sed prudentiæ tuæ pone modum.
5 Wʼani bɔɔ sika so ara pɛ, na atu ayera, ampa ara ebefuw ntaban na atu akɔ wim sɛ ɔkɔre.
Ne erigas oculos tuos ad opes, quas non potes habere: quia facient sibi pennas quasi aquilæ, et volabunt in cælum.
6 Nni obi a ɔyɛ pɛpɛe aduan, nni nʼakɔnnɔ aduan akyi;
Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos eius:
7 efisɛ ɔyɛ obi a bere biara osusuw sika ho. Ɔka se, “Didi na nom,” nanso ɛnyɛ ne koma mu.
quoniam in similitudinem arioli, et coniectoris, æstimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi: et mens eius non est tecum.
8 Kakra a woadi no wobɛfe, na ɛno nti wo nkamfo so remma mfaso.
Cibos, quos comederas, evomes: et perdes pulchros sermones tuos.
9 Nkasa nkyerɛ ɔkwasea, efisɛ ɔremfa nyansa a ɛwɔ wo kasa mu no.
In auribus insipientium ne loquaris: qui despicient doctrinam eloquii tui.
10 Ntutu tete abo a wɔde ato hye ngu, na ntra ɔhye nkɔ ayisaa mfuw mu,
Ne attingas parvulorum terminos: et agrum pupillorum ne introeas:
11 efisɛ wɔn Gyefo yɛ den, na obedi wɔn asɛm ama wɔn.
Propinquus enim illorum fortis est: et ipse iudicabit contra te causam illorum.
12 Ma wo koma mmra nkyerɛkyerɛ so, na wɛn wʼaso tie nimdeɛ.
Ingrediatur ad doctrinam cor tuum: et aures tuæ ad verba scientiæ.
13 Ntwentwɛn abofra nteɛso so; sɛ wode abaa teɛ no a, ɔrenwu.
Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.
Tu virga percuties eum: et animam eius de inferno liberabis. (Sheol h7585)
15 Me ba, sɛ wo koma hu nyansa a, ɛno de, me koma ani begye;
Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:
16 sɛ wʼano ka nea ɛteɛ a me mu ade nyinaa ani begye.
et exultabunt renes mei, cum locuta fuerint rectum labia tua.
17 Mma wʼani mmere abɔnefo, mmom bɔ Awurade suro ho mmɔden bere biara.
Non æmuletur cor tuum peccatores: sed in timore Domini esto tota die:
18 Ampa ara anidaso wɔ hɔ ma wo daakye, na wʼanidaso renyɛ ɔkwa.
quia habebis spem in novissimo, et præstolatio tua non auferetur.
19 Me ba, tie, na hu nyansa, ma wo koma mfa ɔkwantrenee so.
Audi fili mi, et esto sapiens: et dirige in via animum tuum.
20 Mfa wo ho mmɔ akɔwensafo anaasɛ wɔn a wɔpɛ nam mmoroso ho,
Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum, qui carnes ad vescendum conferunt:
21 efisɛ, akɔwensafo ne adidibradafo bɛyɛ ahiafo, na anikum fura wɔn ntamagow.
quia vacantes potibus, et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.
22 Tie wʼagya a ɔwoo wo no, na sɛ wo na bɔ aberewa a, mmu no animtiaa.
Audi patrem tuum, qui genuit te: et ne contemnas cum senuerit mater tua.
23 Tɔ nokware na ntɔn da; nya nyansa, ahohyɛso ne nhumu.
Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.
24 Ɔtreneeni agya wɔ anigye bebree; nea ɔwɔ ɔba nyansafo no ani gye ne ho.
Exultat gaudio pater iusti: qui sapientem genuit, lætabitur in eo.
25 Ma wʼagya ne wo na ani nnye; ma ɔbea a ɔwoo wo no nnya ahosɛpɛw.
Gaudeat pater tuus, et mater tua, et exultet quæ genuit te.
26 Me ba, fa wo koma ma me na ma wʼani nkɔ mʼakwan ho,
Præbe fili mi cor tuum mihi: et oculi tui vias meas custodiant.
27 na oguamanfo yɛ amoa donkudonku ɔyere huhuni yɛ ɔdaadaafo.
Fovea enim profunda est meretrix: et puteus angustus, aliena.
28 Ɔtɛw, twɛn, te sɛ ɔkwanmukafo, na ɔma mmarima mu atorofo dɔɔso.
Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.
29 Hena na wɔadome no? Hena na odi awerɛhow? Hena na odi aperepere? Hena na onwiinwii? Hena na ɔwɔ atape nko ara? Hena na mogya ada nʼani so?
Cui væ? cuius patri væ? cui rixæ? cui foveæ? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?
30 Wɔn a wɔkyɛ nsa ho, na wɔka nsa a wɔafrafra hwɛ.
Nonne his, qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?
31 Nhwɛ nsa ani kɔkɔɔ no haa, bere a ɛretwa yerɛw yerɛw wɔ kuruwa mu, na ɛkɔ yɔɔ no.
Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color eius: ingreditur blande,
32 Awiei no, ɛka te sɛ ɔwɔ na ɛwɔ bɔre te sɛ ahurutoa.
sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.
33 Wʼani behu nneɛma a wunhuu da, na woadwene nneɛma basabasa ho.
Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.
34 Wobɛtɔ ntintan te sɛ hyɛn mu dwumayɛni a, okura hyɛn dua a, ɛrehinhim mu den, na ehinhim wɔ po so.
Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo:
35 Na wobɛka se, “Wɔbɔ me, nanso mimpira. Wɔboro me, nanso mente ɔyaw biara. Bere bɛn na menyan akɔpɛ nsa anom bio?”
et dices: Verberaverunt me, sed non dolui: traxerunt me, et ego non sensi: quando evigilabo, et rursus vina reperiam?
