Yeremya 51
1 RAB diyor ki, “İşte Babil'e ve Lev-Kamay'da yaşayanlara karşı Yok edici bir rüzgar çıkaracağım.
KE i mai nei o Iehova, penei; Aia hoi, e hoala no wau i ka makani luku e ku e ia Babulona, E ku e hoi i ka poe e noho la iwaenakonu, Ka poe i ala ku e mai ia'u.
2 Tahıl savuranları göndereceğim Babil'e; Onu savurup ayıklasınlar, Ülkesini boşaltsınlar diye. Yıkım günü her yandan saldıracaklar ona.
E hoouna aku au i na malihini i Babulona, A e hoopuehu lakou i kona, a e ninini aku i ko kona aina; No ka mea, e ku e no lakou ia ia a puni i ka la poino.
3 Okçu yayını germesin, Zırhını kuşanmasın. Onun gençlerini esirgemeyin! Ordusunu tümüyle yok edin.
E lena ke kakaka o ka mea pana, E ku e i ka mea i hoolena i kona; E ku e i ka mea hookiekie maloko o kona paleumaumaunahi; Mai hookoe i kona poe kanaka opiopio, E luku loa aku i kona mau kaua a pau.
4 Kildan ülkesinde ölüler, Babil sokaklarında yaralılar serilecek yere.
E hina no ka poe make ma ka aina o ko Kaledea, A e houia ma kona mau alanui.
5 İsrail'in Kutsalı'na karşı Ülkeleri suçla dolu olmasına karşın, Tanrıları Her Şeye Egemen RAB İsrail ve Yahuda halklarını bırakmadı.
No ka mea, ua haalele ole ia ka Iseraela, A o ka Iuda hoi e kona Akua e Iehova o na kaua; Ua piha nae ko lakou aina i ka lawehala imua o ka Mea Hemolele o ka Iseraela.
6 Babil'den kaçın! Herkes canını kurtarsın! Babil'in suçu yüzünden yok olmayın! Çünkü RAB'bin öç alma zamanıdır, Ona hak ettiğini verecek.
E holo oukou mai waenakonu aku o Babulona, E hoopakele kela kanaka keia kanaka i kona ola iho: Mai noho oukou a lukuia iloko o kona hewa, No ka mea, o ka manawa keia o ko Iehova ukiuki; Nana no e hoouku aku ia ia
7 Babil RAB'bin elinde bir altın kâseydi, Bütün dünyayı sarhoş etti. Uluslar şarabını içtiler, Bu yüzden çıldırdılar.
He wahi kiaha gula o Babulona ma ka lima o Iehova, O ka mea ia i ona'i ka honua a pau: Ua inu ko na aina i kona waina, Nolaila i pupule ai ko na aina.
8 Ansızın düşüp paramparça olacak Babil, Yas tutun onun için! Yarasına merhem sürün, belki iyileşir.
Ua haule hoohikilele o Babulona, a ua anaiia; E aoa nona, e kii hoi i wahi nini no kona eha, Ina paha e hoolaia oia.
9 ‘Babil'i iyileştirmek istedik, ama iyileşmedi. Bırakalım onu, Hepimiz kendi ülkemize dönelim. Çünkü onun yargısı göklere erişiyor, Bulutlara kadar yükseliyor.
Hoola aku no makou ia Babulona, aole ia i ola: E haalele ia ia, e hele hoi kela mea keia mea o kakou i kona aina iho; No ka mea, ua pa aku kona hoopaiia i ka lani, Ua hapaiia hoi, a i na aouli.
10 “‘RAB haklı olduğumuzu gösterdi, Gelin, Tanrımız RAB'bin neler yaptığını Siyon'da anlatalım.’
Ua hoopuka mai o Iehova i ko kakou pono; E hele mai hoi, e hai aku kakou ma Ziona i ka hana a Iehova ko kakou Akua.
11 “Okları bileyin, Ok kılıflarını doldurun! RAB Med krallarını harekete geçirdi, Amacı Babil'i yok etmek. RAB öcünü, tapınağının öcünü alacak.
E anai i na pua, e lalau i na palekaua; Ua hooikaika o Iehova i ka manao o na'lii o Media: No ka mea, he manao ku e kona ia Babulona e luku ia wahi; No ka mea, o ka hoopai ana ia o Iehova, O kana hoopai ana hoi, no kona luakini.
12 Babil surlarına karşı sancak kaldırın! Muhafızları pekiştirin, Nöbetçileri yerleştirin, Pusu kurun! Çünkü RAB Babil halkı için söylediklerini Hem tasarladı hem de yerine getirdi.
E kau i ka hae ma na pa o Babulona, E hoomahuahua i ka poe kaua, E hoonohonoho i na kiai, E hoomakaukau i ka poe hoohalua; No ka mea, ua noonoo o Iehova, a ua hana hoi i na mea ana i olelo ku e ai i ka poe e noho la ma Babulona.
13 Ey sizler, akarsuların kıyısında yaşayan, Hazinesi bol olanlar, Sonunuz geldi, zamanınız doldu.
E ka mea e noho la ma na wai nui, Ka mea waiwai nui hoi, Ua hiki mai kou hope, a me ke ana o kou hao ana.
14 Her Şeye Egemen RAB varlığı hakkı için ant içti: Seni çekirge sürüsüyle doldurur gibi Askerlerle dolduracağım. Sana karşı zafer çığlıkları atacaklar.”
Ua hoohiki o Iehova o na kaua ia ia iho, Oiaio, e hoopiha no wau ia oe i na kanaka e like me na enuhe, A e hookiekie lakou i ka hooho ku e ia oe.
15 “Gücüyle yeryüzünü yaratan, Bilgeliğiyle dünyayı kuran, Aklıyla gökleri yayan RAB'dir.
Ua hana oia i ka honua i kona mana, Ua hookumu oia i ke ao nei i kona akamai, A ua uhola'i i na lani i kona ike.
16 O gürleyince gökteki sular çağıldar, Yeryüzünün dört bucağından bulutlar yükseltir, Yağmur için şimşek çaktırır, Ambarlarından rüzgar estirir.
I ka poha ana o kona leo, Nui na wai ma na lani; Oia ka mea e pii aku ai ka ohu, mai na kihi ae o ka honua: Nana no i hana ka uwila, me ka ua, A hoopuka mai la oia i ka makaui, Mailoko mai o kona waihona waiwai.
17 Hepsi budala, bilgisiz. Her kuyumcu yaptığı puttan utanacak. O putlar yapmacıktır, Soluk yoktur onlarda.
Me he holoholona la na kanaka a pau ma ka ike, Ua hoohilahilaia na mea hoohehee kala a pau, ma na kii i hooheheeia; No ka mea, he wahahee kona kii hooheheeia, Aohe hanu iloko o lakou.
18 Yararsız, alay edilesi nesnelerdir, Cezalandırılınca yok olacaklar.
He lapuwale lakou, he hana na ka wahahee; I ko lakou wa e hoopaiia mai ai, e make no lakou.
19 Yakup'un Payı onlara benzemez. Mirası olan oymak dahil Her şeye biçim veren O'dur, Her Şeye Egemen RAB'dir adı.
Aole i like ka Puu o Iakoba me lakou, No ka mea, nana no i hana na mea a pau; O ka Iseraela ke kookoo o kona hooilina; O Iehova o na kaua kona inoa.
20 “Sen benim savaş çomağım, Savaş silahımsın. Ulusları parçalayacak, Krallıkları yok edeceğim seninle.
He hamare no oe no'u, A me ko'u mau mea kaua e kaua'i: No ka mea, ia oe no wau e wawahi ai i na aina, A ia oe no hoi e luku aku ai au i na aupuni;
21 Seninle atlarla binicilerini, Savaş arabalarıyla sürücülerini kırıp ezeceğim.
Ia oe no wau e uhai i ka lio, A me kona mea nana e holo; Ia oe no wau e uhai ai i ke kaakaua, A me kona mea nana e holo;
22 Erkeklerle kadınları, Gençlerle yaşlıları, Delikanlılarla genç kızları,
Ia oe no wau e uhai ai i ke kane a me ka wahine; Ia oe no hoi au e uhai ai i ka elemakule a me ka mea opiopio; A ia oe no e uhai ai au i ke kanaka opiopio, a me ke kaikamahine:
23 Çobanla sürüsünü, Çiftçiyle öküzlerini, Valilerle yardımcılarını darmadağın edeceğim.
Ia oe no e uhai aku ai au i ke kahuhipa, a me kona ohana; Ia oe no wau e uhai aku ai i ke kauaka mahiai, A me kona mau bipi kauo; A ia oe no wau e uhai aku ai i na kiaaina, A me ko lakou poe alii.
24 “Babil'de ve Kildan ülkesinde yaşayanlara Siyon'da yaptıkları bütün kötülüğün karşılığını Gözlerinizin önünde ödeteceğim” diyor RAB.
A maluna o Babulona, a maluna o ka poe e noho la ma Kaledea, E hoihoi no wau i ka hewa a pau a lakou i hana'i, Ma Ziona, imua o kou mau maka, wahi a Iehova.
25 “Ey yıkıcı dağ, sana karşıyım, Ey bütün dünyayı yıkan” diyor RAB, “Elimi sana karşı kaldırıp Seni uçuruma yuvarlayacak, Yanık bir dağa çevireceğim.
Aia hoi, owau ka i ku e ia oe, e ka mauna hoomake, Wahi a Iehova; Ka mea i anai i ka honua a pau: A e kakauha aku au i ko'u lima maluna ou, A e olokaa aku au ia oe ilalo, mai na pohaku aku, A e hoolilo au ia oe i mauna a.
26 Senden köşe taşı, temel taşı olmayacak, Çünkü sonsuza dek viran kalacaksın” diyor RAB.
Aole hoi lakou e lawe i kekahi pohaku ou i pohaku kihi, Aole hoi i pohaku hookumu: Aka, e neoneo mau loa aku no oe, wahi a Iehova.
27 “Ülkeye sancak dikin! Uluslar arasında boru çalın! Ulusları Babil'le savaşmaya hazırlayın. Ararat, Minni, Aşkenaz krallıklarını Ona karşı toplayın. Ona karşı bir komutan atayın, Çekirge sürüsü kadar at gönderin üzerine.
E kau oukou i ka hae ma ka aina, E puhi i ka pu iwaena o ko na aina, E hoomakaukau i ko na aina, e ku e ia ia; E kena i na aupuni o Arerata e ku e ia ia, Ia Mini, a me Asekenaza; E hoonoho i alihi kaua e ku e ia ia; E hoouna i na lio e like me na enuhe huluhulu.
28 Ulusları –Med krallarını, valilerini, Bütün yardımcılarını, Yönetimi altındaki bütün ülkeleri– Onunla savaşmaya hazırlayın.
E hoomakaukau ku e ia ia i ko na aina a me ua'lii o ko Media, I kona poe kiaaina hoi a me kona mau luna, A me ka aina a pau o kona aupuni.
29 Ülke titreyip kıvranıyor! Çünkü RAB'bin Babil diyarını Issız bir viraneye çevirme amacı Yerine gelmeli.
E haalulu no ka aina, a e mihi hoi; No ka mea, e hanaia maluna o Babulona na manao a pau o Iehova, E hoolilo i ka aina o Babulona i wahi neoneo, Me ka mea ole nana e noho.
30 Babil yiğitleri savaştan vazgeçti, Kalelerinde oturuyorlar. Güçleri tükendi, Ürkek kadınlara döndüler. Oturdukları yerler ateşe verildi, Kapı sürgüleri kırıldı.
Ua haalele na kanaka ikaika o Babulona i ke kaua, Ua noho lakou ma na puu kaua; Ua pio hoi ko lakou ikaika, Ua like no hoi lakou me na wahine; Ua hoopau lakou i ko lakou wahi noho i ke ahi, Ua uhaiia kona mau kikaola.
31 Babil Kralı'na ulak üstüne ulak, Haberci üstüne haberci geldi. ‘Kent bütünüyle düştü, Irmak geçitleri tutuldu, Bataklıklar ateşe verildi, Askerler dehşete kapıldı’ diye haber verdiler.”
E holo auanei kekahi luna e halawai me ka kekahi luna, A me kekahi elele e halawai me kekahi elele, E hai aku i ke alii i ke pio ana o ke kulanakauhale ma kekahi pea:
I ka lilo ana o na alanui kiaiia, A ua hoopau no lakou i na ohe i ke ahi, Ua auhee hoi na kanaka kaua.
33 İsrail'in Tanrısı, Her Şeye Egemen RAB diyor ki, “Zamanı gelince harman yeri nasıl çiğnenirse, Babil kızı da öyle olacak. Kısa süre sonra onun da Biçim zamanı gelecek.”
No ka mea, ke olelo mai nei o Iehova o na kaua, ke Akua o ka Iseraela penei; Ua like ke kaikamahine o Babulona me kahi hahi palaoa, Ua hiki mai ka manawa e hahi ai ia ia; He manawa iki e koe, a hiki mai kona hoiliili ai ana.
34 Siyon halkı, “Babil Kralı Nebukadnessar yuttu bizi, ezdi, Boş bir kaba çevirdi” diyecek, “Canavar gibi yuttu bizi, Güzel yemeklerimizle karnını doyurdu, Sonra bizi kustu. Bize ve yurttaşlarımıza yapılan zorbalık Babil'in başına gelsin.” Yeruşalim, “Dökülen kanımızın hesabı Kildaniler'den sorulsun” diyecek.
Ua ai mai o Nebukaneza ke alii o Babulona ia'u, A ua hooki loa mai ia'u, Ua hoolilo mai oia ia'u i ipu mea ole iloko, Ua moni mai oia ia'u, e like me ka moonui, Ua hoopiha oia i kona opu i ka'u mea maikai, Ua kipaku mai oia ia'u.
Maluna hoi o Babulona, ka hookaumahaia o'u a me ko'u kino, Wahi a ka mea e noho la ma Ziona; A o ko'u koko hoi maluna o ka poe e noho la ma Kaledea, Wahi a Ierusalema.
36 Bunun için RAB diyor ki, “İşte davanızı ben savunacağım, Öcünüzü ben alacağım; Onun ırmağını kurutacak, Kaynağını keseceğim.
Nolaila, ke olelo mai nei o Iehova penei; Aia hoi, na'u no e hooponopono i kou hoopiiia, Na'u hoi e hoopai aku nou; A e hoomaloo no wau i kona moana, A e hoopio no hoi au i kona waipuna.
37 Babil taş yığınına, çakal yuvasına dönecek, Dehşet ve alay konusu olacak. Kimse yaşamayacak orada.
A e lilo o Babulona i mau puu, He wahi noho no na iliohihiu, He mea e kahaha ai, a e hoowahawaha ai hoi, Me ka mea ole nana e noho.
38 Halkı genç aslanlar gibi kükreyecek, Aslan yavruları gibi homurdanacak.
E uwo pu no lakou e like me na liona, A e hoonui hoi i ko lakou leo e like me na keiki liona.
39 Ama kızıştıklarında onlara şölen verip Hepsini sarhoş edeceğim; Keyiflensinler, Uyanmayacakları sonsuz bir uykuya Dalsınlar diye” diyor RAB.
Ia lakou e wela'i, e hana no wau i ko lakou ahainu, A e hooona aku wau ia lakou, i mea e lealea ai lakou, A e moe no lakou i ka hiamoe mau loa, Aole lakou e ala hou, wahi a Iehova.
40 “Onları kuzu gibi, koç ve teke gibi Boğazlanmaya götüreceğim.”
E hooiho aku au ia lakou e like me na keikihipa i ka make, E like hoi me na hipa kane, a me na kaokane.
41 “Şeşak nasıl alındı! Bütün dünyanın övünç kaynağı nasıl ele geçirildi! Uluslar arasında Babil nasıl dehşet oldu!
Nani ka hopuia o Sesaka! A ua hoopioia hoi ka mea nani o ka honua a pau! Nani ka lilo ana o Babulona i mea kupaianaha iwaena o na aina!
42 Deniz basacak Babil'i, Kabaran dalgalar örtecek.
Ua pii mai ke kai maluna o Babulona; Ua uhiia oia i ka nui o kona mau ale.
43 Kentleri viran olacak, Toprakları kimsenin yaşamadığı, geçmediği Kurak bir çöle dönecek.
Ua lilo kona mau kulanakauhale i wahi neoneo, He aina maloo hoi, a he waonahele, He aina noho ole ia e kekahi kanaka, Aole hoi e hele ae ke keiki a ke kanaka ilaila.
44 Babil ilahı Bel'i orada cezalandıracak, Yuttuğunu ona kusturacağım. Artık akın akın uluslar gelmeyecek ona. Babil surları yıkılacak.
Na'u no e hoopai aku ia Bela ma Babulona, A e hoopuka aku no hoi au iwaho o kona waha, I ka mea ana i moni ai; Aole e akoakoa hou mai na lahuikanaka io na la; Oia, e hiolo ana ka pa o Babulona.
45 “Oradan çık, ey halkım! Hepiniz canınızı kurtarın! Kaçın RAB'bin kızgın öfkesinden!
E ko'u poe kanaka, e hele oukou maiwaena aku ona, A e hoopakele kela kanaka keia kanaka i kona ola iho, Mai ka ukiuki nui o Iehova;
46 Ülkede duyacağınız söylentiler yüzünden Cesaretinizi yitirmeyin, korkmayın. Bir yıl bir söylenti duyulur, ertesi yıl bir başkası; Ülkedeki zorbalıkla, Önderin öndere karşı çıktığıyla İlgili söylentiler yayılır.
O maule auanei ko oukou naau, a makau hoi oukou, no ka lono e loheia ana ma ia aina; E hiki mai no ka lono i kekahi makahiki, A he lono hou i kekahi makahiki, He haunaele ma ka aina, O kekahi alii e ku e ana i kekahi alii.
47 İşte bu yüzden Babil'in putlarını Cezalandıracağım günler geliyor. Bütün ülke utandırılacak, Öldürülenler ülkenin ortasında yere serilecek.
Nolaila, aia hoi, e hiki mai ana na la, E hoopai aku ai au i na kii kalaiia o Babulona; A e hoohilahilaia kona aina a pau, A e haule hoi iwaenakonu ona, kona poe a pau i houia.
48 O zaman yer, gök ve onlardaki her şey Babil'in başına gelenlere sevinecek. Çünkü kuzeyden gelen yok ediciler Saldıracaklar ona” diyor RAB.
Alaila e hookani olioli ai ka lani, a me ka honua, a me na mea a pau oloko, no Babulona; No ka mea, mai ke kukulu akau mai e hele mai ai io na la ka poe hao wale, wahi a Iehova.
49 Yeremya şöyle diyor: “İsrail'in öldürülenleri yüzünden düşmelidir Babil. Yeryüzünde öldürülen herkes Babil yüzünden düştü.
Me Babulona i hoohina'i i ka poe i houia o ka Iseraela, Pela no ma Babulona e hina'i ka poe i houia o ka honua a pau.
50 Ey sizler, kılıçtan kurtulanlar, Kaçın, oyalanmayın! RAB'bi anın uzaktan, Yeruşalim'i düşünün!”
E hele oukou, e ka poe i pakele i ka pahikaua, Mai ku malie; e hoomanao ia Iehova ma kahi loihi aku, E hoomanao hoi ia Ierusalema iloko o ko oukou naau.
51 “Rezil olduk, çünkü aşağılandık, Yüzümüz utanç içinde. Çünkü yabancılar RAB'bin Tapınağı'nın Kutsal yerlerine girmişler.”
Ua hoohilahilaia makou, no ka mea, ua lohe makou i ka hoowahawaha: Ua uhiia ko makou maka i ka hilahila; No ka mea, ua hiki mai na malihini iloko o na keenakapu o ka hale o Iehova.
52 “Bu yüzden” diyor RAB, “Putlarını cezalandıracağım günler geliyor, Yaralılar inleyecek bütün ülkede.
No ia mea, aia hoi, e hiki mai auanei na la, wahi a Iehova, E hoopai aku ai au i kona mau kii kalaiia; A ma kona aina a puni e kaniuhu ai no ka poe i oia.
53 Babil göklere çıksa, Yüksekteki kalesini pekiştirse de, Yok edicileri göndereceğim üzerine” diyor RAB.
Ina paha i pii aku o Babulona a i ka lani, A ina i hoopaa loa oia i na puu kaua o kona ikaika, E hele aku nae ka poe hao wale, mai o'u aku nei a io na la, wahi a Iehova.
54 “Babil'den çığlık, Kildan ülkesinden büyük yıkım sesi duyuluyor.
Mai Babulona mai, kui mai ka lono no ka uwe ana, A me ka luku nui ia, mai ka aina o ko Kaledea mai.
55 Çünkü RAB Babil'i yıkıma uğratıyor; Şamatasını susturuyor. Düşman engin sular gibi kükrüyor, Seslerinin gürültüsü yankılanıyor.
No ka mea, ua hao wale o Iehova ia Babulona, A ua hooki hoi i ka walaau nui mai ona aku; A halulu kona mau ale e like me na wai nui, Kani no ka leo o kona walaau.
56 Çünkü Babil'e karşı bir yok edici çıkacak; Yiğitleri tutsak olacak, Yayları paramparça edilecek. Çünkü RAB karşılık veren bir Tanrı'dır, Her şeyin tam karşılığını verir.
No ka mea, ua hele mai ka mea hao wale maluna ona, Maluna hoi o Babulona; Ua lawepioia kona poe kanaka ikaika, Ua hai hoi na kakaka a pau o lakou; No ka mea, o Iehova ke Akua hoopai, Oiaio no, e hoopai oia.
57 Babil önderlerini, bilgelerini, valilerini, Yardımcılarını, yiğitlerini öyle sarhoş edeceğim ki, Sonsuz bir uykuya dalacak, hiç uyanmayacaklar” Diyor adı Her Şeye Egemen RAB olan Kral.
A e hooona aku au i kona poe alii, a me kona poe akamai, I kona poe kiaaina, a me kona mau luna, a me kona poe kanaka ikaika: A e moe no lakou i ka hiamoe mau loa, Aole lakou e ala hou, wahi a ke alii, Nona ka inoa, o Iehova o na kaua.
58 Her Şeye Egemen RAB diyor ki, “Babil'in kalın surları yerle bir edilecek, Yüksek kapıları ateşe verilecek. Halkların çektiği emek boşuna, Ulusların didinmesi ateşe yarayacak.”
Ke olelo mai nei o Iehova o na kaua; E oiaio no e hoohiolo loa ia na pa nui o Babulona, A e puhiia i ke ahi kona mau pukapa kiekie; E hooikaika na kanaka a make hewa ka luhi, A o na lahuikanaka hoi, no ke ahi, A e maloeloe lakou.
59 Yahuda Kralı Sidkiya'nın krallığının dördüncü yılında, baş görevli Mahseya oğlu Neriya oğlu Seraya Sidkiya'yla birlikte Babil'e gittiğinde Peygamber Yeremya ona şu buyruğu verdi.
O ka olelo a Ieremia a ke kaula i kauoha'i ia Seraia, i keiki a Neria, i ke keiki a Maaseia, i ka manawa ana i hele pu aku ai i Babulona me Zedekia, ke alii o ka Iuda, i ka makahiki aha o kona noho alii ana. He luna noho malie o ua Seraia nei.
60 Yeremya Babil'in başına gelecek bütün felaketleri, Babil'e ilişkin bütün bu sözleri bir tomara yazmıştı.
A kakau no Ieremia iloko o ka buke i ka hewa a pau e hiki mai ana maluna o Babulona, i keia mau olelo a pau hoi i palapalaia no Babulona.
61 Yeremya Seraya'ya şöyle dedi: “Babil'e varır varmaz bütün bu sözleri okumayı unutma.
Olelo mai la o Ieremia ia Seraia, A hiki aku oe i Babulona, a ike, a heluhelu hoi i keia mau olelo a pau;
62 De ki, ‘Ya RAB, burayı yıkacağını, içinde insan da hayvan da yaşamayacağını, ülkenin sonsuza dek viran kalacağını söyledin.’
Alaila, e i aku oe, E Iehova, ua olelo ku e mai oe i keia wahi, e hooki iho, i mea e koe ole ai kekahi mea iloko ona, aohe kanaka, aohe holoholona, aka, e neoneo mau loa aku no.
63 Okumayı bitirince tomarı bir taşa bağlayıp Fırat'a fırlat.
A hiki i ka manawa e hoopau ai oe i ka heluhelu ana i keia buke, alaila e nakinaki i ka pohaku me ka buke, a e hoolei aku iwaenakonu o Euperate.
64 Sonra de ki, ‘Babil başına getireceğim felaket yüzünden batacak, bir daha kalkamayacak. Bitkin düşecekler.’” Yeremya'nın sözleri burada son buluyor.
A e i aku oe, Pela e poho ai o Babulona, aole o ala hou, mai ka hewa a'u e lawe ai maluna ona. A e maloeloe lakou. A ia nei na olelo a Ieremia.
