< Mga Kawikaan 23 >

1 Kapag ikaw ay umupo para kumain kasama ang isang pinuno, magmasid ng mabuti kung ano ang nasa harap mo,
When thou sittest to eat with a ruler, Thou considerest diligently that which [is] before thee,
2 at maglagay ng isang kutsilyo sa iyong lalamunan kung ikaw ay isang tao na gustong kumain ng maraming mga pagkain.
And thou hast put a knife to thy throat, If thou [art] a man of appetite.
3 Huwag naisin ang kaniyang napakasarap na pagkain, dahil ito ay pagkain nang kasinungalingan.
Have no desire to his dainties, seeing it [is] lying food.
4 Huwag magtrabaho ng sobrang hirap para lang ikaw ay maging mayaman; maging marunong para malaman kung kailan titigil.
Labour not to make wealth, From thine own understanding cease, Dost thou cause thine eyes to fly upon it? Then it is not.
5 Kapag ang iyong mga mata ay nagliliwanag sa pera, nawala na ito, at bigla itong nagkakaroon ng mga pakpak at lumilipad sa himpapawid tulad ng isang agila.
For wealth maketh to itself wings, As an eagle it flieth to the heavens.
6 Huwag kakainin ang pagkain ng isang masamang tao- isang tao na nakatingin nang napakatagal sa iyong pagkain- at huwag naisin ang kaniyang masarap na mga pagkain,
Eat not the bread of an evil eye, And have no desire to his dainties,
7 sapagkat siya ang uri ng tao na inaalam ang halaga ng pagkain. “Kumain at uminom!” sabi niya sa iyo, pero ang kaniyang puso ay wala sa iyo.
For as he hath thought in his soul, so [is] he, 'Eat and drink,' saith he to thee, And his heart [is] not with thee.
8 Iyong isusuka ang kakaunting kinain mo, at sasayangin mo ang iyong mga mabubuting sasabihin.
Thy morsel thou hast eaten thou dost vomit up, And hast marred thy words that [are] sweet.
9 Huwag magsasalita na naririnig ng isang mangmang, sapagkat kaniyang hahamakin ang karunungan ng iyong mga salita.
In the ears of a fool speak not, For he treadeth on the wisdom of thy words.
10 Huwag mong aalisin ang sinaunang hangganang bato o angkinin ang mga bukirin ng mga ulila,
Remove not a border of olden times, And into fields of the fatherless enter not,
11 sapagkat ang kanilang Tagapagligtas ay malakas, at ipangangatuwiran niya ang kanilang kapakanan laban sa iyo.
For their Redeemer [is] strong, He doth plead their cause with thee.
12 Ilagay ang iyong puso sa pagtuturo at buksan ang iyong mga tainga sa mga salita ng karunungan.
Bring in to instruction thy heart, And thine ear to sayings of knowledge.
13 Huwag pigilin ang disiplina sa isang bata,
Withhold not from a youth chastisement, When thou smitest him with a rod he dieth not.
14 dahil kung siya ay iyong papaluin, siya ay hindi mamamatay. Kung siya ay iyong papaluin, iyong ililigtas ang kaniyang kaluluwa mula sa sheol. (Sheol h7585)
Thou with a rod smitest him, And his soul from Sheol thou deliverest. (Sheol h7585)
15 Aking anak, kung ang iyong puso ay marunong, sa gayon ang aking puso ay magiging masaya rin;
My son, if thy heart hath been wise, My heart rejoiceth, even mine,
16 ang aking kaloob-looban ay magagalak kapag ang iyong labi ay magsasalita ng nang matuwid.
And my reins exult when thy lips speak uprightly.
17 Huwag mong hayaang mainggit ang iyong puso sa mga makasalanan, pero magpatuloy sa takot kay Yahweh sa buong araw.
Let not thy heart be envious at sinners, But — in the fear of Jehovah all the day.
18 Siguradong may kinabukasan at ang iyong pag-asa ay hindi mapuputol.
For, is there a posterity? Then thy hope is not cut off.
19 Makinig, aking anak, at maging matalino at patnubayan ang iyong puso sa daan.
Hear thou, my son, and be wise, And make happy in the way thy heart,
20 Huwag makikisama sa mga lasenggero, o sa mga matatakaw na kumakain ng karne,
Be not thou among quaffers of wine, Among gluttonous ones of flesh,
21 dahil ang lasenggero at ang matakaw ay nagiging mahirap, at ang naiidlip ay madadamitan ng mga basahan.
For the quaffer and glutton become poor, And drowsiness clotheth with rags.
22 Makinig sa iyong ama na nag-alaga sa iyo at huwag hamakin ang iyong ina kung matanda na siya.
Hearken to thy father, who begat thee, And despise not thy mother when she hath become old.
23 Bilhin ang katotohanan, ngunit huwag itong ipagbili; bilhin ang karunungan, disiplina at pang-unawa.
Truth buy, and sell not, Wisdom, and instruction, and understanding,
24 Ang ama ng isang gumagawa ng matuwid ay labis na magagalak at siya na nag-alaga sa isang matalinong bata ay matutuwa sa kaniya.
The father of the righteous rejoiceth greatly, The begetter of the wise rejoiceth in him.
25 Hayaang matuwa ang iyong ama at ang iyong ina at hayaang magsaya ang siyang nagsilang sa iyo.
Rejoice doth thy father and thy mother, Yea, she that bare thee is joyful.
26 Aking anak, ituon mo sa akin ang iyong puso, at hayaan mong mamasdan ng iyong mga mata ang aking mga paraan.
Give, my son, thy heart to me, And let thine eyes watch my ways.
27 Dahil ang isang bayarang babae ay isang malalim na hukay at ang asawa ng ibang lalaki ay isang makitid na hukay.
For a harlot [is] a deep ditch, And a strange woman [is] a strait pit.
28 Siya ay nag-aabang katulad ng isang magnanakaw at siya ay nagdadagdag ng bilang ng mga traydor sa sangkatauhan.
She also, as catching prey, lieth in wait, And the treacherous among men she increaseth.
29 Sino ang may kasawian? Sino ang may kalungkutan? Sino ang may mga laban? Sino ang nagrereklamo? Sino ang may mga sugat na walang dahilan? Sino ang may matang namumula?
Who hath woe? who hath sorrow? Who hath contentions? who hath plaint? Who hath wounds without cause? Who hath redness of eyes?
30 Silang sugapa sa alak, sila na sinusubukan ang pinaghalong alak.
Those tarrying by the wine, Those going in to search out mixed wine.
31 Huwag tumingin sa alak kung ito ay mapula, kung ito ay kumikinang sa tasa at bumaba nang tuloy-tuloy.
See not wine when it showeth itself red, When it giveth in the cup its colour, It goeth up and down through the upright.
32 Sa bandang huli ito ay tumutuklaw katulad ng isang ulupong at ito ay kumakagat tulad ng isang ahas.
Its latter end — as a serpent it biteth, And as a basilisk it stingeth.
33 Ang iyong mga mata ay makakakita ng kakaibang mga bagay at ang iyong puso ay magsasabi ng napakasamang mga bagay.
Thine eyes see strange women, And thy heart speaketh perverse things.
34 Ikaw ay magiging gaya ng isang natutulog sa mataas na karagatan o humihiga sa ibabaw ng isang duyan.
And thou hast been as one lying down in the heart of the sea, And as one lying down on the top of a mast.
35 “Tinamaan nila ako!” iyong sasabihin, “pero ako ay hindi nasaktan. Binugbog nila ako, pero hindi ko ito naramdaman. Kailan ako magigising? Maghahanap ako ng isa pang maiinom.”
'They smote me, I have not been sick, They beat me, I have not known. When I awake — I seek it yet again!'

< Mga Kawikaan 23 >