Mga Kawikaan 23
1 Kapag ikaw ay umupo para kumain kasama ang isang pinuno, magmasid ng mabuti kung ano ang nasa harap mo,
When thou sittest to eat with a ruler, thou shalt consider well, what is before thee;
2 at maglagay ng isang kutsilyo sa iyong lalamunan kung ikaw ay isang tao na gustong kumain ng maraming mga pagkain.
And shalt put a knife to thy throat, if, of great appetite, thou art:
3 Huwag naisin ang kaniyang napakasarap na pagkain, dahil ito ay pagkain nang kasinungalingan.
Do not crave his dainties, for, the same, are deceitful food.
4 Huwag magtrabaho ng sobrang hirap para lang ikaw ay maging mayaman; maging marunong para malaman kung kailan titigil.
Do not toil to get wealth, of thine own understanding, forbear:
5 Kapag ang iyong mga mata ay nagliliwanag sa pera, nawala na ito, at bigla itong nagkakaroon ng mga pakpak at lumilipad sa himpapawid tulad ng isang agila.
Wilt thou let thine eye fly thereupon, when it is nothing? for it will, surely make, itself wings, Like an eagle, will it wing its way across the heavens.
6 Huwag kakainin ang pagkain ng isang masamang tao- isang tao na nakatingin nang napakatagal sa iyong pagkain- at huwag naisin ang kaniyang masarap na mga pagkain,
Do not eat the food of him that hath a begrudging eye, neither crave thou his dainties;
7 sapagkat siya ang uri ng tao na inaalam ang halaga ng pagkain. “Kumain at uminom!” sabi niya sa iyo, pero ang kaniyang puso ay wala sa iyo.
For, just as he hath thought in his own mind, so, he is: Eat and drink! he may say to thee, but, his heart, is not with thee.
8 Iyong isusuka ang kakaunting kinain mo, at sasayangin mo ang iyong mga mabubuting sasabihin.
As for thy morsel thou hast eaten, thou shalt vomit it, so shalt thou waste thy things so sweet.
9 Huwag magsasalita na naririnig ng isang mangmang, sapagkat kaniyang hahamakin ang karunungan ng iyong mga salita.
In the ears of a dullard, do not speak, for he will despise the good sense of thy words.
10 Huwag mong aalisin ang sinaunang hangganang bato o angkinin ang mga bukirin ng mga ulila,
Do not move back the ancient boundary, and, into the fields of the fatherless, do not enter;
11 sapagkat ang kanilang Tagapagligtas ay malakas, at ipangangatuwiran niya ang kanilang kapakanan laban sa iyo.
For, their near of kin, is strong, he, will plead their cause with thee.
12 Ilagay ang iyong puso sa pagtuturo at buksan ang iyong mga tainga sa mga salita ng karunungan.
Bring, to correction, thy heart, and thine ears, to the sayings of knowledge.
13 Huwag pigilin ang disiplina sa isang bata,
Do not withhold, from a child, correction, When thou smitest him with the rod, he shall not die:
14 dahil kung siya ay iyong papaluin, siya ay hindi mamamatay. Kung siya ay iyong papaluin, iyong ililigtas ang kaniyang kaluluwa mula sa sheol. (Sheol h7585)
Thou, with the rod, shalt smite him, and, his soul from hades, shalt thou deliver. (Sheol h7585)
15 Aking anak, kung ang iyong puso ay marunong, sa gayon ang aking puso ay magiging masaya rin;
My son! if thy heart be wise, my heart shall rejoice, even mine.
16 ang aking kaloob-looban ay magagalak kapag ang iyong labi ay magsasalita ng nang matuwid.
So shall my reins exult, when thy lips speak the things that are right.
17 Huwag mong hayaang mainggit ang iyong puso sa mga makasalanan, pero magpatuloy sa takot kay Yahweh sa buong araw.
Let not thy heart be envious of sinners, only of the reverence of Yahweh, all day long;
18 Siguradong may kinabukasan at ang iyong pag-asa ay hindi mapuputol.
For surely there is a future, and, thine expectation, shall not be cut off.
19 Makinig, aking anak, at maging matalino at patnubayan ang iyong puso sa daan.
Hear, thou, my son, and be wise, and lead forward, in duty, thy heart.
20 Huwag makikisama sa mga lasenggero, o sa mga matatakaw na kumakain ng karne,
Do not be among them who tipple with wine, —among them who are gluttons;
21 dahil ang lasenggero at ang matakaw ay nagiging mahirap, at ang naiidlip ay madadamitan ng mga basahan.
For, the tippler and the glutton, shall come to poverty, and, rags, shall Slumber put on!
22 Makinig sa iyong ama na nag-alaga sa iyo at huwag hamakin ang iyong ina kung matanda na siya.
Hearken to thy father here, who begat thee, and despise not, when she is old, thy mother.
23 Bilhin ang katotohanan, ngunit huwag itong ipagbili; bilhin ang karunungan, disiplina at pang-unawa.
Truth, buy thou, but do not sell, wisdom, and correction, and understanding.
24 Ang ama ng isang gumagawa ng matuwid ay labis na magagalak at siya na nag-alaga sa isang matalinong bata ay matutuwa sa kaniya.
Greatly shall exult, the father of a righteous man, and, he that begetteth a wise son, shall rejoice in him:
25 Hayaang matuwa ang iyong ama at ang iyong ina at hayaang magsaya ang siyang nagsilang sa iyo.
Rejoice shall thy father and thy mother, yea she, shall exult, who bare thee.
26 Aking anak, ituon mo sa akin ang iyong puso, at hayaan mong mamasdan ng iyong mga mata ang aking mga paraan.
Oh give, my son, thy mind unto me, and let, thine eyes, observe, my ways;
27 Dahil ang isang bayarang babae ay isang malalim na hukay at ang asawa ng ibang lalaki ay isang makitid na hukay.
For, a deep chasm, is the unchaste woman, and, a narrow pit, the female unknown;
28 Siya ay nag-aabang katulad ng isang magnanakaw at siya ay nagdadagdag ng bilang ng mga traydor sa sangkatauhan.
Yea, she, as for prey, lieth in wait, and, the treacherous among mankind, she causeth to abound.
29 Sino ang may kasawian? Sino ang may kalungkutan? Sino ang may mga laban? Sino ang nagrereklamo? Sino ang may mga sugat na walang dahilan? Sino ang may matang namumula?
Who hath woe? Who hath outcry of pain? Who hath contentions? Who hath complaining? Who hath needless wounds? Who hath dullness of eyes?
30 Silang sugapa sa alak, sila na sinusubukan ang pinaghalong alak.
They who tarry over wine, they who go in to search for mixed wine.
31 Huwag tumingin sa alak kung ito ay mapula, kung ito ay kumikinang sa tasa at bumaba nang tuloy-tuloy.
Do not look on wine when it becometh red, when it giveth in the cup its sparkle, glideth down smoothly.
32 Sa bandang huli ito ay tumutuklaw katulad ng isang ulupong at ito ay kumakagat tulad ng isang ahas.
Its after effect, is that, like a serpent, it biteth, and, like a viper, it doth sting.
33 Ang iyong mga mata ay makakakita ng kakaibang mga bagay at ang iyong puso ay magsasabi ng napakasamang mga bagay.
Thine eyes, will see strange women, and, thy heart, will speak perverse things:
34 Ikaw ay magiging gaya ng isang natutulog sa mataas na karagatan o humihiga sa ibabaw ng isang duyan.
So shalt thou become, as one lying down in the heart of the sea, —or as one lying down on the top of the mastgear:
35 “Tinamaan nila ako!” iyong sasabihin, “pero ako ay hindi nasaktan. Binugbog nila ako, pero hindi ko ito naramdaman. Kailan ako magigising? Maghahanap ako ng isa pang maiinom.”
They smote me—I felt no pain, They struck me down—I noticed it not, —When shall I wake up? I will go on, I will seek it, again!
