Mga Kawikaan 23
1 Kapag ikaw ay umupo para kumain kasama ang isang pinuno, magmasid ng mabuti kung ano ang nasa harap mo,
When you sit to eat with a ruler, consider diligently what is before you:
2 at maglagay ng isang kutsilyo sa iyong lalamunan kung ikaw ay isang tao na gustong kumain ng maraming mga pagkain.
And put a knife to your throat, if you be a man given to appetite.
3 Huwag naisin ang kaniyang napakasarap na pagkain, dahil ito ay pagkain nang kasinungalingan.
Be not desirous of his dainties: for they are deceitful meat.
4 Huwag magtrabaho ng sobrang hirap para lang ikaw ay maging mayaman; maging marunong para malaman kung kailan titigil.
Labor not to be rich: cease from your own wisdom.
5 Kapag ang iyong mga mata ay nagliliwanag sa pera, nawala na ito, at bigla itong nagkakaroon ng mga pakpak at lumilipad sa himpapawid tulad ng isang agila.
Will you set your eyes on that which is not? for riches certainly make themselves wings; they fly away as an eagle toward heaven.
6 Huwag kakainin ang pagkain ng isang masamang tao- isang tao na nakatingin nang napakatagal sa iyong pagkain- at huwag naisin ang kaniyang masarap na mga pagkain,
Eat you not the bread of him that has an evil eye, neither desire you his dainty meats:
7 sapagkat siya ang uri ng tao na inaalam ang halaga ng pagkain. “Kumain at uminom!” sabi niya sa iyo, pero ang kaniyang puso ay wala sa iyo.
For as he thinks in his heart, so is he: Eat and drink, says he to you; but his heart is not with you.
8 Iyong isusuka ang kakaunting kinain mo, at sasayangin mo ang iyong mga mabubuting sasabihin.
The morsel which you have eaten shall you vomit up, and lose your sweet words.
9 Huwag magsasalita na naririnig ng isang mangmang, sapagkat kaniyang hahamakin ang karunungan ng iyong mga salita.
Speak not in the ears of a fool: for he will despise the wisdom of your words.
10 Huwag mong aalisin ang sinaunang hangganang bato o angkinin ang mga bukirin ng mga ulila,
Remove not the old landmark; and enter not into the fields of the fatherless:
11 sapagkat ang kanilang Tagapagligtas ay malakas, at ipangangatuwiran niya ang kanilang kapakanan laban sa iyo.
For their redeemer is mighty; he shall plead their cause with you.
12 Ilagay ang iyong puso sa pagtuturo at buksan ang iyong mga tainga sa mga salita ng karunungan.
Apply your heart to instruction, and your ears to the words of knowledge.
13 Huwag pigilin ang disiplina sa isang bata,
Withhold not correction from the child: for if you beat him with the rod, he shall not die.
14 dahil kung siya ay iyong papaluin, siya ay hindi mamamatay. Kung siya ay iyong papaluin, iyong ililigtas ang kaniyang kaluluwa mula sa sheol. (Sheol h7585)
You shall beat him with the rod, and shall deliver his soul from hell. (Sheol h7585)
15 Aking anak, kung ang iyong puso ay marunong, sa gayon ang aking puso ay magiging masaya rin;
My son, if your heart be wise, my heart shall rejoice, even mine.
16 ang aking kaloob-looban ay magagalak kapag ang iyong labi ay magsasalita ng nang matuwid.
Yes, my reins shall rejoice, when your lips speak right things.
17 Huwag mong hayaang mainggit ang iyong puso sa mga makasalanan, pero magpatuloy sa takot kay Yahweh sa buong araw.
Let not your heart envy sinners: but be you in the fear of the LORD all the day long.
18 Siguradong may kinabukasan at ang iyong pag-asa ay hindi mapuputol.
For surely there is an end; and your expectation shall not be cut off.
19 Makinig, aking anak, at maging matalino at patnubayan ang iyong puso sa daan.
Hear you, my son, and be wise, and guide your heart in the way.
20 Huwag makikisama sa mga lasenggero, o sa mga matatakaw na kumakain ng karne,
Be not among winebibbers; among riotous eaters of flesh:
21 dahil ang lasenggero at ang matakaw ay nagiging mahirap, at ang naiidlip ay madadamitan ng mga basahan.
For the drunkard and the glutton shall come to poverty: and drowsiness shall clothe a man with rags.
22 Makinig sa iyong ama na nag-alaga sa iyo at huwag hamakin ang iyong ina kung matanda na siya.
Listen to your father that begat you, and despise not your mother when she is old.
23 Bilhin ang katotohanan, ngunit huwag itong ipagbili; bilhin ang karunungan, disiplina at pang-unawa.
Buy the truth, and sell it not; also wisdom, and instruction, and understanding.
24 Ang ama ng isang gumagawa ng matuwid ay labis na magagalak at siya na nag-alaga sa isang matalinong bata ay matutuwa sa kaniya.
The father of the righteous shall greatly rejoice: and he that begets a wise child shall have joy of him.
25 Hayaang matuwa ang iyong ama at ang iyong ina at hayaang magsaya ang siyang nagsilang sa iyo.
Your father and your mother shall be glad, and she that bore you shall rejoice.
26 Aking anak, ituon mo sa akin ang iyong puso, at hayaan mong mamasdan ng iyong mga mata ang aking mga paraan.
My son, give me your heart, and let your eyes observe my ways.
27 Dahil ang isang bayarang babae ay isang malalim na hukay at ang asawa ng ibang lalaki ay isang makitid na hukay.
For a whore is a deep ditch; and a strange woman is a narrow pit.
28 Siya ay nag-aabang katulad ng isang magnanakaw at siya ay nagdadagdag ng bilang ng mga traydor sa sangkatauhan.
She also lies in wait as for a prey, and increases the transgressors among men.
29 Sino ang may kasawian? Sino ang may kalungkutan? Sino ang may mga laban? Sino ang nagrereklamo? Sino ang may mga sugat na walang dahilan? Sino ang may matang namumula?
Who has woe? who has sorrow? who has contentions? who has babbling? who has wounds without cause? who has redness of eyes?
30 Silang sugapa sa alak, sila na sinusubukan ang pinaghalong alak.
They that tarry long at the wine; they that go to seek mixed wine.
31 Huwag tumingin sa alak kung ito ay mapula, kung ito ay kumikinang sa tasa at bumaba nang tuloy-tuloy.
Look not you on the wine when it is red, when it gives his color in the cup, when it moves itself aright.
32 Sa bandang huli ito ay tumutuklaw katulad ng isang ulupong at ito ay kumakagat tulad ng isang ahas.
At the last it bites like a serpent, and stings like an adder.
33 Ang iyong mga mata ay makakakita ng kakaibang mga bagay at ang iyong puso ay magsasabi ng napakasamang mga bagay.
Your eyes shall behold strange women, and your heart shall utter perverse things.
34 Ikaw ay magiging gaya ng isang natutulog sa mataas na karagatan o humihiga sa ibabaw ng isang duyan.
Yes, you shall be as he that lies down in the middle of the sea, or as he that lies on the top of a mast.
35 “Tinamaan nila ako!” iyong sasabihin, “pero ako ay hindi nasaktan. Binugbog nila ako, pero hindi ko ito naramdaman. Kailan ako magigising? Maghahanap ako ng isa pang maiinom.”
They have stricken me, shall you say, and I was not sick; they have beaten me, and I felt it not: when shall I awake? I will seek it yet again.
