Mga Kawikaan 19
1 Mas mabuti ang isang mahirap na lumalakad nang may karangalan kaysa sa isang baluktot magsalita at isang mangmang.
Better is the poor who walks in his integrity than he who is perverse in his lips and is a fool.
2 Gayon din, hindi mabuting magkaroon ng nais na walang karunungan at ang tumatakbo nang mabilis ay lumilihis sa landas.
It is not good to have zeal without knowledge; nor being hasty with one’s feet and sins ·deviates (from the standard goal)·.
3 Pinapahamak ng kamangmangan ng tao ang kaniyang buhay, at ang puso niya ay nagagalit laban kay Yahweh.
The foolishness of man subverts his way; his heart rages against Adonai.
4 Ang kayamanan ay nakadaragdag ng maraming kaibigan, pero ang mahirap ay hiwalay mula sa kaniyang mga kaibigan.
Wealth adds many friends, but the poor is separated from his friend.
5 Ang bulaang saksi ay hindi makakaalis ng hindi napaparusahan, at hindi makakatakas ang siyang nabubuhay sa mga kasinungalingan.
A false witness shall not be unpunished. He who pours out lies shall not go free.
6 Maraming hihingi ng tulong mula sa mapagbigay na tao, at lahat ay kaibigan ng siyang nagbibigay ng mga regalo.
Many will entreat the favor of a ruler, and everyone is a friend to a man who gives gifts.
7 Lahat ng mga kapatid ng mahirap ay napopoot sa kaniya; paano pa ang kaniyang mga kaibigan na lumalayo mula sa kaniya! Siya ay nananawagan sa kanila, pero sila ay naglaho na.
All the relatives of the poor shun him: how much more do his friends avoid him! He pursues them with pleas, but they are gone.
8 Ang nagsisikap na magkaroon ng karunungan ay nagmamahal sa kaniyang sariling buhay; ang nagpapanatili sa pang-unawa ay makatatagpo ng kabutihan.
He who gets wisdom 'ahav ·affectionately loves· his own soul. He who keeps understanding shall find good.
9 Ang bulaang saksi ay hindi makaaalis ng hindi mapaparusahan, ngunit mapapahamak ang mga nabubuhay sa kasinungalingan.
A false witness shall not be unpunished. He who utters lies shall perish.
10 Hindi angkop para sa isang mangmang na mamuhay ng may karangyaan— lalong hindi para sa isang alipin ang mamuno sa mga prinsipe.
Delicate living is not appropriate for a fool, much less for a servant to have rule over princes.
11 Ang pag-iingat ay nagdudulot sa isang tao na hindi agad magalit at ang kaniyang dangal ay ang hindi pagpansin sa kasalanan.
The discretion of a man makes him slow to anger. It is his glory to overlook a rebellious breach of relationship.
12 Ang poot ng hari ay parang batang leon na umaatungal, pero ang kaniyang kagandahang loob ay katulad ng hamog sa mga damuhan.
The king’s wrath is like the roaring of a lion, but his favor is like dew on the grass.
13 Kasiraan sa kaniyang ama ang isang mangmang na anak at ang mapang-away na asawang babae ay tulo ng tubig na walang tigil.
A foolish son is the calamity of his father. A wife’s quarrels are a continual dripping.
14 Ang bahay at kayamanan ay namamana mula sa mga magulang, ngunit mula kay Yahweh ang masinop na asawang babae.
House and riches are an inheritance from fathers, but a prudent wife is from Adonai.
15 Hinahagis ng katamaran ang isang tao sa mahimbing na tulog, pero magugutom ang isang tao na ayaw maghanapbuhay.
Slothfulness casts into a deep sleep. The idle soul shall suffer hunger.
16 Ang tumutupad ng kautusan ay nag-iingat ng kaniyang buhay, pero ang hindi pinag-iisipan ang kaniyang mga pamamaraan ay tiyak na mamamatay.
He who keeps a mitzvah ·instruction· keeps his soul, but he who is contemptuous in his ways shall die.
17 Ang sinumang mabait sa mahihirap ay nagpapahiram kay Yahweh, at babayaran siya ni Yahweh dahil sa kaniyang ginawa.
He who has pity on the poor lends to Adonai; he will reward him.
18 Disiplinahin mo ang iyong anak habang may pag-asa pa, at huwag mong patatagin ang iyong kagustuhan na ilagay siya sa kamatayan.
Discipline your son, for there is hope; don’t be a willing party to his death.
19 Ang taong mainitin ang ulo ay dapat magbayad kung siya ay iyong sinagip, gagawin mo ito ulit sa pangalawang pagkakataon.
A hot-tempered man must pay the penalty, for if you rescue him, you must do it again.
20 Dinggin mo at sundin ang aking katuruan, at ikaw ay magiging marunong hanggang sa katapusan ng iyong buhay.
Sh'ma ·Hear obey· counsel and receive instruction, that you may be wise in your latter end.
21 Marami ang mga plano sa puso ng isang tao, pero ang layunin ni Yahweh ang siyang mananaig.
There are many plans in a man’s heart, but Adonai’s counsel will prevail.
22 Katapatan ang ninanais ng isang tao, at higit na mainam ang mahirap kaysa sa isang sinungaling.
That which makes a man to be desired is his chesed ·loving-kindness·. A poor man is better than a liar.
23 Ang paggalang at pagsunod kay Yahweh ay nagbibigay ng buhay; ang gumagawa nito ay masisiyahan at ligtas sa kapahamakan.
The fear of Adonai leads to life, then contentment; he rests and will not be touched by trouble.
24 Binabaon ng batugan ang kaniyang kamay sa pagkain; hindi man lamang niya ito maibalik pataas sa kaniyang bibig.
The sluggard buries his hand in the dish; he will not so much as bring it to his mouth again.
25 Kapag iyong pinarusahan ang isang mangungutya, matututo pati ang walang pinag-aralan; itama mo ang may pang-unawa at lalawak ang kaniyang kaalaman.
Flog a scoffer, and the simple will learn prudence; rebuke one who has understanding, and he will gain knowledge.
26 Ang isang ninanakawan ang kaniyang ama at pinapalayas ang kaniyang ina ay isang anak na nagdadala ng kahihiyan at kasiraan.
He who robs his father and drives away his mother, is a son who causes shame and brings reproach.
27 Kung hindi ka na makikinig sa katuruan, aking anak, ikaw ay mapapalayo mula sa mga salita ng kaalaman.
If you stop sh'ma ·hearing obeying· instruction, my son, you will be lead astray, intoxicated, unintentional sin ·error· from the words of knowledge.
28 Ang masamang saksi ay kinukutya ang katarungan, at ang bibig ng masama ay lumulunok ng malaking kasalanan.
A corrupt witness mocks mishpat ·justice·, and the mouth of the wicked gulps down vain striving of iniquity.
29 Nakahanda ang paghatol sa mga mapangutya, at paghahagupit sa likod ng mga mangmang.
Penalties are prepared for scoffers, and beatings for the backs of fools.
