Job 28
1 Tiyak na mayroong isang mina ng pilak, isang lugar kung saan dinadalisay nila ang ginto.
“It is true that there are places where men dig to find silver, and there are places where people refine/purify gold [that they have dug].
2 Hinuhukay ang bakal mula sa lupa; tinutunaw ang tanso mula sa bato.
People dig iron [ore] out of the ground, and they (smelt copper ore/heat copper ore to get the copper from it).
3 Nagtatakda ang tao ng wakas sa kadiliman at hinahanap sa pinakamalayong hangganan, ang mga bato sa karimlan at makapal na kadiliman.
Men use lamps while they work far down under the ground to search for the ore inside the mines where it is very dark.
4 Gumagawa siya ng isang hukay pangminahan malayo sa kung saan naninirahan ang mga tao, mga lugar na nalimutan ng kaninumang paa. Naglalambitin siya malayo sa ibang mga tao; pabalik-balik na umiindayog.
They dig (shafts/narrow holes very deep down into the ground) in places that are far from where people live, where travelers do not go. They work far away from [other] people, swinging back and forth on ropes [as they descend into the mine shafts].
5 Tungkol sa lupa, mula kung saan nanggagaling ang tinapay, tinutupok ito sa ilalim na parang ng apoy.
Food grows on the surface of the ground, but down under the ground, [where there is no food, ] the miners make fires to break apart the rocks.
6 Ang mga bato nito ay ang lugar kung saan matatagpuan ang mga safiro, at ang alabok nito ay naglalaman ng ginto.
The stones [that are dug from under the ground] contain (sapphires/very valuable blue stones), and the dirt contains bits of gold.
7 Walang ibong mahuhuli ang nakakaalam ng landas patungo rito, ni nakita ito ng mata ng palkon.
[Some birds have very good eyes, ] but even hawks do not know [where the mines are], and falcons/vultures have not seen those places.
8 Hindi pa nalalakaran ang ganitong landas ng mga mapagmalaking hayop, ni dumaan na doon ang mabangis na leon.
Lions or [other] proud wild animals have not walked on the roads near those mines.
9 Ipinapatong ng isang tao ang kaniyang kamay sa matigas na bato; itinataob niya ang mga bundok sa kanilang mga ugat.
Miners tear apart [MTY] very hard rock; [it is as though] they turn the mountains upside down [to get the ore].
10 Bumubutas siya ng mga lagusan sa mga bato; nakikita ng kaniyang mata ang bawat mahahalagang bagay doon.
They cut tunnels through the rocks, and they find (precious/very valuable) things.
11 Ginagapos niya ang mga batis para hindi sila umaagos; anumang nakatago roon kaniyang dinadala sa liwanag.
They dam up small streams in order that water does not flow, and they bring up into the light valuable things that are hidden [in the ground and in the streams].
12 Saan kaya matatagpuan ang karunungan? Saan kaya ang lugar ng pang-unawa?
“But wisdom: Where can people find that? Where can we find out how to truly understand things?
13 Hindi alam ng tao ang halaga nito; ni hindi ito natatagpuan sa lupain ng mga buhay.
Humans do not know where to find it; no one can find it [here on this earth] where they are living.
14 Sinasabi ng malalim na mga tubig sa ilalim ng lupa, “Wala ito sa akin'; Sinasabi ng karagatan, “Wala ito sa akin.'
[It is as though] water that is deep [inside the earth] and [water that is in] the seas say [PRS], ‘Wisdom is not here!’
15 Hindi ito matatamo kapalit ng ginto; ni hindi matitimbang ang pilak bilang presyo nito.
[People] cannot buy wisdom by paying for it with silver or gold.
16 Hindi ito matutumbasan ng ginto ng Ofir, ng mahalagang oniks o safiro.
Wisdom is worth much more than fine gold from Ophir [land] or other very valuable stones.
17 Ang halaga nito ay hindi matutumbasan ng ginto at kristal; ni hindi ito maipagpapalit sa mga alahas ng mainam na ginto.
It is worth much more than gold or beautiful glass, worth more than vases made from fine gold.
18 Hindi karapat-dapat banggitin ang koral o haspe; tunay nga, ang presyo ng karunungan ay higit kaysa sa mga rubi.
Wisdom is worth more than coral or crystal/pure quartz; the price of wisdom is higher/more than the price of pearls.
19 Hindi ito matutumbasan ng topaz ng Etiopia; ni hindi ito mapapahalagahan sa purong ginto.
The prices of (topaz/very valuable yellow stones) from Ethiopia and of pure gold are lower/less than the price of wisdom.
20 Kung gayon, saan nga nagmumula ang karunungan? Saan ang lugar ng pang-unawa?
“So, where does wisdom come from? Where can we find out how to truly understand things?
21 Natatago ang karunungan mula sa mga mata ng lahat ng mga buhay na bagay at pinanatiling nakatago mula sa mga ibon ng mga kalangitan.
No living humans can see it [MTY]; and birds cannot see it while they are flying [MTY].
22 Sinasabi ng Pagkawasak at Kamatayan, 'Isa lamang sabi-sabi tungkol dito ang narinig ng aming mga tainga.'
[It is as though] the places where people go after they die say [PRS], ‘We have only heard rumors about [where to find wisdom].’
23 Nauunawaan ng Diyos ang landas patungo rito; Alam niya ang lugar nito.
God [is the only one who] knows how to find wisdom; he knows where it is,
24 Dahil tumitingin siya hanggang sa mga pinakadulo ng daigdig at nakikita lahat ng nasa ilalim ng mga kalangitan.
because he can see things even in the most remote/distant places on the earth; he can see everything that is below the sky.
25 Sa nakaraan, ginawa niya ang pwersa ng hangin at binaha-bahagi ang mga tubig ayon sa sukat.
When he decided how strongly the winds should blow, and how much rain would be in the clouds,
26 Gumawa siya ng isang kautusan para sa ulan at isang landas para sa kidlat ng kulog.
and when he decided where rain [should fall], and what path lightning should take [from the clouds down to the ground],
27 Pagkatapos nakita niya ang karunungan at ipinahayag ito; tunay nga, itinatag niya ito at sinuri niya ito.
at that time he saw wisdom and decided that it is extremely valuable. He examined it and (approved it/said that it was very good).
28 Sa mga tao sinabi niya, 'Tingnan ninyo, ang takot sa Panginoon — iyan ang karunungan; ang lumayo sa kasamaan ay pang-unawa.”
And [then] he said to humans, ‘Listen! To have an awesome respect for me is [what will enable you to become] wise; and to truly understand everything, you must first turn away from doing what is evil.’”
