Mangangaral 8
1 Ano ang isang taong matalino? Ito ay isang taong nakakaalam ng kahulugan ng mga kaganapan sa buhay. Ang karunungan sa isang tao ay nagpapaningning ng kaniyang mukha, at ang katigasan sa kaniyang mukha ay nagbabago.
En ngʼa machalo gi ngʼama nigi rieko matut? En ngʼa mongʼeyo wacho tiend gik moko? Rieko miyo ngʼato bedo mamor kendo otieko ich wangʼ ma en-go.
2 Pinapayuhan ko kayong sundin ang utos ng hari dahil sa pangako ng Diyos na ipagtatanggol siya.
Luor chik ruoth, awacho kamano, nikech ni kwongʼori e nyim Jehova Nyasaye.
3 Huwag magmadaling lumayo sa harapan niya at huwag kang mamalagi sa maling bagay, dahil magagawa ng hari ang anumang ninanais niya.
Kik irikni ka ia e nyim ruoth. Kik ichwak ngʼama timo richo, nimar obiro timo gimora amora mohero.
4 Ang salita ng hari ay maghahari, kaya sino ang magsasabi sa kaniya, “Ano ang iyong ginagawa?”
Nimar wach ruoth nigi teko, en ngʼa manyalo wachone niya, “Angʼo ma itimo?”
5 Sinumang sumusunod sa mga utos ng hari ay lumalayo sa kapahamakan. Ang isang matalinong puso ng tao ay nakikilala ang nararapat na landas at oras ng pagkilos.
Ngʼato angʼata moluoro chikne ok noyud hinyruok moro amora, to chuny man-gi rieko biro ngʼeyo sa mowinjore mar timo gimoro kod chenro miluwo.
6 Sapagkat sa bawat bagay ay mayroong wastong pagtugon at oras sa pagtugon, dahil ang mga kaguluhan ng tao ay napakalaki.
Nimar nitiere sa mowinjore kod chenro miluwo e gimoro amora, kata kamano dhier mar dhano pek moloye.
7 Walang nakakaalam kung ano ang susunod. Sino ang makapagsasabi sa kaniya kung ano ang susunod?
Nimar dhano ok ongʼeyo gima biro, en ngʼa manyalo nyise gima biro?
8 Walang may kapangyarihang pigilan ang paghinga ng hangin ng buhay, at walang may kapangyarihan sa araw ng kaniyang kamatayan. Walang tinitiwalag sa hanay ng hukbo habang nasa isang digmaan, at ang kasamaan ay hindi magliligtas sa mga alipin nito.
Onge ngʼama nigi teko ewi yamo mondo ochike, omiyo onge ngʼama nigi teko e odiechieng thone. Mana kaka jalweny ok mi thuolo mar yweyo e kinde mag kedo, e kaka joricho bende ok yud thuolo kuom timbegigo.
9 Naintindihan ko ang lahat ng ito; inilagay ko sa aking puso ang bawat uri ng gawa na naganap sa ilalim ng araw. Mayroong isang panahon kung saan ang isang tao ay may kakayahang gumawa ng masama sa iba.
Magi duto ne aneno, kane aketo pacha e gik moko duto mitimo e piny. Nitie kinde moro ma ngʼato sandoe jowetegi to en owuon ema ohinyore.
10 Kaya nakita kong lantarang inilibing ang masama. Sila ay dinala mula sa lugar at inilibing saka pinuri ng mga tao sa lungsod kung saan nila ginagawa ang masasamang mga gawain. Ito rin ay walang pakinabang.
Aseneno joma timbegi richo ka iyiko, jogo mane osiko kadonjo kendo wuok e kama ler kendo ne yudo pak e dala maduongʼ kuom gik ma ok mi Nyasaye duongʼ. Ma bende en tim manono.
11 Kapag ang isang hatol sa isang masamang krimen ay hindi agad ipinatupad, hinihikayat nito ang puso ng taong gumawa ng masama.
Ka ngʼado bura ne janjore ok otim, to chuny ji pongʼ gi chenro mar timo marach.
12 Kahit isang daang ulit gumagawa ng masama ang isang makasalanan at nabubuhay pa rin sa mahabang panahon, gayon man alam ko na magiging mabuti sa mga gumagalang sa Diyos, siyang pinararangalan ang kaniyang presensiya sa kanila.
Kata obedo ni joma timbegi richo nyalo timo richo mathoth, to pod ginyalo dak kuom kinde mangʼeny, to gima angʼeyo en ni joma oluoro Nyasaye to biro dhi maber e nyim Nyasaye.
13 Ngunit hindi magiging mabuti sa isang taong masama; ang kaniyang buhay ay hindi pahahabain. Ang kaniyang mga araw ay katulad ng isang naglalahong anino dahil hindi niya pinararangalan ang Diyos.
Nikech joma timbegi mono ok oluoro Nyasaye, ok ginine maber kendo ngimagi nolal mana ka tipo.
14 May isa pang walang silbing usok - isang bagay pa na naganap sa ibabaw ng mundo. Ang mga bagay na nangyayari sa taong matuwid ay nangyayari din sa taong masama, at ang mga bagay na nangyayari sa taong masama ay nangyayari din sa taong matuwid. Sinasabi ko na ito rin ay walang silbing parang singaw.
Nitiere gimoro machielo maonge tiende matimore e piny: joma kare mayudo gigo ma joma mono ema onego yudi, kod joma timbegi mono mayudo gigo monego joma kare ema yudi. Ma bende, awacho, ni onge tiende.
15 Kaya ipinayo ko ang kasayahan, dahil ang isang tao ay walang mas mabuting gawin sa ilalim ng araw maliban sa kumain at uminom at maging masaya. Itong kasiyahan ang makakasama niya sa kaniyang gawain sa lahat ng mga araw ng kaniyang buhay na ibinigay ng Diyos sa kaniya sa ilalim ng araw.
Omiyo ayie ni mondo ji owinj maber e ngima margi, nikech onge gima ber ne dhano e piny moloyo chiemo, metho kod bedo gimor. Bangʼe obiro bedo mamor kuom tije matek motiyo e kinde mar ngimane ma Nyasaye omiye ngima e piny ka.
16 Nang ginamit ko ang aking puso upang malaman ang karunungan at maunawaan ang gawaing naganap sa ibabaw ng mundo, ang gawaing madalas nagaganap nang walang tulog para sa mga mata sa gabi o sa araw,
Kane aketo pacha mondo angʼe rieko kendo mondo anon tich matek mar dhano e piny-ka ka nindo ok tere odiechiengʼ gotieno,
17 at namasdan ko lahat ng gawain ng Diyos at hindi maunawaan ng tao ang gawaing ginawa sa ilalim ng araw. Gaano man ang pagsisikap ng tao para hanapin ang mga kasagutan, hindi niya ito mahahanap. Kahit na sa paniwala ng isang matalino ay alam na niya ang lahat, sa totoo lang hindi niya alam.
to ne afwenyo ni gigo duto Nyasaye ema timo. Omiyo onge ngʼama ongʼeyo gigo matimore e piny. Kata dabed ni oketo chunye manade mar ngʼeyo tiendgi, to ok onyal ngʼeyo tiendgi. Bende kata ngʼama riek par ni ongʼeyo, to ok onyal winjo tiendgi maber.
