Mga Gawa 7
1 Sinabi ng pinaka-punong pari, “Totoo ba ang mga bagay na ito?''
Lino, Mukulene wa Beshimilumbo walamwipusha Stefano, “Sena bintu ibi ni byakubinga?”
2 Sinabi ni Esteban, ''Mga kapatid at mga ama, makinig kayo sa akin: Ang Diyos ng kaluwalhatian ay nagpakita sa ating ama na si Abraham noong siya ay nasa Mesopotamia, bago siya nanirahan sa Haran;
Nendi walakumbuleti, “Kamunyumfwani bamatata ne mobanse bame! Lesa wabulemu walabonekela kuli mushali wetu mukulukulu Abulahamu mpwalikwikala ku Mesopotamiya, katanalongela ku Halani.
3 sinabi niya sa kaniya, 'Iwan mo ang iyong lupain at ang iyong mga kamag-anak at pumunta ka sa lupain na ipapakita ko sa iyo.'
Walamwambileti, ‘Fuma mucishi cakobe, ushiye banse bobe, wenga kucishi nceti ndikuleshe.’
4 Pagkatapos iniwan niya ang lugar ng mga Caldeo at nanirahan sa Haran; mula doon, matapos mamatay ang kaniyang ama, dinala siya ng Diyos sa lupain na ito, kung saan kayo naninirahan ngayon.
Walafuma mucishi ca Akaladayo nekuya kwikala ku Halani. Baishi mpobalafwa, Lesa walamufunyako ne kumuleta mucishi cino ncomwekalamo lelo.
5 Wala siyang ibinigay na anuman dito bilang pamana sa kaniya, wala, kahit na sapat man lang na paglagyan ng paa. Ngunit siya ay nangako—kahit na wala pang Anak si Abraham—na kaniyang ibibigay ang lupain bilang pag-aari para sa kaniya at sa kaniyang magiging kaapu-apuhan na susunod sa kaniya.
Lesa uliya kumupako nakaba kabela kang'ana kacishici kuba kakendi mwine. Nsombi walamulayeti, cishi conseci nicikabe cakendi ne bashikulu bendi, nikukabeti nkalikukute mwana pacindico.
6 Nakikipag-usap sa kaniya ang Diyos ng katulad nito, na ang kaniyang kaapu-apuhan ay panandaliang maninirahan sa ibang lupain, at dadalhin sila ng mga naninirahan doon sa pagkaalipin at pakikitunguhan sila ng masama ng apatnaraang taon.
Lesa walamwambileti, ‘Bashikulu bobe nibakabe basha mucishi cabwensu moti bakapenshewe kwa byaka myanda ina.’
7 At hahatulan ko ang bansa kung saan sila ay magiging alipin,' sabi ng Diyos, 'at pagkatapos lalabas sila at sasambahin ako sa lugar na ito.'
Kayi Lesa walambeti, ‘Ame ninkape mulandu mushobo uyo weti ukabasunge busha. Balo nibakapule mucishico ne kwisa kunkambilila pamusena uno.’
8 At ibinigay niya kay Abraham ang tipan ng pagtututli. Kaya si Abraham ang naging ama ni Isaac at tinuli siya sa ikawalong araw; Si isaac ang naging ama ni Jacob, at si Jacob ang naging ama ng labindalawang patriyarka.
Lesa walapangana ne Abulahamu, ne kumupa cingashilo ico ecando cakupalulwa. Neco Abulahamu walamupalula Isake mwanendi, kakute masuba asanu ne atatu akusemwa. Neye Isake walapalula Yakobo mwanendi, neye Yakobo walapalula banabendi bali likumi ne babili, abo ebamashali betu bakulukulu.
9 Nainggit kay Jose ang mga patriyarka kaya ibenenta nila siya sa Egipto, at Sinamahan siya ng Diyos,
Abo bamashali betu balamunyonokela Yosefe mukwabo, balamulisha busha ku Injipito. Nsombi Lesa walikuba nendi,
10 at iniligtas siya mula sa lahat ng kaniyang mga pagdurusa, at pinagpala siya ng Diyos ng karunungan sa harap ni Faraon, na hari ng Egipto. Pagkatapos ginawa siya ng Faraon na gobernador ng Egipto at ng kaniyang buong sambahayan.
cakwinseti, walamupulusha mu mapensho akendi onse. Walamupa mano alenshisha kwambeti, Mwami Falawo waku Injipito amuyande, kayi walamubika Yosefe kuba muntu shikwendelesha cishi ca Injipito, kayi mukulene shikulangilila pamukowa wakendi Falawo wonse.
11 Ngayon ay nagkaroon ng taggutom sa buong lupain ng Egipto at Canaan, at labis na pagdurusa: at walang natagpuang pagkain ang ating mga ninuno.
Nomba mwalaba nsala mucishi conse ca Injipito ne Kenani, bantu balapenga, ne bamashali betu kumo balabula cakulya.
12 Ngunit nang mabalitaan ni Jacob na mayroong butil sa Egipto, ipinadala niya ang ating mga ninuno sa unang pagkakataon.
Yakobo mpwalanyumfweti ku Injipito kuli cakulya, walatumako banabendi bamashali betu. Ubu bwalikuba bulwendo bwabo bwakutanguna.
13 Sa ikalawang pagkakataon, ipinakita ni Jose ang kaniyang sarili sa kaniyang mga kapatid; at ang sambahayan ni Jose ay nakilala ng Faraon.
Pabulwendo bwabo bwacibili, Yosefe walaliyubulula kubakwabo, kayi walamwinshibisha Mwami Falawo shabanse bendi bonse.
14 Pinabalik ni Jose ang kaniyang mga kapatid upang sabihin kay Jacob na kaniyang ama na magtungo sa Egipto, kasama lahat ng kanilang kamag-anak at pitumpu't limang tao silang lahat.
Yosefe walabakuwa baishi ba Yakobo, pamo ne banse bendi. Bonse pamo balikuba bantu makumi asanu ne abili ne basanu.
15 Kaya bumaba si Jacob sa Egipto; pagkatapos namatay siya, pati na rin ang ating mga ninuno.
Yakobo walaya kwikala ku Injipito pamo ne bamashali betu basa. Bonse balafwila kopeloko.
16 Sila ay dinala sa Siquem at inihimlay sa libingan na binili ni Abraham sa halaga ng pilak mula sa mga anak ni Hamor na taga Siquem.
Bitumbi byabo byalakabikwa ku Sekemu, kunamaumbwe awo Abulahamu ngwalaula ne mali kubana bendi Hamoli ku Sekemu.
17 Habang papalapit ang panahong ipinangako ng Diyos kay Abraham, ang mga tao ay lumago at dumami sa Egipto,
“Cindi mpocalashika pepi kwambeti Lesa akwanilishe cipangano ncalambila Abulahamu, mushobo wetu wali kauli ulafulu mu Injipito.
18 hanggang sa may tumayo na ibang hari sa buong Egipto, isang hari na hindi alam ang tungkol kay Jose.
Panyuma pakendi kwalapyana Mwami naumbi mu Injipito walikubula kumwinshiba Yosefe.
19 Siya din ang hari na nanlinlang sa ating mga kababayan at nagmalupit ng labis sa ating mga ninuno, na kinailangan nilang itapon ang kanilang mga sanggol upang makaligtas.
Mwami uyo walaupita panshi mushobo wetu, walatatika kupensha bamashali betu, pakubakakatisheti bashiyenga bana babo pansa kwambeti bafwe.
20 Isinilang si Moises ng panahong iyon; siya ay napakaganda sa harapan ng Diyos at inalagaan ng tatlong buwan sa bahay ng kaniyang ama.
Pacindico Mose walasemwa, walikuba mwana wapa. Walalelwa ne kwa myenshi itatu mung'anda ya baishi.
21 Nang siya ay itinapon, kinuha siya ng anak na babae ng Paraon at pinalaki siya na kagaya ng kaniyang sariling anak.
Mpobalamushiya pansa mwanendi Falawo mutukashi walamumanta, walikumuleleti mwanendi.
22 Naturunan si Moises sa lahat ng kaalaman ng mga taga Egipto, at naging makapangyarihan siya sa kaniyang mga salita at mga gawa.
Neco Mose walaiya mano a bantu bonse baku Injipito, mano ne ncito shakendi shalikuba shangofu.”
23 Ngunit nang siya ay nasa apatnapung taon na, pumasok sa kaniyang puso na bisitahin ang kaniyang mga kapatid, ang mga anak ni Israel.
“Mose mpwalaba ne byaka makumi ana, walayeya kuya kufwakashila banse bendi bene Islayeli.”
24 Nang makakita siya ng Israelita na inaapi, ipinagtanggol siya ni Moises at pinaghiganti sa pamamagitan ng paghampas sa Egipcio:
Lino mpwalabona mwine Injipito kapensha umo wabanse bendi, Mose walamufuna mwine Islayeli ne kumushina mwine Injipito.
25 Inakala niya na maiintindihan siya ng kaniyang mga kapatid na inililigtas sila ng Diyos sa pamamagitan ng kaniyang kamay. Ngunit hindi nila naintindihan.
Walikuyeyeti banse bendi bene Islayeli nibenshibe kwambeti Lesa, kufumina muli Mose nakabapulushe, nsombi balo baliya kwingashileco.
26 Nang sumunod na araw pumunta siya sa ilang mga Israelita habang sila ay nag-aaway; sinubukan niyang pagkasunduin sila; sinabi niya, 'Mga Ginoo, kayo ay magkapatid; bakit kayo nag-aaway?'
Mpobwalaca mumene walacana bene Islayeli babili kabalwana. Walelekesha kubafuna. Walabambileti, “Amwe batuloba, moba mukowa umo, inga mulalwanininga cani?”
27 Ngunit itinulak siya ng lalaking nanakit sa kaniyang kapatid at sinabi, 'Sino ang naglagay sa iyo upang mamuno at humatol sa amin?
Nomba uyo walasoka munendi, walanyakila Mose pambali ne kwambeti, “Niyani walakubiketi ube mutangunishi shikutombolosha?
28 Nais mo ba akong patayin katulad ng pagpatay mo sa Egipcio kahapon?'
Sena ulayandanga kunshina mbuli ncowashina mwine Injipito usa lilo?”
29 Tumakas si Moises matapos na marinig ito, naging dayuhan siya sa lupain ng Madian, kung saan siya ay naging ama ng dalawang anak na lalaki.
Mpwalanyumfweco, Mose walafwambila kucishi censu ca Midyani. Kopeloko nkwalasemena bana batuloba babili.
30 Nang makalipas ang apatnapung taon, nagpakita sa kaniya ang anghel sa ilang ng bundok Sinai, sa ningas ng apoy na nasa mababang punongkahoy.
“Lino mpokwalapita byaka makumi ana, mungelo walabonekela kuli Mose mucinyika pepi ne mulundu wa Sinai, pacinkupu cisa calikubangila mulilo mucinyika.
31 Nang makita ni Moises ang apoy, namangha siya sa kaniyang nakita; at habang siya ay papalapit upang tingnan ito, doon ay dumating ang tinig ng Panginoon, na nagsasabing,
Mose mpwalaboneci walakankamana, walaseng'ena pepi kwambeti abonesheshe.” Popelapo walanyumfwa liswi lya Lesa lyakwambeti,
32 'Ako ang Diyos ng iyong mga ninuno, ang Diyos ni Abraham, ni Isaac, at ni Jacob.' Nanginig si Moises at hindi naglakas loob na tumingin.
“Ame njame Lesa wabamashali bakobe, Lesa wa Abulahamu ne Isake ne Yakobo.” Popelapo Mose walatatika kututuma ne kutina cakwinseti calala kulangako.
33 Sinabi ng Panginoon sa kaniya, 'Alisin mo ang iyong sandalyas, sapagkat ang lugar na iyong kinatatayuan ay banal na dako.
Popelapo Lesa walamwambileti, “Kofulula nkwabilo shakobe, pakwinga pamusena apo mpowalyata Paswepa.
34 Nakita kong tiyak ang pagdurusa ng aking mga tao na nasa Egipto; Aking narinig ang kanilang pagdaing, at bumaba ako upang sila ay iligtas, at ngayon halika, isusugo kita sa Egipto.'
Ndabono kupenshewa kwabantu bakame mu Injipito. Ndanyumfu kulilishanya kwabo, lino ndesa kubapulusha, lino kwesa ndikutume ku Injipito.”
35 Itong Moises na kanilang tinanggihan, nang kanilang sinabi, 'Sino ang naglagay sa iyo na tagapamuno at tagahatol?'—siya ang sinugo sa atin ng Diyos upang maging tagapamuno at tagapagligtas. Sinugo siya ng Diyos sa pamamagitan ng kamay ng anghel na nagpakita kay Moises sa mababang puno.
Uyo Mose engobalakana Baislayeli pakumwipusheti, “Niyani walakubiketi ube mukulene kayi momboloshi wetu?” Epeloyo engwalatuma Lesa kwambeti abe mukulene kayi mupulushi, kufumina mumungelo usa walamubonekela pacinkupu cisa calikubilima mulilo.
36 Ginabayan sila ni Moises palabas ng Egipto, pagkatapos gumawa ng mga himala at tanda sa Egipto at sa dagat na pula at sa ilang sa loob ng apatnapung taon.
Mose ewalabatangunina bantu ne kubapulisha mucishi ca Injipito, walikwinsa bishikukankamanisha, ne bingashilo ku Injipito, palwenje lufubela ne mucinyika, kwabyaka makumi ana.
37 Ito rin ang Moises na nagsabi sa mga tao ng Israel, 'Maghihirang ang Diyos ng isang propeta para sa inyo mula sa inyong mga kapatid, isang propeta na katulad ko.'
Mose uyo ewalabambila Baislayeli kwambeti, “Lesa nakatume naumbi kufumina mubanse benu eshakabe mushinshimi eti njame.”
38 Ito ang lalaki na nasa kapulungan sa ilang kasama ang anghel na nangusap sa kaniya sa Bundok Sinai. Ito ang lalaking nakasama ng ating mga ninuno; ito ang lalaki na siyang tumanggap ng mga buhay na salita upang ibigay sa atin.
Mose ewalikuba nabo pamubungano wa Baislayeli mucinyika. Nendi ewalemana pamo ne mungelo walikwamba pakati pa bamashali betu bakulukulu pamulundu wa Sinai. Ewalatambula maswi abuyumi akutwambila.
39 Ito ang lalaking tinanggihang sundin ng ating mga ninuno; siya ay itinulak nila palayo mula sa kanilang sarili, at sa kanilang mga puso sila ay bumalik sa Egipto.
“Bamashali betu bakulukulu balakana kumunyumfwila, pakwinga myoyo yabo yalikuyeya ku Injipito.
40 Sa mga panahong iyon sinabi nila kay Aaron, 'Igawa mo kami ng mga diyos na mangunguna sa amin. Sapagkat itong Moises na nanguna sa amin palabas ng Egipto ay hindi na namin alam kung ano ang nangyari sa kaniya.'
Neco, Aloni balamwambileti, ‘Kotupangila Lesa eshatutanguninenga, pakwinga nkatucishi cilenshiki kuli Mose, walatufunya ku Injipito.’
41 Kaya nang mga araw na iyon sila ay gumawa ng guya at nagdala sila ng mga handog sa mga diyus-diyosan, at nagalak dahil sa ginawa ng kanilang mga kamay.
Mumasuba opelawo balabumba cimbwanga ca mwanawang'ombe. Balatwala milumbo kucimbwanga ne kukondwa ne ncito yalabamba makasa abo.”
42 Ngunit ang Diyos ay tumalikod at isinuko sila upang sumamba sa mga bituin sa langit, gaya ng nasusulat sa aklat ng mga propeta, 'Nag-alay ba kayo sa akin ng patay na hayop at ng mga handog sa ilang sa loob ng apatnapung taon, sambahayan ng Israel?
Neco Lesa walabafutatila, ne kubaleketi bakambililenga nyenyenshi shakwilu, mbuli ncocalembwa mu mabuku abashinshimi bakulukulu akwambeti, “Amwe Baislayeli, kamutayeyangeti Mwalikubengela ame nyama nshomwali kushina ne kutwala milumbo, kwabyaka makumi ana musa mucinyika.
43 Tinanggap ninyo ang tabernakulo ni Molec at ang bituin ng diyos na si Rephan, at ang mga imahe na inyong ginawa upang sila ay sambahin. At dadalhin ko kayo palayo sa Babilonia.'
Mwalikunyamuna lesa wenu Moleki mutente, Ne nyenyenshi ya lesa wenu Lefani, bimbwanga mbyomwalabumba Kwambeti mubikambililenga. Pacebo ico ninkamutandanyine kutali, kupitilila cishi ca Babulo.”
44 Ang ating mga ninuno ay mayroong tabernakulo ng patotoo sa ilang, tulad ng iniutos ng Diyos noong siya ay nagsalita kay Moises, na kailangan niyang gawin ito na kagaya ng anyo na nakita niya.
“Bamashali betu bakulukulu balikukute tente wa cipangano walikulesheti Lesa mpwali pakati pabo musa mucinyika. Walapangwa mbuli Lesa ncalamwambila Mose mucikoshanyo ncalabona.
45 Ito ay ang tolda ng ating mga ninuno, nang sila ay tumalikod ay dinala sa lupain kasama ni Josue. Ito ay nangyari nang sila ay pumasok sa mga pag-aari ng mga bansang itinaboy ng Diyos sa harapan ng ating mga ninuno. Ito ay katulad nito hanggang sa mga araw ni David,
Uyo tente walapewa ku bamashali betu kufuma ku ba mashali babo, tente iyo yalikuba ya cishiya matongo. Yalikubapo cindi Yoswa mpwalikubatangunina, pakulamuna cishi mishobo njalatandanya Lesa. Tente iyo yalekala mpaka mucindi ca Dafeti.
46 na nakatanggap ng biyaya sa paningin ng Diyos; hiniling niyang makahanap ng lugar na pananahanan para sa Diyos ni Jacob.
Lesa walikumusuna Dafeti, nendi Dafeti walasenga kwambeti amwibakile ng'anda, Lesa wa Yakobo.
47 Ngunit nagtayo si Solomon ng bahay ng Diyos,
Nomba Solomoni ewalebaka ng'andeyo.
48 Gayunpaman, ang Kataas-taasan ay hindi naninirahan sa mga bahay na gawa ng mga kamay; kagaya ito ng sinasabi ng propeta,
Nikukabeco Lesa wapita byonse, nkakute kwikala mung'anda yebakwa ne makasa, mbuli ncalamba mushinshimi mukulukulu.” Kwambeti,
49 'Ang langit ang aking trono at ang lupa ang tungtungan para sa aking mga paa. Anong uri ng bahay ang maaari ninyong itayo sa akin? Sabi ng Panginoon: o saan ang lugar para sa aking kapahingahan?
“Lesa lambangeti, Kwilu ecipuna cakame ca Bwami, cishi capanshi epakulyata myendo yakame. Ngamunjibakila ng'anda ilyeconi? Nambi nimusena ulyeconi ngondelela kupumwininamo?
50 Hindi ba't ang aking kamay ang gumawa ng lahat ng mga bagay na ito?'
Sena ntame ndalapanga bintu byonsebi?”
51 Kayong mga tao, na mapagmatigas at hindi tuli sa puso at mga tainga, lagi ninyong nilalabanan ang banal na Espiritu; ginawa ninyo ang kagaya ng ginawa ng inyong mga ninuno.
Stefano walapitilisha kwambeti, “Ha! Amwe bantu balunkanwa, myoyo yenu ilyeti bantu batashomo Lesa, kayi matwi enu ashinka. Mwakoshanowa ne bamashali benu bakulukulu, pakwinga nenjamwe mulakananga kunyumfwila Mushimu Uswepa.”
52 Sino sa mga propeta ang hindi inusig ng inyong mga ninuno? Pinatay nila ang mga naunang propeta na nagpahayag sa pagdating ng Matuwid; at kayo rin ngayon ang mga nagkanulo at mga pumatay sa kaniya,
“Sena pali mushinshimi ngobalabula kupensha bamashali benu bakulukulu? Paliyawa, balo balikushina bantu balikwamba shakwisa kwa Musebenshi Waswepa usa. Nsombi amwe mwalamulisha kubalwani bakendi ne kumushina.
53 kayong mga tao na tumanggap ng kautusan na itinatag ng mga anghel, ngunit hindi ninyo ito iningatan.”
Amwe omwalatambula Milawo ya Lesa njobalikuleta bangelo pacishi capanshi, nsombi amwe muliya kwikonkela sobwe.”
54 Ngayon, nang marinig ng mga kasapi ng konseho ang mga bagay na ito, nasugatan sila sa kanilang mga puso, at ang kanilang mga ngipin ay nagngalit kay Esteban.
Neco Bomboloshi bankuta inene mpobalanyumfwa maswi onse ngalamba Stefano, balatatika kubimba myoyo cebo cabukalu.
55 Ngunit siya na puspos ng Banal na Espiritu ay kusang tumingala sa langit at kaniyang nakita ang kaluwalhatian ng Diyos; at nakita niya si Jesus na nakatayo sa kanang kamay ng Diyos.
Stefano walesulilwa ne Mushimu Uswepa, walalanga kwilu, walabona bulemeneno bwakendi Lesa, kayi walabona Yesu kali wemana kucikasa cakululyo ca Lesa.
56 Sinabi ni Esteban, “Tingnan ninyo, nakita ko na binuksan ang kalangitan, at ang Anak ng Tao ay nakatayo sa kanang kamay ng Diyos.”
Popelapo walambeti, “kamubonani! Ndabono kwilu kulacaluku, kayi ndabononga Mwana Muntu wemana kucikasa cakululyo ca Lesa.”
57 Ngunit ang mga kasapi ng konseho ay sumigaw ng may malakas na boses, at tinakpan ang kanilang mga tainga, at sinunggaban siya,
Popelapo bendeleshi bankuta inene balashinka mumatwi ne kolobesha! Pacindico bonse balafwambila akumutanya Stefano.
58 itinapon siya nila sa labas ng lungsod at siya ay binato: at inilatag ng mga saksi ang kanilang balabal sa paanan ng binatang ang pangalan ay Saulo.
Balamukwekweshela kunsa kwamunshi, nkobalakamupwaya mabwe. Bakamboni balafulula minjila yabo yakunsa ne kwibungika pa myendo ya mutuloba musepela, lina lyakendi Saulo.
59 Habang binabato nila si Esteban, patuloy siyang tumatawag sa Panginoon at sinasabing, ''Panginoong Jesus, tanggapin mo ang aking espiritu.''
Mpobalikumupwaya mabwe, Stefano walatatika kupaileti, “Yesu Mwami wakame, tambulani mushimu wakame.”
60 Lumuhod siya at tumawag ng may malakas na boses, ''Panginoon, huwag mong ipataw ang kasalanang ito laban sa kanila.” Nang matapos niyang sabihin ito, siya ay nakatulog.
Walasuntama panshi ne kubilikisheti, “Nkambo kamubalekelelako bwipishi ubu mbobalenshinga.” Mpwalapwisha kwamba awa maswi walataya moyo.
