Mga Kawikaan 1
1 Ang mga kawikaan ni Salomon na anak ni David na hari sa Israel:
The proverbs of Solomon [Peaceable, Recompense], the son of David [Beloved], king of Israel [God prevails]:
2 Upang umalam ng karunungan at turo; upang bulayin ang mga salita ng pagkaunawa;
to know wisdom and instruction; to discern the words of understanding;
3 Upang tumanggap ng turo sa pantas na paguugali, sa katuwiran, at kahatulan, at karampatan;
to receive instruction in wisdom, in righteousness, mishpat ·justice·, and equity;
4 Upang magbigay ng katalinuhan sa musmos. Kaalaman at pagbubulay sa kabataan:
to give prudence to the simple, knowledge and discretion to the young man:
5 Upang marinig ng pantas, at lumago sa ikatututo: at upang tamuhin ng taong may unawa ang magagaling na payo:
that the wise man may sh'ma ·hear obey·, and increase in learning; that the man of understanding may attain to sound counsel:
6 Upang umunawa ng kawikaan at ng kahulugan; ng mga salita ng pantas, at ng kanilang malalabong sabi.
to understand a proverb, and parables, the words and riddles of the wise.
7 Ang takot sa Panginoon ay pasimula ng kaalaman: nguni't ang mangmang ay humahamak sa karunungan at turo.
The fear of Adonai is the beginning of knowledge; but the foolish despise wisdom and instruction.
8 Anak ko, dinggin mo ang turo ng iyong ama, at huwag mong pabayaan ang kautusan ng iyong ina:
My son, sh'ma ·hear obey· your father’s instruction, and don’t forsake your mother’s teaching:
9 Sapagka't sila'y magiging tali ng biyaya sa iyong ulo, at mga kuwintas sa ligid ng iyong leeg.
for they will be a garland to chen ·grace· your head, and chains around your neck.
10 Anak ko, kung ikaw ay hikayatin ng mga makasalanan, huwag mong tulutan.
My son, if people who sin ·intentionally miss the mark goal· entice you, don’t consent.
11 Kung kanilang sabihin, sumama ka sa amin, tayo'y magsibakay sa pagbububo ng dugo, tayo'y mangagkubli ng silo na walang anomang kadahilanan sa walang sala;
If they say, “Come with us, Let’s lay in wait for blood; let’s lurk secretly for the innocent without cause;
12 Sila'y lamunin nating buhay na gaya ng Sheol. At buo, na gaya ng nagsibaba sa lungaw; (Sheol h7585)
let’s swallow them up alive like Sheol ·Place of the dead·, and whole, like those who go down into the pit (of Abbadon, the unrighteous side of Sheol). (Sheol h7585)
13 Tayo'y makakasumpong ng lahat na mahalagang pag-aari, ating pupunuin ang ating mga bahay ng samsam;
We’ll find all valuable wealth. We’ll fill our houses with plunder.
14 Ikaw ay makikipagsapalaran sa gitna namin; magkakaroon tayong lahat ng isang supot:
You shall cast your lot among us. We’ll all have one purse.”
15 Anak ko, huwag kang lumakad sa daan na kasama nila; pigilin mo ang iyong paa sa kanilang landas:
My son, don’t walk on the path with them. Keep your foot from their path,
16 Sapagka't ang kanilang mga paa ay nagsisitakbo sa kasamaan, at sila'y nangagmamadali sa pagbububo ng dugo.
for their feet run to evil. They hurry to shed blood.
17 Sapagka't walang kabuluhang naladlad ang silo, sa paningin ng alin mang ibon:
For in vain is the net spread in the sight of any bird:
18 At binabakayan ng mga ito ang kanilang sariling dugo, kanilang ipinagkukubli ng silo ang kanilang sariling mga buhay.
but these lay wait for their own blood. They lurk secretly for their own lives.
19 Ganyan ang mga lakad ng bawa't sakim sa pakinabang; na nagaalis ng buhay ng mga may-ari niyaon.
So are the ways of everyone who is greedy for gain. It takes away the life of its owners.
20 Karunungan ay humihiyaw na malakas sa lansangan; kaniyang inilalakas ang kaniyang tinig sa mga luwal na dako;
Wisdom calls aloud in the street. She utters her voice in the public squares.
21 Siya'y humihiyaw sa mga pangulong dako na pinaglilipunan; sa pasukan ng mga pintuang-bayan, sa bayan, kaniyang binibigkas ang kaniyang mga salita:
She calls at the head of noisy places. At the entrance of the city gates, she utters her words:
22 Hanggang kailan kayong mga musmos, magsisiibig sa inyong kamusmusan? At ang mga nanunuya ay maliligaya sa panunuya, at ang mga mangmang ay mangagtatanim sa kaalaman?
“How long, you simple ones, will you 'ahav ·affectionately love· thoughtless living? How long will mockers delight themselves in mockery, and fools hate knowledge?
23 Magsibalik kayo sa aking saway: narito, aking ibubuhos ang aking espiritu sa inyo.
Turn at my reproof. Behold, I will pour out my spirit on you. I will make known my words to you.
24 Sapagka't ako'y tumawag, at kayo'y tumanggi: aking iniunat ang aking kamay, at walang makinig;
Because I have called, and you have refused; I have stretched out my hand, and no one has paid attention;
25 Kundi inyong iniuwi sa wala ang buo kong payo, at hindi ninyo inibig ang aking saway:
but you have ignored all my counsel, and wanted none of my reproof;
26 Ako naman ay tatawa sa kaarawan ng inyong kasakunaan: ako'y manunuya pagka ang inyong takot ay dumarating;
I also will laugh at your disaster. I will mock when calamity overtakes you;
27 Pagka ang iyong takot ay dumarating na parang bagyo. At ang inyong kasakunaan ay dumarating na parang ipoipo; pagka ang hirap at hapis ay dumating sa inyo.
when calamity overtakes you like a storm, when your disaster comes on like a whirlwind; when distress and anguish come on you.
28 Kung magkagayo'y tatawag sila sa akin, nguni't hindi ako sasagot; hahanapin nila akong masikap, nguni't hindi nila ako masusumpungan:
Then will they call on me, but I will not answer. They will seek me diligently, but they will not find me;
29 Sapagka't kanilang ipinagtanim ang kaalaman, at hindi pinili ang takot sa Panginoon.
because they hated knowledge, and didn’t choose the fear of Adonai.
30 Ayaw sila ng aking payo; kanilang hinamak ang buo kong pagsaway:
They wanted none of my counsel. They despised all my reproof.
31 Kaya't sila'y magsisikain ng bunga ng kanilang sariling lakad, at mabubusog ng kanilang sariling mga kagagawan.
Therefore they will eat of the fruit of their own way, and be filled with their own schemes.
32 Sapagka't papatayin sila ng pagtalikod ng musmos, at ang pagkawalang balisa ng mga mangmang ay ang sisira sa kanila.
For the backsliding apostasy and willful rejection of the simple will kill them. The careless ease of fools will destroy them.
33 Nguni't ang nakikinig sa akin ay tatahang tiwasay. At tatahimik na walang takot sa kasamaan.
But whoever sh'ma ·hears obeys· me will dwell securely, and will be at ease, without fear of harm.”
