Mga Kawikaan 6
1 Anak ko, kung ikaw ay naging mananagot sa iyong kapuwa, kung iyong ikinamay ang iyong kamay sa di kilala,
[My] son, if you become surety for your friend, you shall deliver your hand to an enemy.
2 Ikaw ay nasilo ng mga salita ng iyong bibig, ikaw ay nahuli ng mga salita ng iyong bibig.
For a man's own lips become a strong snare to him, and he is caught with the lips of his own mouth.
3 Gawin mo ito ngayon, anak ko, at lumigtas ka, yamang ikaw ay nahulog sa kamay ng iyong kapuwa: yumaon ka, magpakababa ka, at mangayupapa ka sa iyong kapuwa.
[My] son, do what I command you, and deliver yourself; for on your friend's account you are come into the power of evil [men]: faint not, but stir up even your friend for whom you are become surety.
4 Huwag mong bigyan ng tulog ang iyong mga mata. O magpaidlip man sa iyong mga talukap-mata.
Give not sleep to your eyes, nor slumber with your eyelids;
5 Lumigtas ka na parang usa sa kamay ng mangangaso, at parang ibon sa kamay ng mamimitag.
that you may deliver yourself as a doe out of the toils, and as a bird out of a snare.
6 Pumaroon ka sa langgam, ikaw na tamad; masdan mo ang kaniyang mga lakad at magpakapantas ka:
Go to the ant, O sluggard; and see, and emulate his ways, and become wiser than he.
7 Na bagaman walang pangulo, tagapamahala, o pinuno,
For whereas he has no husbandry, nor any one to compel him, and is under no master,
8 Naghahanda ng kaniyang pagkain sa taginit, at pinipisan ang kaniyang pagkain sa pagaani.
he prepares food for himself in the summer, and lays by abundant store in harvest. Or go to the bee, and learn how diligent she is, and how earnestly she is engaged in her work; whose labours kings and private men use for health, and she is desired and respected by all: though weak in body, she is advanced by honouring wisdom.
9 Hanggang kailan matutulog ka, Oh tamad? Kailan ka babangon sa iyong pagkakatulog?
How long will you lie, O sluggard? and when will you awake out of sleep?
10 Kaunti pang pagkakatulog, kaunti pang pagkaidlip, kaunti pang paghahalukipkip ng mga kamay upang matulog:
You sleep a little, and you rest a little, and you slumber a short [time], and you fold your arms over your breast a little.
11 Sa gayo'y ang iyong karalitaan ay darating na parang magnanakaw, at ang iyong kasalatan na parang lalaking may sandata.
Then poverty comes upon you as an evil traveller, and lack as a swift courier: but if you be diligent, your harvest shall arrive as a fountain, and poverty shall flee away as a bad courier.
12 Taong walang kabuluhan, taong masama, ay siya na lumalakad na may masamang bibig;
A foolish man and a transgressor goes in ways that are not good.
13 Na kumikindat ng kaniyang mga mata, na nagsasalita ng kaniyang mga paa, na nagsasalita ng kaniyang mga daliri;
And the same winks with the eye, and makes a sign with his foot, and teaches with the beckonings of his fingers.
14 Pagdaraya ay nasa kaniyang puso, siya'y laging kumakatha ng kasamaan; siya'y naghahasik ng pagtatalo.
[His] perverse heart devises evils: at all times such a one causes troubles to a city.
15 Kaya't darating na bigla ang kaniyang kasakunaan; sa kabiglaanan ay mababasag siya, at walang kagamutan.
Therefore his destruction shall come suddenly; overthrow and irretrievable ruin.
16 May anim na bagay na ipinagtatanim ng Panginoon; Oo, pito na mga kasuklamsuklam sa kaniya:
For he rejoices in all things which God hates, and he is ruined by reason of impurity of soul.
17 Mga palalong mata, sinungaling na dila, at mga kamay na nagbububo ng walang salang dugo;
The eye of the haughty, a tongue unjust, hands shedding the blood of the just;
18 Puso na kumakatha ng mga masamang akala, mga paa na matulin sa pagtakbo sa kasamaan;
and a heart devising evil thoughts, and feet hastening to do evil, —[are hateful to God].
19 Sinungaling na saksi na nagsasalita ng kabulaanan, at ang naghahasik ng pagtatalo sa gitna ng magkakapatid.
An unjust witness kindles falsehoods, and brings on quarrels between brethren.
20 Anak ko, ingatan mo ang utos ng iyong ama, at huwag mong kalimutan ang kautusan ng iyong ina:
[My] son, keep the laws of your father, and reject not the ordinances of your mother:
21 Ikintal mong lagi sa iyong puso, itali mo sa iyong leeg.
but bind them upon your soul continually, and hang them as a chain about your neck.
22 Pagka ikaw ay lumalakad, papatnubay sa iyo; pagka ikaw ay natutulog, babantay sa iyo; at pagka ikaw ay gumigising, makikipagusap sa iyo.
Whenever you walk, lead this along and let it be with you; that it may talk with you when you wake.
23 Sapagka't ang utos ay tanglaw; at ang kautusan ay liwanag; at ang mga saway na turo ay daan ng buhay:
For the commandment of the law is a lamp and a light; a way of life; reproof also and correction:
24 Upang ingatan ka sa masamang babae, Sa tabil ng dila ng di kilala.
to keep you continually from a married woman, and from the calumny of a strange tongue.
25 Huwag mong pitahin ang kaniyang kagandahan sa iyong puso; at huwag ka mang hulihin niya ng kaniyang mga talukap-mata.
Let not the desire of beauty overcome you, neither be you caught by your eyes, neither be captivated with her eyelids.
26 Sapagka't dahil sa isang masamang babae ay walang naiiwan sa lalake kundi isang putol na tinapay: at hinuhuli ng mangangalunya ang mahalagang buhay.
For the value of a harlot is as much as of one loaf; and a woman hunts for the precious souls of men.
27 Makakukuha ba ng apoy ang tao sa kaniyang sinapupunan, at hindi masusunog ang kaniyang mga suot?
Shall any one bind fire in his bosom, and not burn his garments?
28 O makalalakad ba ang sinoman sa mga mainit na baga, at ang kaniyang mga paa ay hindi mapapaso?
or will any one walk on coals of fire, and not burn his feet?
29 Gayon ang sumisiping sa asawa ng kaniyang kapuwa; sinomang humipo ay hindi maaaring di parusahan.
So is he that goes in to a married woman; he shall not be held guiltless, neither any one that touches her.
30 Hindi hinahamak ng mga tao ang magnanakaw kung siya'y nagnanakaw, upang busugin siya pagka siya'y gutom:
It is not to be wondered at if one should be taken stealing, for he steals that when hungry he may satisfy his soul:
31 Nguni't kung siya'y masumpungan, isasauli niyang makapito; kaniyang ibibigay ang lahat na laman ng kaniyang bahay.
but if he should be taken, he shall repay sevenfold, and shall deliver himself by giving all his goods.
32 Siyang nagkakamit ng pangangalunya sa isang babae ay walang bait: ang gumagawa niyaon ay nagpapahamak sa kaniyang sariling kaluluwa.
But the adulterer through lack of sense procures destruction to his soul.
33 Mga sugat at kasiraang puri ang tatamuhin niya; at ang kaniyang kapintasan ay hindi mapapawi.
He endures both pain and disgrace, and his reproach shall never be wiped off.
34 Sapagka't ang paninibugho ay pagiinit ng tao; at hindi siya magpapatawad sa kaarawan ng panghihiganti.
For the soul of her husband is full of jealousy: he will not spare in the day of vengeance.
35 Hindi niya pakukundanganan ang anomang tubos; ni magpapahinga man siyang tuwa, bagaman ikaw ay magbigay ng maraming suhol.
He will not forego [his] enmity for any ransom: neither will he be reconciled for many gifts.
