Mga Kawikaan 3
1 Anak ko, huwag mong kalimutan ang aking kautusan; kundi ingatan ng iyong puso ang aking mga utos:
Hijo mío, no olvides mis enseñanzas, pero que tu corazón guarde mis mandamientos,
2 Sapagka't karamihan ng mga araw, at mga taon ng buhay, at kapayapaan, ay madadagdag sa iyo.
porque te añadirán la duración de los días, años de vida, y la paz.
3 Huwag kang pabayaan ng kaawaan at katotohanan: itali mo sa palibot ng iyong leeg; ikintal mo sa iyong puso:
No dejes que la bondad y la verdad te abandonen. Átalos alrededor de tu cuello. Escríbelos en la tabla de tu corazón.
4 Sa gayo'y makakasumpong ka ng lingap at mabuting kaunawaan, sa paningin ng Dios at ng tao.
Así encontrarás el favor, y buen entendimiento ante Dios y los hombres.
5 Tumiwala ka sa Panginoon ng buong puso mo, at huwag kang manalig sa iyong sariling kaunawaan:
Confía en Yahvé con todo tu corazón, y no te apoyes en tu propio entendimiento.
6 Kilalanin mo siya sa lahat ng iyong mga lakad, at kaniyang ituturo ang iyong mga landas.
Reconócelo en todos tus caminos, y él enderezará tus caminos.
7 Huwag kang magpakapantas sa iyong sariling mga mata; matakot ka sa Panginoon, at humiwalay ka sa kasamaan:
No seas sabio en tus propios ojos. Teme a Yahvé y apártate del mal.
8 Magiging kagalingan sa iyong pusod, at utak sa iyong mga buto.
Será salud para tu cuerpo, y alimento para tus huesos.
9 Parangalin mo ang Panginoon ng iyong tinatangkilik, at ng mga unang bunga ng lahat mong ani:
Honra a Yahvé con tu sustancia, con las primicias de todo su incremento;
10 Sa gayo'y mapupuno ang iyong mga kamalig ng sagana, at ang iyong mga alilisan ay aapawan ng bagong alak.
para que tus graneros se llenen de abundancia, y sus cubas rebosarán de vino nuevo.
11 Anak ko, huwag mong hamakin ang parusa ng Panginoon; ni mayamot man sa kaniyang saway:
Hijo mío, no desprecies la disciplina de Yahvé, ni te canses de su corrección;
12 Sapagka't sinasaway ng Panginoon ang kaniyang iniibig: gaya ng ama sa anak na kaniyang kinaluluguran.
porque al que ama Yahvé, lo corrige, como un padre reprende al hijo en el que se deleita.
13 Mapalad ang tao na nakakasumpong ng karunungan, at ang tao na nagtatamo ng kaunawaan.
Feliz es el hombre que encuentra la sabiduría, el hombre que consigue la comprensión.
14 Sapagka't ang kalakal niya ay maigi kay sa kalakal na pilak, at ang pakinabang niyaon kay sa dalisay na ginto.
Para ella es mejor la ganancia que la obtención de plata, y su retorno es mejor que el oro fino.
15 Mahalaga nga kay sa mga rubi; at wala sa mga bagay na mananasa mo sa maihahalintulad sa kaniya,
Ella es más preciosa que los rubíes. Ninguna de las cosas que puedes desear se puede comparar con ella.
16 Karamihan ng mga araw ay nasa kanang kamay niya, sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.
La duración de los días está en su mano derecha. En su mano izquierda hay riquezas y honor.
17 Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kaligayahan, at lahat niyang mga landas ay kapayapaan.
Sus caminos son caminos de placer. Todos sus caminos son la paz.
18 Siya ay punong kahoy ng buhay sa mga nanghahawak sa kaniya: at mapalad ang bawa't isa na nangamamalagi sa kaniya.
Ella es un árbol de vida para los que se aferran a ella. Feliz es todo aquel que la retiene.
19 Nilikha ng Panginoon ang lupa sa pamamagitan ng karunungan; itinatag niya ang langit sa pamamagitan ng kaunawaan.
Por la sabiduría, Yahvé fundó la tierra. Mediante el entendimiento, estableció los cielos.
20 Sa kaniyang kaalaman ay nabahagi ang mga kalaliman, at ang mga alapaap ay nagsipatak ng hamog.
Por su conocimiento, las profundidades se rompieron, y los cielos dejan caer el rocío.
21 Anak ko, huwag silang mangahiwalay sa iyong mga mata; ingatan mo ang magaling na karunungan at ang kabaitan;
Hijo mío, que no se aparten de tus ojos. Mantén la sensatez y la discreción,
22 Sa gayo'y magiging buhay sila sa iyong kaluluwa, at biyaya sa iyong leeg.
así serán la vida de tu alma, y gracia para tu cuello.
23 Kung magkagayo'y lalakad ka ng iyong lakad na tiwasay, at ang iyong paa ay hindi matitisod.
Entonces, seguirás tu camino con seguridad. Tu pie no tropezará.
24 Pagka ikaw ay nahihiga, hindi ka matatakot: Oo, ikaw ay mahihiga at ang iyong tulog ay magiging mahimbing.
Cuando te acuestes, no tendrás miedo. Sí, te acostarás y tu sueño será dulce.
25 Huwag kang matakot ng biglang pagkatakot, ni sa pagkabuwal man ng masama, pagka dumarating:
No tengas miedo del miedo repentino, ni de la desolación de los malvados, cuando llegue;
26 Sapagka't ang Panginoon ay magiging iyong pagtitiwala, at iingatan ang iyong paa sa pagkahuli.
porque Yahvé será tu confianza, y evitará que te cojan el pie.
27 Huwag mong ikait ang mabuti sa kinauukulan, pagka nasa kapangyarihan ng iyong kamay na ito'y gawin.
No niegues el bien a quien se lo merece, cuando está en el poder de tu mano hacerlo.
28 Huwag mong sabihin sa iyong kapuwa, Yumaon ka, at bumalik uli, at bukas ay magbibigay ako; pagka ikaw ay mayroon.
No digas a tu prójimo: “Vete y vuelve”; mañana te lo daré”. cuando lo tengas a tu lado.
29 Huwag kang kumatha ng kasamaan laban sa iyong kapuwa, na palibhasa't tumatahang tiwasay sa siping mo.
No trates de hacer el mal a tu prójimo, ya que habita con seguridad junto a ti.
30 Huwag kang makipagusapin sa kanino man ng walang kadahilanan, kung hindi siya gumawa ng kasamaan sa iyo.
No te pelees con un hombre sin motivo, si no te ha hecho ningún daño.
31 Huwag kang managhili sa taong marahas, at huwag kang pumili ng anoman sa kaniyang mga lakad.
No envidies al hombre violento. No elijas ninguno de sus caminos.
32 Sapagka't ang suwail ay kasuklamsuklam sa Panginoon: nguni't ang kaniyang payo ay kasama ng matuwid.
Porque el perverso es una abominación para Yahvé, pero su amistad es con los rectos.
33 Ang sumpa ng Panginoon ay nasa bahay ng masama; nguni't pinagpapala niya ang tahanan ng matuwid.
La maldición de Yahvé está en la casa de los malvados, pero bendice la morada de los justos.
34 Tunay na kaniyang dinuduwahagi ang mga mangduduwahagi, nguni't binibigyan niya ng biyaya ang mababa.
Seguramente se burla de los burlones, pero da gracia a los humildes.
35 Ang pantas ay magmamana ng kaluwalhatian; nguni't kahihiyan ay magiging ganti sa mga mangmang.
Los sabios heredarán la gloria, pero la vergüenza será la promoción de los tontos.
