Mga Kawikaan 3

1 Anak ko, huwag mong kalimutan ang aking kautusan; kundi ingatan ng iyong puso ang aking mga utos:

Hijo mío, no olvides mis instrucciones. Recuerda siempre mis mandamientos.

2 Sapagka't karamihan ng mga araw, at mga taon ng buhay, at kapayapaan, ay madadagdag sa iyo.

Así vivirás muchos años, y tu vida será plena.

3 Huwag kang pabayaan ng kaawaan at katotohanan: itali mo sa palibot ng iyong leeg; ikintal mo sa iyong puso:

Aférrate a la bondad y a la verdad. Átalas a tu cuello y escríbelas en tu mente.

4 Sa gayo'y makakasumpong ka ng lingap at mabuting kaunawaan, sa paningin ng Dios at ng tao.

Así tendrás buena reputación y serás apreciado por Dios y la gente.

5 Tumiwala ka sa Panginoon ng buong puso mo, at huwag kang manalig sa iyong sariling kaunawaan:

Pon tu confianza totalmente en el Señor, y no te fíes de lo que crees saber.

6 Kilalanin mo siya sa lahat ng iyong mga lakad, at kaniyang ituturo ang iyong mga landas.

Recuérdalo en todo lo que hagas, y él te mostrará el camino correcto.

7 Huwag kang magpakapantas sa iyong sariling mga mata; matakot ka sa Panginoon, at humiwalay ka sa kasamaan:

No te creas sabio, respeta a Dios y evita el mal.

8 Magiging kagalingan sa iyong pusod, at utak sa iyong mga buto.

Entonces serás sanado y fortalecido.

9 Parangalin mo ang Panginoon ng iyong tinatangkilik, at ng mga unang bunga ng lahat mong ani:

Honra al Señor con tu riqueza y con los primeros frutos de tus cosechas.

10 Sa gayo'y mapupuno ang iyong mga kamalig ng sagana, at ang iyong mga alilisan ay aapawan ng bagong alak.

Entonces tus graneros serán llenos de fruto, y tus estanques rebosarán de vino nuevo.

11 Anak ko, huwag mong hamakin ang parusa ng Panginoon; ni mayamot man sa kaniyang saway:

Hijo mío, no rechaces la disciplina del Señor ni te enojes cuando te corrija,

12 Sapagka't sinasaway ng Panginoon ang kaniyang iniibig: gaya ng ama sa anak na kaniyang kinaluluguran.

porque el Señor corrige a los que ama, así como un padre corrige al hijo que más le agrada.

13 Mapalad ang tao na nakakasumpong ng karunungan, at ang tao na nagtatamo ng kaunawaan.

Felices son los que encuentran la sabiduría y obtienen entendimiento,

14 Sapagka't ang kalakal niya ay maigi kay sa kalakal na pilak, at ang pakinabang niyaon kay sa dalisay na ginto.

porque la sabiduría vale más que la plata, y ofrece mejor recompensa que el oro.

15 Mahalaga nga kay sa mga rubi; at wala sa mga bagay na mananasa mo sa maihahalintulad sa kaniya,

¡La sabiduría vale más que muchos rubíes y no se compara con ninguna cosa que puedas imaginar!

16 Karamihan ng mga araw ay nasa kanang kamay niya, sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.

Por un lado ella te brinda larga vida, y por el otro riquezas y honra.

17 Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kaligayahan, at lahat niyang mga landas ay kapayapaan.

Te dará verdadera felicidad, y te guiará a una prosperidad llena de paz.

18 Siya ay punong kahoy ng buhay sa mga nanghahawak sa kaniya: at mapalad ang bawa't isa na nangamamalagi sa kaniya.

La sabiduría es un árbol de vida para todo el que se aferra a ella, y bendice a todos los que la aceptan.

19 Nilikha ng Panginoon ang lupa sa pamamagitan ng karunungan; itinatag niya ang langit sa pamamagitan ng kaunawaan.

Fue gracias a la sabiduría el Señor creó la tierra, y gracias al conocimiento puso los cielos en su lugar.

20 Sa kaniyang kaalaman ay nabahagi ang mga kalaliman, at ang mga alapaap ay nagsipatak ng hamog.

Fue gracias a su conocimiento que las aguas de las profundidades fueron liberadas, y las nubes enviadas como rocío.

21 Anak ko, huwag silang mangahiwalay sa iyong mga mata; ingatan mo ang magaling na karunungan at ang kabaitan;

Hijo mío, aférrate al buen juicio y a las decisiones sabias; no los pierdas de vista,

22 Sa gayo'y magiging buhay sila sa iyong kaluluwa, at biyaya sa iyong leeg.

porque serán vida para ti, y como un adorno en tu cuello.

23 Kung magkagayo'y lalakad ka ng iyong lakad na tiwasay, at ang iyong paa ay hindi matitisod.

Caminarás con confianza y no tropezarás.

24 Pagka ikaw ay nahihiga, hindi ka matatakot: Oo, ikaw ay mahihiga at ang iyong tulog ay magiging mahimbing.

Cuando descanses, no tendrás temor, y cuando te acuestes tu sueño será placentero.

25 Huwag kang matakot ng biglang pagkatakot, ni sa pagkabuwal man ng masama, pagka dumarating:

No tendrás temor del pánico repentino, ni de los desastres que azotan al malvado,

26 Sapagka't ang Panginoon ay magiging iyong pagtitiwala, at iingatan ang iyong paa sa pagkahuli.

porque el Señor será tu confianza, y evitará que caigas en trampa alguna.

27 Huwag mong ikait ang mabuti sa kinauukulan, pagka nasa kapangyarihan ng iyong kamay na ito'y gawin.

No le niegues el bien a quien lo merece cuando tengas el poder en tus manos.

28 Huwag mong sabihin sa iyong kapuwa, Yumaon ka, at bumalik uli, at bukas ay magbibigay ako; pagka ikaw ay mayroon.

No le digas a tu prójimo: “Vete. Ven mañana, y yo te daré”, si ya tienes los recursos para darle.

29 Huwag kang kumatha ng kasamaan laban sa iyong kapuwa, na palibhasa't tumatahang tiwasay sa siping mo.

No hagas planes para perjudicar a tu prójimo que vive junto a ti, y que confía en ti.

30 Huwag kang makipagusapin sa kanino man ng walang kadahilanan, kung hindi siya gumawa ng kasamaan sa iyo.

No discutas con nadie sin razón, si no han hecho nada para hacerte daño alguno.

31 Huwag kang managhili sa taong marahas, at huwag kang pumili ng anoman sa kaniyang mga lakad.

¡No sientas celos de los violentos, ni sigas su ejemplo!

32 Sapagka't ang suwail ay kasuklamsuklam sa Panginoon: nguni't ang kaniyang payo ay kasama ng matuwid.

Porque el Señor aborrece a los mentirosos, pero es amigo de los que hacen lo que es bueno.

33 Ang sumpa ng Panginoon ay nasa bahay ng masama; nguni't pinagpapala niya ang tahanan ng matuwid.

Las casas de los malvados están malditas por el Señor, pero él bendice los hogares de los que viven en rectitud.

34 Tunay na kaniyang dinuduwahagi ang mga mangduduwahagi, nguni't binibigyan niya ng biyaya ang mababa.

Él se burla de los que se burlan, pero es bondadoso con los humildes.

35 Ang pantas ay magmamana ng kaluwalhatian; nguni't kahihiyan ay magiging ganti sa mga mangmang.

Los sabios recibirán honra, pero los necios permanecerán en desgracia.