Mga Kawikaan 24
1 Huwag kang mananaghili sa mga masamang tao, ni magnasa ka man na masama sa kanila:
No tengas envidia de los hombres malvados; ni ansia de estar con ellos;
2 Sapagka't ang kanilang puso ay nagaaral ng pagpighati, at ang kanilang mga labi ay nagsasalita ng kalikuan.
porque su corazón maquina rapiñas, y sus labios hablan para dañar.
3 Sa karunungan ay natatayo ang bahay; at sa pamamagitan ng unawa ay natatatag.
Con la sabiduría se edifica una casa, y con la prudencia se afirma.
4 At sa pamamagitan ng kaalaman ay napupuno ang mga silid, ng lahat na mahalaga at maligayang mga kayamanan.
Con la inteligencia se hinchen sus cámaras de todo lo más precioso y deseable.
5 Ang pantas na tao ay malakas; Oo, ang taong maalam ay lumalago ang kapangyarihan.
El hombre sabio está lleno de fuerza; el que tiene sabiduría aumenta su poder.
6 Sapagka't sa pamamagitan ng pantas na pamamatnubay ay makikipagdigma ka: at sa karamihan ng mga tagapayo ay may kaligtasan.
Pues con prudentes medidas puedes ganar la guerra, y donde hay muchos consejeros allí está la victoria.
7 Karunungan ay totoong mataas sa ganang mangmang: hindi niya ibinubuka ang kaniyang bibig sa pintuang-bayan.
Cosa demasiado alta es para el necio la sabiduría; no abrirá él en el foro su boca.
8 Siyang kumakatha ng paggawa ng kasamaan, tatawagin siya ng mga tao na masamang tao.
Quien medita cómo hacer daño será llamado intrigante.
9 Ang pagiisip ng kamangmangan ay kasalanan: at ang mangduduwahagi ay karumaldumal sa mga tao.
El afán del insensato consiste en pecar, y abominable para los hombres es el maldiciente.
10 Kung ikaw ay manglupaypay sa kaarawan ng kasakunaan, ang iyong kalakasan ay munti.
Si desfalleces en el día de la prueba, tu fortaleza es poca cosa.
11 Iligtas mo silang nangadala sa kamatayan, at ang mga handang papatayin, ay tingnan mo na iyong ibalik.
Libra a los que son llevados a la muerte; a los que andan vacilando al degolladero, sálvalos.
12 Kung iyong sinasabi, narito, hindi kami nakakaalam nito: hindi ba niya binubulay na tumitimbang ng mga puso? At siyang nagiingat ng iyong kaluluwa, hindi ba niya nalalaman? At hindi ba niya gagantihin ang bawa't tao ayon sa gawa niya?
Si dijeres: “¿Cómo saberlo?” ¿Acaso no lo ve Aquel que pesa los corazones? Bien lo sabe Aquel que vela sobre tu vida; Él retribuirá a cada cual según sus obras.
13 Anak ko, kumain ka ng pulot, sapagka't mabuti; at ng pulot-pukyutan na matamis sa iyong lasa:
Come, hijo mío, miel, porque es buena, y el panal, que es dulce para tu paladar.
14 Sa gayo'y matututo ka ng karunungan na malalagay sa iyong kaluluwa: kung iyong nasumpungan ito, sa gayo'y magkakaroon ka nga ng kagantihan, at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
Tal será para tu alma la sabiduría; si la hallares, el porvenir será tuyo, y tu esperanza no será frustrada.
15 Huwag kang bumakay, Oh masamang tao, sa tahanan ng matuwid; huwag mong sirain ang kaniyang dakong pahingahan:
No pongas, malvado, asechanzas a la morada del justo, ni devastes el lugar de su reposo.
16 Sapagka't ang matuwid ay nabubuwal na makapito, at bumabangon uli: nguni't ang masama ay nabubuwal sa kasakunaan.
El justo se levanta, aunque caiga siete veces, los impíos, empero, se pierden en el mal.
17 Huwag kang magalak pagka ang iyong kaaway ay nabubuwal, at huwag matuwa ang iyong puso pagka siya'y nabubuwal:
No te goces en la caída de tu enemigo; si sucumbe no se alegre tu corazón,
18 Baka makita ng Panginoon, at ipagdamdam ng loob siya, at kaniyang ihiwalay ang poot niya sa kaniya.
no sea que al verlo Yahvé se ofenda y aparte de sobre él su enojo.
19 Huwag kang mabalisa dahil sa mga manggagawa ng masama; ni maging mapanaghiliin ka man sa masama:
No te irrites a causa de los impíos, ni envidies a los malhechores.
20 Sapagka't hindi magkakaroon ng kagantihan sa masamang tao; ang ilawan ng masama ay papatayin.
Porque no hay porvenir para el malo; la lámpara de los impíos se apagará.
21 Anak ko, matakot ka sa Panginoon at sa hari: at huwag kang makisalamuha sa kanila na mapagbago:
Hijo mío, teme a Yahvé y al rey, y no te asocies con los revoltosos;
22 Sapagka't ang kanilang kasakunaan ay darating na bigla; at sinong nakakaalam ng kasiraan nila kapuwa?
porque de repente vendrá sobre ellos su ruina, y la desventura de ambos, ¿quién la conoce?
23 Ang mga ito man ay sabi rin ng pantas. Magkaroon ng pagtangi ng mga pagkatao sa kahatulan, ay hindi mabuti.
También estas son sentencias de los sabios: Es cosa mala hacer acepción de personas en el juicio.
24 Siyang nagsasabi sa masama, Ikaw ay matuwid; susumpain siya ng mga bayan, kayayamutan siya ng mga bansa:
Quien dice al delincuente: “Tú tienes razón”, será maldito del pueblo y detestado de la gente.
25 Nguni't silang nagsisisaway sa kaniya ay magkakaroon ng kaluguran, at ang mabuting pagpapala ay darating sa kanila.
Y aquellos que lo condenan, serán alabados, y sobre ellos vienen ricas bendiciones.
26 Siya'y humahalik sa mga labi niyaong nagbibigay ng matuwid na sagot.
Los labios besa quien responde palabras rectas.
27 Ihanda mo ang iyong gawa sa labas, at ihanda mo sa iyo sa parang; at pagkatapos ay itayo mo ang iyong bahay.
Haz con esmero tu trabajo de afuera, aplicándolo a tu campo, y luego podrás edificar tu casa.
28 Huwag kang sumaksi laban sa iyong kapuwa ng walang kadahilanan; at huwag kang magdaya ng iyong mga labi.
No seas de ligero testigo contra tu prójimo; ¿quieres acaso engañarlo con tus labios?
29 Huwag mong sabihin, gagawin kong gayon sa kaniya na gaya ng ginawa niya sa akin: aking ibibigay sa tao ang ayon sa kaniyang gawa.
No digas: “Como él me trató, así haré con él, le daré el pago según sus obras.”
30 Ako'y nagdaan sa tabi ng bukid ng tamad, at sa tabi ng ubasan ng taong salat sa unawa;
Pasé junto al campo del perezoso, y junto a la viña del insensato;
31 At, narito, tinubuang lahat ng mga tinik, ang ibabaw niyaon ay natakpan ng mga dawag, at ang bakod na bato ay nabagsak.
y he aquí que espinas brotaban por todas partes, ortigas cubrían su superficie y la cerca de piedra estaba destruida.
32 Ako nga'y tumingin, at aking binulay na mabuti: aking nakita, at tumanggap ako ng turo.
Lo vi y me puse a reflexionar; lo miré y aprendí esta lección:
33 Kaunti pang tulog, kaunti pang idlip, kaunti pang paghahalukipkip ng mga kamay upang matulog:
Un poco dormir, un poco dormitar, cruzar un poco las manos para descansar,
34 Gayon darating ang iyong karalitaan na parang magnanakaw; at ang iyong kasalatan na parang nasasandatahang tao.
y sobrevendrá cual salteador la miseria, y como hombre armado, la necesidad.
