Mga Kawikaan 24

1 Huwag kang mananaghili sa mga masamang tao, ni magnasa ka man na masama sa kanila:

Be not thou envious against evil men, neither desire to be with them.

2 Sapagka't ang kanilang puso ay nagaaral ng pagpighati, at ang kanilang mga labi ay nagsasalita ng kalikuan.

For their heart studieth destruction, and their lips talk of mischief.

3 Sa karunungan ay natatayo ang bahay; at sa pamamagitan ng unawa ay natatatag.

Through wisdom is a house built; and by understanding it is established:

4 At sa pamamagitan ng kaalaman ay napupuno ang mga silid, ng lahat na mahalaga at maligayang mga kayamanan.

And by knowledge shall the chambers be filled with all precious and pleasant riches.

5 Ang pantas na tao ay malakas; Oo, ang taong maalam ay lumalago ang kapangyarihan.

A wise man [is] strong; and a man of knowledge increaseth strength.

6 Sapagka't sa pamamagitan ng pantas na pamamatnubay ay makikipagdigma ka: at sa karamihan ng mga tagapayo ay may kaligtasan.

For by wise counsel thou shalt make thy war: and in multitude of counselors [there is] safety.

7 Karunungan ay totoong mataas sa ganang mangmang: hindi niya ibinubuka ang kaniyang bibig sa pintuang-bayan.

Wisdom [is] too high for a fool: he openeth not his mouth in the gate.

8 Siyang kumakatha ng paggawa ng kasamaan, tatawagin siya ng mga tao na masamang tao.

He that deviseth to do evil shall be called a mischievous person.

9 Ang pagiisip ng kamangmangan ay kasalanan: at ang mangduduwahagi ay karumaldumal sa mga tao.

The thought of foolishness [is] sin: and the scorner [is] an abomination to men.

10 Kung ikaw ay manglupaypay sa kaarawan ng kasakunaan, ang iyong kalakasan ay munti.

[If] thou faintest in the day of adversity, thy strength [is] small.

11 Iligtas mo silang nangadala sa kamatayan, at ang mga handang papatayin, ay tingnan mo na iyong ibalik.

If thou forbearest to deliver [them that are] drawn to death, and [those that are] ready to be slain;

12 Kung iyong sinasabi, narito, hindi kami nakakaalam nito: hindi ba niya binubulay na tumitimbang ng mga puso? At siyang nagiingat ng iyong kaluluwa, hindi ba niya nalalaman? At hindi ba niya gagantihin ang bawa't tao ayon sa gawa niya?

If thou sayest, Behold, we knew it not; doth not he that pondereth the heart consider [it]? and he that keepeth thy soul, doth [not] he know [it]? and will [not] he render to [every] man according to his works?

13 Anak ko, kumain ka ng pulot, sapagka't mabuti; at ng pulot-pukyutan na matamis sa iyong lasa:

My son, eat thou honey, because [it is] good; and the honey-comb, [which is] sweet to thy taste:

14 Sa gayo'y matututo ka ng karunungan na malalagay sa iyong kaluluwa: kung iyong nasumpungan ito, sa gayo'y magkakaroon ka nga ng kagantihan, at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.

So [shall] the knowledge of wisdom [be] to thy soul: when thou hast found [it], then there shall be a reward, and thy expectation shall not be cut off.

15 Huwag kang bumakay, Oh masamang tao, sa tahanan ng matuwid; huwag mong sirain ang kaniyang dakong pahingahan:

Lay not wait, O wicked [man], against the dwelling of the righteous; destroy not his resting-place:

16 Sapagka't ang matuwid ay nabubuwal na makapito, at bumabangon uli: nguni't ang masama ay nabubuwal sa kasakunaan.

For a just [man] falleth seven times, and riseth again: but the wicked shall fall into mischief.

17 Huwag kang magalak pagka ang iyong kaaway ay nabubuwal, at huwag matuwa ang iyong puso pagka siya'y nabubuwal:

Rejoice not when thy enemy falleth, and let not thy heart be glad when he stumbleth:

18 Baka makita ng Panginoon, at ipagdamdam ng loob siya, at kaniyang ihiwalay ang poot niya sa kaniya.

Lest the LORD see [it], and it displease him, and he turn away his wrath from him.

19 Huwag kang mabalisa dahil sa mga manggagawa ng masama; ni maging mapanaghiliin ka man sa masama:

Fret not thyself because of evil [men], neither be thou envious at the wicked;

20 Sapagka't hindi magkakaroon ng kagantihan sa masamang tao; ang ilawan ng masama ay papatayin.

For there shall be no reward to the evil [man]; the candle of the wicked shall be extinguished.

21 Anak ko, matakot ka sa Panginoon at sa hari: at huwag kang makisalamuha sa kanila na mapagbago:

My son, fear thou the LORD and the king: [and] meddle not with them that are given to change:

22 Sapagka't ang kanilang kasakunaan ay darating na bigla; at sinong nakakaalam ng kasiraan nila kapuwa?

For their calamity shall rise suddenly; and who knoweth the ruin of them both?

23 Ang mga ito man ay sabi rin ng pantas. Magkaroon ng pagtangi ng mga pagkatao sa kahatulan, ay hindi mabuti.

These [things] also [belong] to the wise. [It is] not good to have respect of persons in judgment.

24 Siyang nagsasabi sa masama, Ikaw ay matuwid; susumpain siya ng mga bayan, kayayamutan siya ng mga bansa:

He that saith to the wicked, Thou [art] righteous; him shall the people curse, nations shall abhor him:

25 Nguni't silang nagsisisaway sa kaniya ay magkakaroon ng kaluguran, at ang mabuting pagpapala ay darating sa kanila.

But to them that rebuke [him] shall be delight, and a good blessing shall come upon them.

26 Siya'y humahalik sa mga labi niyaong nagbibigay ng matuwid na sagot.

[Every man] shall kiss [his] lips that giveth a right answer.

27 Ihanda mo ang iyong gawa sa labas, at ihanda mo sa iyo sa parang; at pagkatapos ay itayo mo ang iyong bahay.

Prepare thy work without, and make it fit for thyself in the field; and afterwards build thy house.

28 Huwag kang sumaksi laban sa iyong kapuwa ng walang kadahilanan; at huwag kang magdaya ng iyong mga labi.

Be not a witness against thy neighbor without cause; and deceive [not] with thy lips.

29 Huwag mong sabihin, gagawin kong gayon sa kaniya na gaya ng ginawa niya sa akin: aking ibibigay sa tao ang ayon sa kaniyang gawa.

Say not, I will do so to him as he hath done to me: I will render to the man according to his work.

30 Ako'y nagdaan sa tabi ng bukid ng tamad, at sa tabi ng ubasan ng taong salat sa unawa;

I went by the field of the slothful, and by the vineyard of the man void of understanding;

31 At, narito, tinubuang lahat ng mga tinik, ang ibabaw niyaon ay natakpan ng mga dawag, at ang bakod na bato ay nabagsak.

And lo, it was all grown over with thorns, [and] nettles had covered the face of it, and its stone wall was broken down.

32 Ako nga'y tumingin, at aking binulay na mabuti: aking nakita, at tumanggap ako ng turo.

Then I saw, [and] considered [it] well: I looked upon [it], [and] received instruction.

33 Kaunti pang tulog, kaunti pang idlip, kaunti pang paghahalukipkip ng mga kamay upang matulog:

[Yet] a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep:

34 Gayon darating ang iyong karalitaan na parang magnanakaw; at ang iyong kasalatan na parang nasasandatahang tao.

So shall thy poverty come [as] one that traveleth; and thy want as an armed man.