Mga Kawikaan 24
1 Huwag kang mananaghili sa mga masamang tao, ni magnasa ka man na masama sa kanila:
Do not imitate evil men, nor desire to be among them.
2 Sapagka't ang kanilang puso ay nagaaral ng pagpighati, at ang kanilang mga labi ay nagsasalita ng kalikuan.
For their mind meditates on robberies, and their lips speak deceptions.
3 Sa karunungan ay natatayo ang bahay; at sa pamamagitan ng unawa ay natatatag.
By wisdom shall a house be built, and by prudence shall it be strengthened.
4 At sa pamamagitan ng kaalaman ay napupuno ang mga silid, ng lahat na mahalaga at maligayang mga kayamanan.
By doctrine, the storerooms shall be filled with every substance that is precious and most beautiful.
5 Ang pantas na tao ay malakas; Oo, ang taong maalam ay lumalago ang kapangyarihan.
A wise man is strong, and a well-taught man is robust and valiant.
6 Sapagka't sa pamamagitan ng pantas na pamamatnubay ay makikipagdigma ka: at sa karamihan ng mga tagapayo ay may kaligtasan.
For war is undertaken in an orderly manner, and safety shall be where there are many counsels.
7 Karunungan ay totoong mataas sa ganang mangmang: hindi niya ibinubuka ang kaniyang bibig sa pintuang-bayan.
Wisdom is beyond the foolish; at the gate he will not open his mouth.
8 Siyang kumakatha ng paggawa ng kasamaan, tatawagin siya ng mga tao na masamang tao.
Whoever intends to do evil shall be called foolish.
9 Ang pagiisip ng kamangmangan ay kasalanan: at ang mangduduwahagi ay karumaldumal sa mga tao.
The intention of the foolish is sin. And the detractor is an abomination among men.
10 Kung ikaw ay manglupaypay sa kaarawan ng kasakunaan, ang iyong kalakasan ay munti.
If you despair, being weary in the day of anguish, your strength will be diminished.
11 Iligtas mo silang nangadala sa kamatayan, at ang mga handang papatayin, ay tingnan mo na iyong ibalik.
Rescue those who are led away to death. And do not cease from delivering those who are dragged away to a violent death.
12 Kung iyong sinasabi, narito, hindi kami nakakaalam nito: hindi ba niya binubulay na tumitimbang ng mga puso? At siyang nagiingat ng iyong kaluluwa, hindi ba niya nalalaman? At hindi ba niya gagantihin ang bawa't tao ayon sa gawa niya?
If you would say: “I do not have sufficient strength.” He who inspects the heart, the same one understands, and nothing slips past the one who preserves your soul. And he shall repay a man according to his works.
13 Anak ko, kumain ka ng pulot, sapagka't mabuti; at ng pulot-pukyutan na matamis sa iyong lasa:
My son, eat honey, because it is good, and the honeycomb, because it is so sweet to your throat.
14 Sa gayo'y matututo ka ng karunungan na malalagay sa iyong kaluluwa: kung iyong nasumpungan ito, sa gayo'y magkakaroon ka nga ng kagantihan, at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
So, too, is the doctrine of wisdom to your soul. When you have found it, you will have hope in the end, and your hope shall not perish.
15 Huwag kang bumakay, Oh masamang tao, sa tahanan ng matuwid; huwag mong sirain ang kaniyang dakong pahingahan:
Do not lie in wait, and do not seek impiety in the house of the just, nor spoil his rest.
16 Sapagka't ang matuwid ay nabubuwal na makapito, at bumabangon uli: nguni't ang masama ay nabubuwal sa kasakunaan.
For the just one will fall seven times, and he shall rise again. But the impious will fall into evil.
17 Huwag kang magalak pagka ang iyong kaaway ay nabubuwal, at huwag matuwa ang iyong puso pagka siya'y nabubuwal:
When your enemy will fall, do not be glad, and do not let your heart exult in his ruin,
18 Baka makita ng Panginoon, at ipagdamdam ng loob siya, at kaniyang ihiwalay ang poot niya sa kaniya.
lest perhaps the Lord see, and it displease him, and he may take away his wrath from him.
19 Huwag kang mabalisa dahil sa mga manggagawa ng masama; ni maging mapanaghiliin ka man sa masama:
Do not contend with the most wicked, and do not be a rival to the impious.
20 Sapagka't hindi magkakaroon ng kagantihan sa masamang tao; ang ilawan ng masama ay papatayin.
For the evil hold no hope in the future, and the lamp of the impious will be extinguished.
21 Anak ko, matakot ka sa Panginoon at sa hari: at huwag kang makisalamuha sa kanila na mapagbago:
My son, fear the Lord, as well as the king. And do not mingle with detractors.
22 Sapagka't ang kanilang kasakunaan ay darating na bigla; at sinong nakakaalam ng kasiraan nila kapuwa?
For their perdition shall rise up suddenly. And who knows what ruin will be for each of them?
23 Ang mga ito man ay sabi rin ng pantas. Magkaroon ng pagtangi ng mga pagkatao sa kahatulan, ay hindi mabuti.
Likewise, these things are for the wise. It is not good to base judgment on knowledge of character.
24 Siyang nagsasabi sa masama, Ikaw ay matuwid; susumpain siya ng mga bayan, kayayamutan siya ng mga bansa:
Those who say to the impious, “You are just,” shall be cursed by the people, and the tribes shall detest them.
25 Nguni't silang nagsisisaway sa kaniya ay magkakaroon ng kaluguran, at ang mabuting pagpapala ay darating sa kanila.
Those who argue against the impious shall be praised, and a blessing shall come upon them.
26 Siya'y humahalik sa mga labi niyaong nagbibigay ng matuwid na sagot.
He shall kiss the lips, who responds with upright words.
27 Ihanda mo ang iyong gawa sa labas, at ihanda mo sa iyo sa parang; at pagkatapos ay itayo mo ang iyong bahay.
Prepare your outdoor work, and diligently cultivate your field, so that afterward, you may build your house.
28 Huwag kang sumaksi laban sa iyong kapuwa ng walang kadahilanan; at huwag kang magdaya ng iyong mga labi.
Do not be a witness without cause against your neighbor. And do not mislead anyone with your lips.
29 Huwag mong sabihin, gagawin kong gayon sa kaniya na gaya ng ginawa niya sa akin: aking ibibigay sa tao ang ayon sa kaniyang gawa.
Do not say, “I will do to him as he has done to me.” I will repay each one according to his work.
30 Ako'y nagdaan sa tabi ng bukid ng tamad, at sa tabi ng ubasan ng taong salat sa unawa;
I passed by the field of a lazy man, and by the vineyard of a foolish man,
31 At, narito, tinubuang lahat ng mga tinik, ang ibabaw niyaon ay natakpan ng mga dawag, at ang bakod na bato ay nabagsak.
and behold, it was entirely filled with nettles, and thorns had covered its surface, and the stonewall was destroyed.
32 Ako nga'y tumingin, at aking binulay na mabuti: aking nakita, at tumanggap ako ng turo.
When I had seen this, I laid it up in my heart, and by this example, I received discipline.
33 Kaunti pang tulog, kaunti pang idlip, kaunti pang paghahalukipkip ng mga kamay upang matulog:
You will sleep a little,” I said. “You will slumber briefly. You will fold your hands a little, so as to rest.
34 Gayon darating ang iyong karalitaan na parang magnanakaw; at ang iyong kasalatan na parang nasasandatahang tao.
And destitution will overtake you like a runner, and begging will overtake you like an armed man.”
