Mga Kawikaan 24
1 Huwag kang mananaghili sa mga masamang tao, ni magnasa ka man na masama sa kanila:
[My] son, envy not bad men, nor desire to be with them.
2 Sapagka't ang kanilang puso ay nagaaral ng pagpighati, at ang kanilang mga labi ay nagsasalita ng kalikuan.
For their heart meditates falsehoods, and their lips speak mischiefs.
3 Sa karunungan ay natatayo ang bahay; at sa pamamagitan ng unawa ay natatatag.
A house is built by wisdom, and is set up by understanding.
4 At sa pamamagitan ng kaalaman ay napupuno ang mga silid, ng lahat na mahalaga at maligayang mga kayamanan.
By discretion the chambers are filled with all precious and excellent wealth.
5 Ang pantas na tao ay malakas; Oo, ang taong maalam ay lumalago ang kapangyarihan.
A wise man is better than a strong man; and a man who has prudence than a large estate.
6 Sapagka't sa pamamagitan ng pantas na pamamatnubay ay makikipagdigma ka: at sa karamihan ng mga tagapayo ay may kaligtasan.
War is carried on with generalship, and aid is supplied to the heart of a counsellor.
7 Karunungan ay totoong mataas sa ganang mangmang: hindi niya ibinubuka ang kaniyang bibig sa pintuang-bayan.
Wisdom and good understanding are in the gates of the wise: the wise turn not aside from the mouth of the Lord,
8 Siyang kumakatha ng paggawa ng kasamaan, tatawagin siya ng mga tao na masamang tao.
but deliberate in council. Death befalls uninstructed [men].
9 Ang pagiisip ng kamangmangan ay kasalanan: at ang mangduduwahagi ay karumaldumal sa mga tao.
The fools also dies in sins; and uncleanness [attaches] to a pestilent man.
10 Kung ikaw ay manglupaypay sa kaarawan ng kasakunaan, ang iyong kalakasan ay munti.
He shall be defiled in the evil day, and in the day of affliction, until he be utterly consumed.
11 Iligtas mo silang nangadala sa kamatayan, at ang mga handang papatayin, ay tingnan mo na iyong ibalik.
Deliver them that are led away to death, and redeem them that are appointed to be slain; spare not [your help].
12 Kung iyong sinasabi, narito, hindi kami nakakaalam nito: hindi ba niya binubulay na tumitimbang ng mga puso? At siyang nagiingat ng iyong kaluluwa, hindi ba niya nalalaman? At hindi ba niya gagantihin ang bawa't tao ayon sa gawa niya?
But if you should say, I know not this man; know that the Lord knows the hearts of all; and he that formed breath for all, he knows all things, who renders to every man according to his works.
13 Anak ko, kumain ka ng pulot, sapagka't mabuti; at ng pulot-pukyutan na matamis sa iyong lasa:
[My] son, eat honey, for the honeycomb is good, that your throat may be sweetened.
14 Sa gayo'y matututo ka ng karunungan na malalagay sa iyong kaluluwa: kung iyong nasumpungan ito, sa gayo'y magkakaroon ka nga ng kagantihan, at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
Thus shall you perceive wisdom in your soul: for if you find it, your end shall be good, and hope shall not fail you.
15 Huwag kang bumakay, Oh masamang tao, sa tahanan ng matuwid; huwag mong sirain ang kaniyang dakong pahingahan:
Bring not an ungodly man into the dwelling of the righteous: neither be deceived by the feeding of the belly.
16 Sapagka't ang matuwid ay nabubuwal na makapito, at bumabangon uli: nguni't ang masama ay nabubuwal sa kasakunaan.
For a righteous man will fall seven times, and rise [again]: but the ungodly shall be without strength in troubles.
17 Huwag kang magalak pagka ang iyong kaaway ay nabubuwal, at huwag matuwa ang iyong puso pagka siya'y nabubuwal:
If your enemy should fall, rejoice not over him, neither be elated at his overthrow.
18 Baka makita ng Panginoon, at ipagdamdam ng loob siya, at kaniyang ihiwalay ang poot niya sa kaniya.
For the Lord will see [it], and it will not please him, and he will turn away his wrath from him.
19 Huwag kang mabalisa dahil sa mga manggagawa ng masama; ni maging mapanaghiliin ka man sa masama:
Rejoice not in evil-doers, neither be envious of sinners.
20 Sapagka't hindi magkakaroon ng kagantihan sa masamang tao; ang ilawan ng masama ay papatayin.
For the evil man shall have no posterity: and the light of the wicked shall be put out.
21 Anak ko, matakot ka sa Panginoon at sa hari: at huwag kang makisalamuha sa kanila na mapagbago:
[My] son, fear God and the king; and do not disobey either of them.
22 Sapagka't ang kanilang kasakunaan ay darating na bigla; at sinong nakakaalam ng kasiraan nila kapuwa?
For they will suddenly punish the ungodly, and who can know the vengeance [inflicted] by both?
23 Ang mga ito man ay sabi rin ng pantas. Magkaroon ng pagtangi ng mga pagkatao sa kahatulan, ay hindi mabuti.
And this thing I say to you that are wise [for you] to learn: It is not good to have respect of persons in judgement.
24 Siyang nagsasabi sa masama, Ikaw ay matuwid; susumpain siya ng mga bayan, kayayamutan siya ng mga bansa:
He that says of the ungodly, He is righteous, shall be cursed by peoples, and hateful amongst the nations.
25 Nguni't silang nagsisisaway sa kaniya ay magkakaroon ng kaluguran, at ang mabuting pagpapala ay darating sa kanila.
But they that reprove [him] shall appear more excellent, and blessing shall come upon them;
26 Siya'y humahalik sa mga labi niyaong nagbibigay ng matuwid na sagot.
and [men] will kiss lips that answer well.
27 Ihanda mo ang iyong gawa sa labas, at ihanda mo sa iyo sa parang; at pagkatapos ay itayo mo ang iyong bahay.
Prepare your works for [your] going forth, and prepare yourself for the field; and come after me, and you shall rebuild your house.
28 Huwag kang sumaksi laban sa iyong kapuwa ng walang kadahilanan; at huwag kang magdaya ng iyong mga labi.
Be not a false witness against your [fellow] citizen, neither exaggerate with your lips.
29 Huwag mong sabihin, gagawin kong gayon sa kaniya na gaya ng ginawa niya sa akin: aking ibibigay sa tao ang ayon sa kaniyang gawa.
Say not, As he has treated me, so will I treat him, and I will avenge myself on him for that wherein he has injured me.
30 Ako'y nagdaan sa tabi ng bukid ng tamad, at sa tabi ng ubasan ng taong salat sa unawa;
A foolish man is like a farm, and a senseless man is like a vineyard.
31 At, narito, tinubuang lahat ng mga tinik, ang ibabaw niyaon ay natakpan ng mga dawag, at ang bakod na bato ay nabagsak.
If you let him alone, he will altogether remain barren and covered with weeds; and he becomes destitute, and his stone walls are broken down.
32 Ako nga'y tumingin, at aking binulay na mabuti: aking nakita, at tumanggap ako ng turo.
Afterwards I reflected, I looked that I might receive instruction.
33 Kaunti pang tulog, kaunti pang idlip, kaunti pang paghahalukipkip ng mga kamay upang matulog:
[The sluggard says, ]I slumber a little, and I sleep a little, and for a little while I fold my arms across [my] breast.
34 Gayon darating ang iyong karalitaan na parang magnanakaw; at ang iyong kasalatan na parang nasasandatahang tao.
But if you do this, your poverty will come speedily; and your lack like a swift courier.
