Mga Kawikaan 23
1 Pagka ikaw ay nauupong kumain na kasalo ng isang pangulo, kilanlin mong maigi siya na nasa harap mo;
Cuando te sientas a comer con uno de los grandes, mira con atención lo que te ponen delante;
2 At maglagay ka ng sundang sa iyong lalamunan, kung ikaw ay taong bigay sa pagkain.
y aplica un cuchillo a tu garganta, si eres un hombre de gran apetito.
3 Huwag kang mapagnais ng kaniyang mga masarap na pagkain; yamang mga marayang pagkain.
No muestres avidez de sus delicadas viandas, pues son un manjar engañoso.
4 Huwag kang mainip sa pagyaman; tumigil ka sa iyong sariling karunungan.
No te afanes por ganar riquezas; pon coto a tus deseos.
5 Iyo bang itititig ang iyong mga mata sa wala? Sapagka't ang mga kayamanan, ay tunay na nagsisipagpakpak, gaya ng aguila na lumilipad sa dakong langit.
No fijes tus ojos en las (riquezas) perecederas, pues ellas se toman alas, como de águila y vuelan hacia el cielo.
6 Huwag mong kanin ang tinapay niya na may masamang mata, ni nasain mo man ang kaniyang mga masarap na pagkain:
No comas pan con el envidioso; no codicies sus delicados manjares;
7 Sapagka't kung ano ang iniisip niya sa loob niya, ay gayon siya: kumain ka at uminom ka, sabi niya sa iyo; nguni't ang puso niya ay hindi sumasaiyo.
porque así como los pensamientos de su alma es él. “Come y bebe”, te dice; mas su corazón no está contigo.
8 Ang subo na iyong kinain ay iyong isusuka, at iyong iwawala ang iyong mga matamis na salita.
Vomitarás el bocado que comiste, y habrás desperdiciado tus amables palabras.
9 Huwag kang magsalita sa pakinig ng mangmang; sapagka't kaniyang hahamakin ang karunungan ng iyong mga salita.
No hables a los oídos del necio, pues despreciará tus sabios razonamientos.
10 Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa; at huwag mong pasukin ang mga bukid ng ulila:
No trasplantes los hitos antiguos, ni pongas tu pie en los campos de los huérfanos.
11 Sapagka't ang kanilang Manunubos ay malakas; ipaglalaban niya ang kanilang usap sa iyo.
Porque su vengador es fuerte; Él tomará contra ti la causa de ellos.
12 Ihilig mo ang iyong puso sa turo, at ang iyong mga pakinig sa mga salita ng kaalaman.
Aplica tu corazón a la instrucción, y tus oídos a los dichos de la sabiduría.
13 Huwag mong ipagkait ang saway sa bata: sapagka't kung iyong hampasin siya ng pamalo, siya'y hindi mamamatay.
No ahorres al joven la corrección; puesto que no morirá aunque le castigues con la vara.
Si lo castigas con la vara, librarás su alma del scheol. (Sheol h7585)
15 Anak ko, kung ang iyong puso ay magpakapantas, ang puso ko'y matutuwa sa makatuwid baga'y ang akin:
Hijo mío, si tu corazón es sabio, se alegrará mi corazón;
16 Oo, ang aking puso ay magagalak pagka ang iyong mga labi ay nangagsasalita ng matuwid na mga bagay.
y se regocijarán mis entrañas cuando tus labios hablen de cosas rectas.
17 Huwag managhili ang iyong puso sa mga makasalanan: kundi lumagay ka sa Panginoon buong araw:
No envidie tu corazón a los pecadores, antes (persevera) en el temor de Yahvé en todo tiempo.
18 Sapagka't tunay na may kagantihan; at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
Porque hay cosas venideras, y tu esperanza no quedará burlada.
19 Makinig ka, anak ko, at ikaw ay magpakapantas, at patnubayan mo ang iyong puso sa daan.
Escúchame, hijo mío, y sé sabio, endereza tu corazón por la (recta) senda.
20 Huwag kang mapasama sa mga mapaglango; sa mga mayamong mangangain ng karne:
No seas compañero de los bebedores de vino, ni de los que comen carne sin medida.
21 Sapagka't ang manglalasing at ang mayamo ay darating sa karalitaan: at ang antok ay magbibihis sa tao ng pagkapulubi.
Porque los que beben y comen sin medida, se empobrecen; y la somnolencia los lleva a vestir andrajos.
22 Dinggin mo ang iyong ama na naging anak ka, at huwag mong hamakin ang iyong ina kung siya'y tumanda.
Escucha a tu padre que te engendró; y no desprecies a tu madre cuando envejeciere.
23 Bumili ka ng katotohanan at huwag mong ipagbili: Oo karunungan, at turo, at pag-uunawa.
Adquiere la verdad, y no la vendas, tampoco la sabiduría, la doctrina e inteligencia.
24 Ang ama ng matuwid ay magagalak na lubos: at siyang nagkaanak ng pantas na anak ay magagalak sa kaniya.
Salta de placer el padre del justo, y el que engendra a un sabio tendrá en él su gozo.
25 Mangatuwa ang iyong ama at ang iyong ina, at magalak siyang nanganak sa iyo.
¡Alégrense, pues, tu padre y tu madre; regocíjese la que te dio a luz!
26 Anak ko, ibigay mo sa akin ang iyong puso, at malugod ang iyong mga mata sa aking mga daan.
Dame, hijo mío, tu corazón, y tus ojos tengan placer en mis caminos;
27 Sapagka't ang isang patutot ay isang malalim na lubak; at ang babaing di kilala ay makipot na lungaw.
porque fosa honda es la ramera, y pozo angosto la mujer ajena.
28 Oo, siya'y bumabakay na parang tulisan, at nagdaragdag ng mga magdaraya sa gitna ng mga tao.
También ella, como un salteador, está al acecho, y aumenta el número de los prevaricadores entre los hombres.
29 Sinong may ay? sinong may kapanglawan? sinong may pakikipagtalo? sinong may daing? sino ang may sugat na walang kadahilanan? sino ang may maningas na mata?
¿Para quién los ayes? ¿Para quién los lamentos? ¿Para quién las riñas? ¿Para quién las querellas? ¿Para quién las heridas sin motivo? ¿Para quién los ojos hinchados?
30 Silang nangaghihintay sa alak; silang nagsisiyaon upang humanap ng pinaghalong alak.
Son para los que no pueden separarse del vino, para los que andan en busca de vino aromático.
31 Huwag kang tumingin sa alak pagka mapula, pagka nagbibigay ng kaniyang kulay sa saro,
No mires el vino cómo rojea; cómo en la copa se refleja su color; ni cómo fluye suavemente.
32 Sa huli ay kumakagat ito na parang ahas, at tumutukang parang ulupong.
Porque al fin muerde como una serpiente, y pica cual basilisco.
33 Ang iyong mga mata ay titingin ng mga katuwang bagay, at ang iyong puso ay nagbabadya ng mga magdarayang bagay.
Tus ojos irán tras mujeres extrañas, y tu corazón hablará cosas perversas.
34 Oo, ikaw ay magiging parang nahihiga sa gitna ng dagat, o parang nahihiga sa dulo ng isang palo ng sasakyan.
Serás como un hombre que se acuesta en medio del mar, y duerme sobre la punta de un mástil.
35 Kanilang pinalo ako, iyong sasalitain, at hindi ako nasaktan; kanilang hinampas ako, at hindi ko naramdaman: kailan gigising ako? aking hahanapin pa uli.
(Dirás): “Me han apaleado, y no me duele, me han golpeado, y nada siento. Cuando me despierte volveré a tomar de nuevo.”
