Mga Kawikaan 22
1 Ang mabuting pangalan ay maiging piliin, kay sa malaking kayamanan, at ang magandang kalooban, kay sa pilak at ginto.
El buen nombre es más deseable que las grandes riquezas, y el favor amoroso es mejor que la plata y el oro.
2 Ang mayaman at ang dukha ay nagkakasalubong kapuwa: ang Panginoon ang May-lalang sa kanilang lahat.
Los ricos y los pobres tienen esto en común: Yahvé es el creador de todos ellos.
3 Ang mabait na tao ay nakakakita ng kasamaan at nagkukubli: nguni't dinadaanan ng musmos at nagtitiis.
Un hombre prudente ve el peligro y se esconde; pero los simples pasan, y sufren por ello.
4 Ang kagantihan sa kapakumbabaan at ang pagkatakot sa Panginoon ay kayamanan, at karangalan, at buhay.
El resultado de la humildad y el temor a Yahvé es la riqueza, el honor y la vida.
5 Mga tinik at mga silo ay nangasa daan ng magdaraya: ang nagiingat ng kaniyang kaluluwa ay lalayo sa mga yaon.
Espinas y trampas hay en el camino de los malvados; quien guarda su alma se aleja de ellos.
6 Turuan mo ang bata sa daan na dapat niyang lakaran, at pagka tumanda man siya ay hindi niya hihiwalayan.
Educa al niño en el camino que debe seguir, y cuando sea viejo no se apartará de él.
7 Ang mayaman ay magpupuno sa dukha, at ang manghihiram ay alipin ng nagpapahiram.
Los ricos dominan a los pobres. El prestatario está al servicio del prestamista.
8 Siyang naghahasik ng kasamaan ay aani ng kapahamakan; at ang pamalo ng kaniyang poot ay maglilikat.
El que siembra maldad cosecha problemas, y la vara de su furia será destruida.
9 Ang may magandang-loob na mata ay pagpapalain: sapagka't nagbibigay ng kaniyang tinapay sa dukha.
El que tiene un ojo generoso será bendecido, porque comparte su comida con los pobres.
10 Itaboy mo ang manglilibak, at ang pagtatalo ay maalis; Oo, ang pagkakaalit at pagduwahagi ay matitigil.
Expulsa al burlón, y se acabará la contienda; sí, se acabarán las peleas y los insultos.
11 Siyang umiibig ng kalinisan ng puso, dahil sa biyaya ng kaniyang mga labi ay magiging kaniyang kaibigan ang hari.
El que ama la pureza de corazón y habla con gracia es el amigo del rey.
12 Ang mga mata ng Panginoon ay nagiingat sa maalam: nguni't kaniyang ibinabagsak ang mga salita ng taksil.
Los ojos de Yahvé vigilan el conocimiento, pero frustra las palabras de los infieles.
13 Sinasabi ng tamad, may leon sa labas: mapapatay ako sa mga lansangan.
El perezoso dice: “¡Hay un león afuera! Me matarán en las calles”.
14 Ang bibig ng masasamang babae ay isang malalim na lungaw: siyang nayayamot sa Panginoon ay mabubuwal doon.
La boca de una adúltera es un pozo profundo. El que está bajo la ira de Yahvé caerá en ella.
15 Ang kamangmangan ay nababalot sa puso ng bata; nguni't ilalayo sa kaniya ng pamalong pangsaway.
La locura está ligada al corazón de un niño; la vara de la disciplina lo aleja de él.
16 Ang pumipighati sa dukha upang magpalago ng kaniyang pakinabang, at ang nagbibigay sa mayaman, ay humahangga sa pangangailangan lamang.
El que oprime al pobre para su propio aumento y el que da al rico, ambos llegan a la pobreza.
17 Ikiling mo ang iyong pakinig, at iyong dinggin ang mga salita ng pantas, at ihilig mo ang iyong puso sa aking kaalaman.
Vuelve tu oído y escucha las palabras de los sabios. Aplica tu corazón a mis enseñanzas.
18 Sapagka't maligayang bagay kung iyong ingatan sa loob mo, kung mangatatatag na magkakasama sa iyong mga labi.
Porque es una cosa agradable si las guardas dentro de ti, si todos ellos están listos en sus labios.
19 Upang ang iyong tiwala ay malagak sa Panginoon, aking ipinakilala sa iyo sa kaarawang ito, oo, sa iyo.
Hoy te enseño, incluso a ti, para que tu confianza esté en Yahvé.
20 Hindi ba ako sumulat sa iyo ng mga marilag na bagay na mga payo at kaalaman;
¿No te he escrito treinta cosas excelentes de consejo y conocimiento,
21 Upang ipakilala sa iyo ang katunayan ng mga salitang katotohanan, upang iyong maibalik ang mga salita ng katotohanan sa kanila na nagsusugo sa iyo?
Para enseñarte la verdad, palabras fiables, para dar respuestas sólidas a los que te enviaron?
22 Huwag kang magnakaw sa dukha, sapagka't siya'y dukha, ni pumighati man sa nagdadalamhati sa pintuang-bayan:
No exploten al pobre porque es pobre; y no aplastar a los necesitados en los tribunales;
23 Sapagka't ipakikipaglaban ng Panginoon ang kanilang usap, at sasamsaman ng buhay yaong nagsisisamsam sa kanila.
porque Yahvé defenderá su caso, y saquean la vida de los que los saquean.
24 Huwag kang makipagkaibigan sa taong magagalitin; at sa mainiting tao ay huwag kang sasama:
No te hagas amigo de un hombre de mal genio. No te asocies con quien alberga ira,
25 Baka ka matuto ng kaniyang mga lakad, at magtamo ng silo sa iyong kaluluwa.
para que no aprendas sus caminos y atrapar tu alma.
26 Huwag kang maging isa sa kanila na nakikikamay, o sa kanila na mangananagot sa mga utang:
No seas de los que golpean las manos, de los que son garantía de las deudas.
27 Kung wala kang ikabayad, bakit kaniyang kukunin sa iyo ang iyong higaan?
Si no tienes medios para pagar, ¿por qué debería quitarte la cama de debajo de ti?
28 Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa, na inilagay ng iyong mga magulang.
No muevas el antiguo mojón que sus padres han establecido.
29 Nakikita mo ba ang taong masipag sa kaniyang gawain? siya'y tatayo sa harap ng mga hari: hindi siya tatayo sa harap ng mga taong hamak.
¿Has visto hombre diligente en su obra? Estará delante de los reyes y no de la gentuza.
