Mga Kawikaan 22
1 Ang mabuting pangalan ay maiging piliin, kay sa malaking kayamanan, at ang magandang kalooban, kay sa pilak at ginto.
A good name is preferable to abundant riches, and good grace, to silver and to gold.
2 Ang mayaman at ang dukha ay nagkakasalubong kapuwa: ang Panginoon ang May-lalang sa kanilang lahat.
The rich and poor meet together: the Lord is the maker them all.
3 Ang mabait na tao ay nakakakita ng kasamaan at nagkukubli: nguni't dinadaanan ng musmos at nagtitiis.
The prudent foreseeth the evil, and hideth himself; but the simple pass on, and are punished.
4 Ang kagantihan sa kapakumbabaan at ang pagkatakot sa Panginoon ay kayamanan, at karangalan, at buhay.
The reward of humility [and] the fear of the Lord are riches and honor, and life.
5 Mga tinik at mga silo ay nangasa daan ng magdaraya: ang nagiingat ng kaniyang kaluluwa ay lalayo sa mga yaon.
Thorns and snares are on the way of a perverse man: he that doth guard his soul will keep far from them.
6 Turuan mo ang bata sa daan na dapat niyang lakaran, at pagka tumanda man siya ay hindi niya hihiwalayan.
Train up the lad in accordance with his course: even when he groweth old, will he not depart from it.
7 Ang mayaman ay magpupuno sa dukha, at ang manghihiram ay alipin ng nagpapahiram.
A rich man ruleth over the poor, and the borrower is servant to the man that lendeth.
8 Siyang naghahasik ng kasamaan ay aani ng kapahamakan; at ang pamalo ng kaniyang poot ay maglilikat.
He that soweth injustice will reap wrong-doing; and the rod of God's wrath will not fail.
9 Ang may magandang-loob na mata ay pagpapalain: sapagka't nagbibigay ng kaniyang tinapay sa dukha.
A man of a benevolent eye will indeed be blessed; for he giveth of his bread to the poor.
10 Itaboy mo ang manglilibak, at ang pagtatalo ay maalis; Oo, ang pagkakaalit at pagduwahagi ay matitigil.
Drive away the scorner, and strife will go off; and then will cease contention and dishonor.
11 Siyang umiibig ng kalinisan ng puso, dahil sa biyaya ng kaniyang mga labi ay magiging kaniyang kaibigan ang hari.
He that loveth with a pure heart, and hath grace on his lips, will have the king as his friend.
12 Ang mga mata ng Panginoon ay nagiingat sa maalam: nguni't kaniyang ibinabagsak ang mga salita ng taksil.
The eyes of the Lord guard knowledge, and he overturneth the words of the treacherous.
13 Sinasabi ng tamad, may leon sa labas: mapapatay ako sa mga lansangan.
The slothful saith, There is a lion without, in the midst of the streets shall I be murdered.
14 Ang bibig ng masasamang babae ay isang malalim na lungaw: siyang nayayamot sa Panginoon ay mabubuwal doon.
A deep pit is the mouth of adulterous women: he that hath obtained the indignation of the Lord will fall thereinto.
15 Ang kamangmangan ay nababalot sa puso ng bata; nguni't ilalayo sa kaniya ng pamalong pangsaway.
When folly is bound fast to the heart of a lad, the rod of correction must remove it far from him.
16 Ang pumipighati sa dukha upang magpalago ng kaniyang pakinabang, at ang nagbibigay sa mayaman, ay humahangga sa pangangailangan lamang.
He that oppresseth the poor to increase his riches, [must at length] give to the rich, and come only to want.
17 Ikiling mo ang iyong pakinig, at iyong dinggin ang mga salita ng pantas, at ihilig mo ang iyong puso sa aking kaalaman.
Incline thy ear, and hear the words of the wise, and apply thy heart unto my knowledge.
18 Sapagka't maligayang bagay kung iyong ingatan sa loob mo, kung mangatatatag na magkakasama sa iyong mga labi.
For it is a pleasant thing if thou keep them within thy bosom, if they be altogether firmly seated upon thy lips.
19 Upang ang iyong tiwala ay malagak sa Panginoon, aking ipinakilala sa iyo sa kaarawang ito, oo, sa iyo.
That thy trust may be in the Lord, have I made them known to thee this day, yea, even to thee.
20 Hindi ba ako sumulat sa iyo ng mga marilag na bagay na mga payo at kaalaman;
Have not I written for thee excellent things in counsels and knowledge,
21 Upang ipakilala sa iyo ang katunayan ng mga salitang katotohanan, upang iyong maibalik ang mga salita ng katotohanan sa kanila na nagsusugo sa iyo?
That I might make thee know rectitude, the sayings of truth; that thou mightest bring back answers of truth to those that send thee?
22 Huwag kang magnakaw sa dukha, sapagka't siya'y dukha, ni pumighati man sa nagdadalamhati sa pintuang-bayan:
Rob not the poor, because he is poor, neither crush the afflicted in the gate;
23 Sapagka't ipakikipaglaban ng Panginoon ang kanilang usap, at sasamsaman ng buhay yaong nagsisisamsam sa kanila.
For the Lord will plead their cause, and despoil the life of those that despoil them.
24 Huwag kang makipagkaibigan sa taong magagalitin; at sa mainiting tao ay huwag kang sasama:
Make no friendship with a man given to anger; and with a man of fury thou must have no intercourse:
25 Baka ka matuto ng kaniyang mga lakad, at magtamo ng silo sa iyong kaluluwa.
Lest thou learn his ways, and get a snare for thy own soul.
26 Huwag kang maging isa sa kanila na nakikikamay, o sa kanila na mangananagot sa mga utang:
Be not one of those that pledge their hand, or of those that are sureties for debts.
27 Kung wala kang ikabayad, bakit kaniyang kukunin sa iyo ang iyong higaan?
If thou have nothing to pay, why should he take away thy bed from under thee?
28 Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa, na inilagay ng iyong mga magulang.
Remove not the ancient landmark, which thy fathers have established.
29 Nakikita mo ba ang taong masipag sa kaniyang gawain? siya'y tatayo sa harap ng mga hari: hindi siya tatayo sa harap ng mga taong hamak.
Seest thou a man that is diligent in his work? before kings may he place himself: let him not place himself before obscure men.
