Mga Kawikaan 1
1 Ang mga kawikaan ni Salomon na anak ni David na hari sa Israel:
The proverbs of Solomon the son of David, king of Israel,
2 Upang umalam ng karunungan at turo; upang bulayin ang mga salita ng pagkaunawa;
to know wisdom and instruction, to discern the words of understanding,
3 Upang tumanggap ng turo sa pantas na paguugali, sa katuwiran, at kahatulan, at karampatan;
to receive instruction in wise dealing, in righteousness and justice and equity,
4 Upang magbigay ng katalinuhan sa musmos. Kaalaman at pagbubulay sa kabataan:
to give prudence to the simple, to the young man knowledge and discretion,
5 Upang marinig ng pantas, at lumago sa ikatututo: at upang tamuhin ng taong may unawa ang magagaling na payo:
that the wise man may hear, and increase in learning, and that the man of understanding may attain to sound counsels,
6 Upang umunawa ng kawikaan at ng kahulugan; ng mga salita ng pantas, at ng kanilang malalabong sabi.
to understand a proverb, and a figure, the words of the wise, and their dark sayings.
7 Ang takot sa Panginoon ay pasimula ng kaalaman: nguni't ang mangmang ay humahamak sa karunungan at turo.
The fear of Jehovah is the beginning of knowledge. The foolish despise wisdom and instruction.
8 Anak ko, dinggin mo ang turo ng iyong ama, at huwag mong pabayaan ang kautusan ng iyong ina:
My son, hear the instruction of thy father, and forsake not the law of thy mother.
9 Sapagka't sila'y magiging tali ng biyaya sa iyong ulo, at mga kuwintas sa ligid ng iyong leeg.
For they shall be a garland of grace to thy head, and chains about thy neck.
10 Anak ko, kung ikaw ay hikayatin ng mga makasalanan, huwag mong tulutan.
My son, if sinners entice thee, consent thou not.
11 Kung kanilang sabihin, sumama ka sa amin, tayo'y magsibakay sa pagbububo ng dugo, tayo'y mangagkubli ng silo na walang anomang kadahilanan sa walang sala;
If they say, Come with us. Let us lay wait for blood. Let us lurk secretly for the innocent without cause.
12 Sila'y lamunin nating buhay na gaya ng Sheol. At buo, na gaya ng nagsibaba sa lungaw; (Sheol h7585)
Let us swallow them up alive as Sheol, and whole, as those who go down into the pit. (Sheol h7585)
13 Tayo'y makakasumpong ng lahat na mahalagang pag-aari, ating pupunuin ang ating mga bahay ng samsam;
We shall find all precious substance. We shall fill our houses with spoil.
14 Ikaw ay makikipagsapalaran sa gitna namin; magkakaroon tayong lahat ng isang supot:
Thou shall cast thy lot among us. We will all have one bag.
15 Anak ko, huwag kang lumakad sa daan na kasama nila; pigilin mo ang iyong paa sa kanilang landas:
My son, walk not thou in the way with them. Restrain thy foot from their path.
16 Sapagka't ang kanilang mga paa ay nagsisitakbo sa kasamaan, at sila'y nangagmamadali sa pagbububo ng dugo.
For their feet run to evil, and they make haste to shed blood.
17 Sapagka't walang kabuluhang naladlad ang silo, sa paningin ng alin mang ibon:
For in vain is the net spread in the sight of any bird,
18 At binabakayan ng mga ito ang kanilang sariling dugo, kanilang ipinagkukubli ng silo ang kanilang sariling mga buhay.
and these lay wait for their own blood. They lurk secretly for their own lives.
19 Ganyan ang mga lakad ng bawa't sakim sa pakinabang; na nagaalis ng buhay ng mga may-ari niyaon.
So are the ways of everyone who is greedy of gain. It takes away the life of the owners of it.
20 Karunungan ay humihiyaw na malakas sa lansangan; kaniyang inilalakas ang kaniyang tinig sa mga luwal na dako;
Wisdom cries aloud in the street. She utters her voice in the broad places.
21 Siya'y humihiyaw sa mga pangulong dako na pinaglilipunan; sa pasukan ng mga pintuang-bayan, sa bayan, kaniyang binibigkas ang kaniyang mga salita:
She cries in the chief place of concourse, at the entrance of the gates, in the city. She utters her words:
22 Hanggang kailan kayong mga musmos, magsisiibig sa inyong kamusmusan? At ang mga nanunuya ay maliligaya sa panunuya, at ang mga mangmang ay mangagtatanim sa kaalaman?
How long, ye simple ones, will ye love simplicity? And scoffers delight them in scoffing, and fools hate knowledge?
23 Magsibalik kayo sa aking saway: narito, aking ibubuhos ang aking espiritu sa inyo.
Turn back at my reproof. Behold, I will pour out my spirit upon you. I will make my words known to you.
24 Sapagka't ako'y tumawag, at kayo'y tumanggi: aking iniunat ang aking kamay, at walang makinig;
Because I have called, and ye have refused, I have stretched out my hand, and no man has regarded,
25 Kundi inyong iniuwi sa wala ang buo kong payo, at hindi ninyo inibig ang aking saway:
but ye have made all my counsel void, and want none of my reproof,
26 Ako naman ay tatawa sa kaarawan ng inyong kasakunaan: ako'y manunuya pagka ang inyong takot ay dumarating;
I also will laugh at your calamity. I will mock when your fear comes,
27 Pagka ang iyong takot ay dumarating na parang bagyo. At ang inyong kasakunaan ay dumarating na parang ipoipo; pagka ang hirap at hapis ay dumating sa inyo.
when your fear comes as a storm, and your calamity comes on as a whirlwind, when distress and anguish come upon you.
28 Kung magkagayo'y tatawag sila sa akin, nguni't hindi ako sasagot; hahanapin nila akong masikap, nguni't hindi nila ako masusumpungan:
Then they will call upon me, but I will not answer. They will seek me diligently, but they shall not find me,
29 Sapagka't kanilang ipinagtanim ang kaalaman, at hindi pinili ang takot sa Panginoon.
because they hated knowledge, and did not choose the fear of Jehovah.
30 Ayaw sila ng aking payo; kanilang hinamak ang buo kong pagsaway:
They wanted none of my counsel. They despised all my reproof.
31 Kaya't sila'y magsisikain ng bunga ng kanilang sariling lakad, at mabubusog ng kanilang sariling mga kagagawan.
Therefore they shall eat of the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
32 Sapagka't papatayin sila ng pagtalikod ng musmos, at ang pagkawalang balisa ng mga mangmang ay ang sisira sa kanila.
For the backsliding of the simple shall kill them, and the careless ease of fools shall destroy them.
33 Nguni't ang nakikinig sa akin ay tatahang tiwasay. At tatahimik na walang takot sa kasamaan.
But he who hearkens to me shall dwell securely, and shall be quiet without fear of evil.
